18.7 C
Serres
Αρχική Blog Σελίδα 2

Αρχαία Ελλάδα: Πώς προφέρονταν τα αρχαία ελληνικά

Τα αρχαία ελληνικά δεν προφέρονταν όπως τα νέα ελληνικά.

1. Άλλα γράφουμε και άλλα προφέρουμε

Με άλλα λόγια, η ελληνική γλώσσα και οι φθόγγοι της άλλαξαν μέσα στα δυόμισι χιλιάδες χρόνια που χωρίζουν τα αρχαία από τα νέα ελληνικά. Πώς το ξέρουμε αυτό; Πρώτα πρώτα, αν προσέξουμε τον τρόπο που γράφουμε τα ελληνικά σήμερα θα δούμε (το έχουμε ήδη πει) ότι άλλα γράφουμε και άλλα προφέρουμε. Γράφουμε παιδί, όμως δεν προφέρουμε [paiδi] αλλά [pεδί], Γράφουμε ίδιος, ήλιος, ύφος, είμαι, οίστρος, υιοθεσία, αλλά η αρχή των λέξεων αυτών, παρά τα διαφορετικά γράμματα, προφέρεται με τον ίδιο τρόπο: [i]. Λέγαμε νωρίτερα ότι αυτό συμβαίνει γιατί εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε έναν τρόπο γραφής που είναι ιστορικός, δηλαδή καταγράφει μια παλιότερη προφορά. Στα αρχαία ελληνικά τα γράμματα (ή οι συνδυασμοί γραμμάτων) ι, η, υ, ει, οι, οι αντιστοιχούν σε διαφορετικές προφορές, σε διαφορετικούς φθόγγους. Μέσα στην πορεία του χρόνου η προφορά άλλαξε: τα ι, η, υ, ει, οι, υι κατέληξαν να δηλώνουν τον ίδιο φθόγγο, το [ΐ]. Η προφορά άλλαξε, αλλά εξακολουθούμε να γράφουμε σαν να μην άλλαξε. Έτσι, άλλα γράφουμε και άλλα προφέρουμε.

Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στα ελληνικά αλλά και σε πολλές άλλες γλώσσες. Σκεφτείτε το αγγλικό I ‘εγώ’: γράφεται i και προφέρεται [ai]. Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει, όπως στα ελληνικά, ότι η γραφή Ι ‘εγώ’ αντανακλά μια παλιότερη προφορά [ί] που άλλαξε: το i από [ϊ] έγινε [ai]. Η προφορά άλλαξε αλλά δεν άλλαξε η γραφή. Η προφορά, λοιπόν, αλλάζει, αλλά κρατιέται η παλιά γραφή, που αντανακλά μια παλιά προφορά. Αν αρνηθούμε να το δεχθούμε αυτό, τότε διαβάζοντας ένα αρχαίο ελληνικό κείμενο που περιγράφει το βέλασμα των προβάτων (βή βή) θα πρέπει να υποστηρίξουμε (όπως είπαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο) ότι τα πρόβατα βέλαζαν διαφορετικά στην αρχαιότητα απ’ ό,τι σήμερα: έκαναν [νί νί] (όπως προφέρονται το β και το η στα νέα ελληνικά) και όχι μπέε μπέε [bee bee].

Αλλά αυτό είναι παράδοξο. Τα πρόβατα βέλαζαν τότε με τον ίδιο τρόπο όπως και τώρα, έκαναν [bee bee]1 αυτό που άλλαξε είναι η σχέση γραμμάτων και φθόγγων: το β στα αρχαία ελληνικά προφερόταν |b] όπως το αγγλικό b και το η προφερόταν [ee], ήταν μακρό. Λέγαμε ότι αυτό είναι ένα παράδειγμα των στοιχείων που χρησιμοποιούμε για να «ανακαλύψουμε» πώς προφέρονταν τα αρχαία ελληνικά. Είχαμε δει και άλλα παρόμοια και θα τα ξαναθυμηθούμε σε λίγο. Αλλά υπάρχουν και άλλου είδους πληροφορίες που χρησιμοποιούμε για τον ίδιο λόγο: (α) οι πληροφορίες που μας δίνουν οι ίδιοι οι αρχαίοι όταν μιλούν για την προφορά της γλώσσας τους- (β) η μορφή που παίρνουν οι αρχαίες ελληνικές λέξεις όταν τις δανείζονται άλλοι, σύγχρονοι με τους αρχαίους, λαοί (π.χ. οι Ρωμαίοι). Θα τα δούμε αυτά πιο αναλυτικά σε λίγο.

Αλλά πριν μπούμε σε λεπτομέρειες, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τί εννοούμε όταν μιλάμε για το πώς προφέρονταν τα αρχαία ελληνικά. Για ποια εποχή μιλάμε και για ποια μορφή των αρχαίων ελληνικών. Μιλάμε για τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. και για τη διάλεκτο της Αθήνας, την αττική διάλεκτο. Στην αρχαία εποχή δεν υπήρχε μια κοινή γλώσσα, όπως υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα. Υπήρχε μια ποικιλία διαλέκτων. Κοινή γλώσσα θα αναπτυχθεί στην εποχή που αρχίζει με τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου, στην ελληνιστική, όπως λέμε, εποχή. Και η κοινή αυτή γλώσσα βασίστηκε στη διάλεκτο της Αθήνας, την αττική διάλεκτο, που είχε το μεγαλύτερο γόητρο, γιατί ήταν διάλεκτος που μιλιόταν, και γραφόταν, στην πιο ισχυρή πόλη-κράτος της αρχαίας Ελλάδας. Γι’ αυτό, μιλώντας για την προφορά των αρχαίων ελληνικών, μιλάμε κυρίως για την προφορά της αττικής διαλέκτου της κλασικής εποχής, του 5ου κυρίως αλλά και του 4ου αιώνα π.Χ.pronunciation

2. Φωνήεντα

Μακρά και βραχέα

Λυτό που έχει σημασία να θυμόμαστε είναι ότι τα φωνήεντα της αρχαίας ελληνικής είχαν ένα χαρακτηριστικό που απουσιάζει από τα νέα ελληνικά: χωρίζονταν σε μακρά και βραχέα, σε φωνήεντα δηλαδή «μακριά» και «σύντομα». Τί σημαίνουν αυτά τα επίθετα; Σημαίνουν ότι το βραχύ, «κοντό», φωνήεν είχε μικρότερη διάρκεια άρθρωσης από το μακρό. Όσοι ξέρουν αγγλικά, θα αναγνωρίσουν την ομοιότητα με αυτή τη γλώσσα. Στα αγγλικά οι δύο λέξεις shit και sheet διαφέρουν κατά το ότι η πρώτη προφέρεται με ένα «σύντομο», βραχύ [i] (και σημαίνει ‘κακά’), ενώ η δεύτερη προφέρεται με ένα μακρύ [ϊ], προφέρε-ται δηλαδή [shiit] (και σημαίνει ‘σεντόνι’). Επειδή δεν έχουμε τη διάκριση αυτή στα νέα ελληνικά, συνήθως δυσκολευόμαστε να προφέρουμε διαφορετικά τις δύο αυτές λέξεις, με αποτέλεσμα μια σύγχυση που μπορεί να μας βάλει σε μπελάδες. Το ίδιο συμβαίνει με τις αγγλικές λέξεις ship ‘πλοίο’ και sheep ‘πρόβατα’. Η πρώτη προφέρεται με ένα βραχύ, «σύντομο» [i] και η δεύτερη με ένα μακρύ [ί], δηλαδή με ένα [i] που η άρθρωσή του διαρκεί περισσότερο [shiip].

Η, Ε, ΕΙ

Κάπως έτσι γινόταν και στα αρχαία ελληνικά. Θυμηθείτε πάλι το παράδειγμα βή βή, που δηλώνει το βέλασμα των προβάτων. Το γράμμα η (στα κλασικά χρόνια χρησιμοποιούσαν μόνο κεφαλαία γράμματα, δηλαδή Η για την περίπτωση που συζητάμε) αντιστοιχεί σε ένα μακρύ [e], δηλαδή [ee]. Το βραχύ αντίστοιχό του είναι το ε (δηλαδή Ε). Στα αρχαία ελληνικά υπήρχε και ένα ακόμη μακρό [e], που γραφόταν ει (δηλαδή ΕΙ)· αρχικά προφερόταν όπως γραφόταν, αλλά αργότερα, στον 5ο αιώνα π.Χ., κατέληξε να προφέρεται σαν ένα μακρό [e]. Η διαφορά του από το άλλο μακρό [ej, το Η, είναι ότι προφερόταν πιο κλειστά, δηλαδή με μικρότερο άνοιγμα του στόματος. Έτσι, η διαφορά στην προφορά των δύο λέξεων ήδη και είδη ήταν ότι και οι δυο άρχιζαν με ένα μακρό [e] = [ee], αλλά στην πρώτη λέξη το [ee] = Η προφερόταν με πιο ανοιχτό το στόμα απ’ ό,τι στη δεύτερη λέξη, όπου [ee] – ΕΙ. Αυτό το κλειστό μακρό [e] (που γράφεται ως ΕΙ) θα συμπέσει αργότερα με το μακρό [ΐ] και έτσι θα προκόψει η νεοελληνική προφορά ει = [ί].

Ο, ΟΥ, Ω

Η διαφορά μεταξύ του όμικρον και του ωμέγα είναι, πάλι, ότι το πρώτο αντιστοιχεί σε έναν βραχύ φθόγγο, ενώ το δεύτερο σε έναν μακρό, έναν φθόγγο δηλαδή που διαρκεί περισσότερο, — [οο]. Πώς το ξέρουμε αυτό; Μια πηγή είναι λέξεις που δηλώνουν ήχους ζώων. Το ρήμα κρώζω (που αναφέρεται στον ήχο που κάνουν τα κοράκια) αλλά και το ρήμα βρωμώμαι (που αναφέρεται στον ήχο που βγάζουν τα γαϊδούρια) γράφονται με ω (με μακρό [ο]) ακριβώς για να αποδώσουν τη διάρκεια που έχουν αυτοί οι ήχοι στο στόμα των κοράκων και των γαϊδάρων.

Όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, υπήρχε ακόμα ένα μακρό [ο], που γραφόταν ΟΥ. Αρχικά προφερόταν όπως γραφόταν ([ou]· θα μιλήσουμε σε λίγο για την προφορά του ύψιλον), αλλά στην αττική διάλεκτο του 5ου αιώνα έχει αλλάξει και δηλώνει ένα μακρό κλειστό [ο]. Η διαφορά του δηλαδή από το άλλο μακρό [ο] (δηλαδή αυτό που γράφεται με ω) είναι ότι, ενώ το Ω αντιστοιχεί σε ένα μακρό [ο] που είναι ανοιχτό, προφέρεται δηλαδή με το στόμα αρκετά ανοιχτό, το άλλο μακρό [ο] (που γράφεται ως ΟΥ) προφέρεται με το στόμα πιο κλειστό. Έτσι η διαφορά ανάμεσα στις δύο λέξεις πώς και πούς ‘πόδι’ είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις έχουμε μακρό [ο], με τη διαφορά ότι στην πρώτη λέξη το μακρό [ο] προφερόταν με πιο ανοιχτό το στόμα απ’ ό,τι στη δεύτερη λέξη. Αυτό το μακρό κλειστό [ο] που γραφόταν ως ΟΥ θα μετακινηθεί σχετικά νωρίς στην προφορά [ιι]. Από την προφορά αυτή θα προέλθει το σημερινό [u].

Άλλα φωνήεντα

Και τα [i], [a] είχαν μια «μακρά» και μια «βραχεία» προφορά. Αυτό όμως δεν δηλωνόταν με ξεχωριστά γράμματα. Η διαφορά μεταξύ του βραχέος [ί] και του μακρού [ΐ] ήταν ανάλογη με αυτή που βρίσκουμε στα σημερινά αγγλικά: bit ‘κομμάτι’, beat ‘χτυπώ’ (προφέρεται [biit]).

Μακρά και βραχεία προφορά είχε και ο φθόγγος που δηλωνόταν με το γράμμα ύψιλον (Υ). Εδώ όμως πρέπει να επισημάνουμε (το έχουμε ήδη κάνει σε προηγούμενο κεφάλαιο) ότι ο φθόγγος στον οποίο αντιστοιχούσε το γράμμα Υ τον 5ο αιώνα π.Χ. δεν ήταν το [ϊ], όπως σήμερα, αλλά ο φθόγγος [ϋ] (κάτι σαν ιου), όπως στο γαλλικό lune ‘φεγγάρι (προφέρεται [liin], λίουν). Πώς το ξέρουμε αυτό; Μια πηγή είναι τα αρχαία ρήματα που δηλώνουν ήχους που κάνουν διάφορα ζώα: μυκώμαι (για το μουγκανητό των βοοειδών), βρυχώμαι (για τον βρυχηθμό των λιονταριών)· πρβ. και κόκκυξ (το αρχαίο όνομα του κούκου). Η χρήση του γράμματος Υ στις λέξεις αυτές δεν μπορεί παρά να δηλώνει έναν φθόγγο που είναι κοντά στους πραγματικούς ήχους που κάνουν τα αντίστοιχα ζώα. Και αυτός είναι πιο κοντά σε αυτό που γράφουμε ως ου σήμερα (μουγκανητό, κούκος) και όχι στο [ΐ] στο οποίο αντιστοιχεί σήμερα το γράμμα ύψιλον. Αργότερα αυτός ο φθόγγος θα εξελιχθεί σε [ΐ] και θα συμπέσει με τον φθόγγο που αποδίδεται με το γράμμα I.rhapsodos5

3. Δίφθογγοι

Δυο λόγια τώρα για τις διφθόγγους. Η δίφθογγος αυ (όπως στη λέξη αυτός) προφερόταν όπως γραφόταν, [au] (θυμηθείτε τί είπαμε πριν λίγο για την προφορά του Υ), όπως περίπου προφέρεται η δίφθογγος στο αγγλικό how ‘πώς’. Η δίφθογγος ευ (όπως στη λέξη εύρημα) προφερόταν όπως γράφεται, [eu]. Αυτό που άλλαξε στις δυο αυτές διφθόγγους είναι ότι το δεύτερο φωνήεν τους (το υ) απέκτησε συμφωνική προφορά, έγινε τριβόμενο (θυμηθείτε τί λέγαμε γι’ αυτό το είδος φθόγγων στο δεύτερο κεφάλαιο): [av] (όπως στο αύριο), [af] (όπως στο . αυτός).

Η δίφθογγος αι προφερόταν όπως γράφεται, [ai], όπως στο αγγλικό high ‘ψηλός’. Μετά τα κλασικά χρόνια (5ος-4ος αιώνας π.Χ.) έπαψε να είναι δίφθογγος και στη συνέχεια συνέπεσε με το Ε (= [e]). Αυτό το καταλαβαίνουμε από τα ορθογραφικά λάθη που εμφανίζονται: π.χ. κερός αντί καιρός. Τί σημαίνουν αυτά τα ορθογραφικά λάθη; Σημαίνουν ότι αυτός που γράφει ακούει [keros] και όχι [kairos] (όπως παλιότερα) και γι’ αυτό γράφει τη λέξη με ε. Τα ορθογραφικά λάθη προκύπτουν πάντοτε όταν υπάρχει αναντιστοιχια προφοράς και γραφής. Όταν, με άλλα λόγια, προφέρουμε διαφορετικά απ’ ό,τι γράφουμε. Και αυτό συμβαίνει όταν η γραφή δεν παρακολουθεί τις αλλαγές που έχουν γίνει στην προφορά, δηλαδή δεν αλλάζει. Όλοι ξέρουμε τις δυσκολίες που είχαμε σαν μικροί μαθητές, και εξακολουθούμε να έχουμε, να μάθουμε την ορθογραφία. Και οι δυσκολίες αυτές οφείλονται στην αναντιστοιχια προφοράς και γραφής. Καθώς κυλάει ο χρόνος, η γραφή και η προφορά γίνονται ένα αταίριαστο ζευγάρι: οι αλλαγές που γίνονται στην προφορά δεν «περνούν» στη γραφή. Συγκρίνοντας τη σχέση προφοράς και γραφής, με βάση όσα είπαμε ως τώρα, ανάμεσα στα αρχαία ελληνικά και στα νέα ελληνικά, μπορείτε εύκολα να διαπιστώσετε πόσο πιο «κοντά» στην προφορά ήταν η αρχαία ελληνική γραφή.

Δυο λόγια τώρα για τη δίφθογγο οι. Και αυτή η δίφθογγος προφερόταν, στην κλασική εποχή, όπως γραφόταν, [οΐ]. Όπως προφέρεται λ.χ. η αγγλική λέξη toy ‘παιχνίδι’. Αυτό φαίνεται καθαρά από τη μορφή που παίρνουν στα λατινικά ελληνικές λέξεις με τη δίφθογγο οι, οι οποίες περνούν, ως δάνεια, στη γλώσσα αυτή. Έτσι η λέξη ποινή λ.χ. εμφανίζεται στα λατινικά ως poena. Αυτό σημαίνει ότι η ελληνική λέξη ακουγόταν με προφερόμενα και τα δύο στοιχεία ο [ο] και ι [ί]της διφθόγγου. Αργότερα, μετά την κλασική εποχή, φαίνεται ότι η δίφθογγος οι συνέπεσε με τον φθόγγο που αποδίδει το γράμμα ύψιλον (= [u], όπως στο γαλλικό lune ‘φεγγάρι’). Αυτό φαίνεται πάλι από τα ορθογραφικά λάθη που βρίσκουμε στις επιγραφές, π.χ. πύος αντί ποιος ‘ποιος’. Αυτό το λάθος σημαίνει ότι το υ και το οι προφέρονταν πια με τον ίδιο τρόπο. Η επόμενη εξέλιξη του οι (= [ϋ] πια) μέσα στον χρόνο ήταν να συμπέσει με το [ί], και έτσι θα γεννηθεί η νεοελληνική προφορά: π.χ. ποιμένας = [pimenas].

Είδαμε ως τώρα πώς προφέρονταν τα αρχαία ελληνικά, φωνήεντα και δίφθογγοι, στην Αθήνα του 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ. Οι περισσότερες αλλαγές που οδήγησαν στη νεότερη προφορά (η σύμπτωση του ε και του at, η σύμπτωση των ι, η, ει, η μετατροπή του δεύτερου στοιχείου των διφθόγγων αν, ευ σε σύμφωνα) έγιναν στους πρώτους αιώνες μ.Χ. (Η σύμπτωση των υ, οι με το ι έγινε μερικούς αιώνες αργότερα. Στους πρώτους αιώνες μ.Χ. χάνεται και η διάκριση μακρών και βραχέων φωνηέντων. Ήδη γύρω στο 200 μ.Χ. είναι συχνή η εμφάνιση του ο (του βραχέος [ο]), εκεί που θα περίμενε κανείς το ω (το μακρό [ο]) και αντίστροφα.

Την ίδια περίπου εποχή αλλάζει και ο χαρακτήρας του τονισμού. Όπως έχουμε ήδη πει, ο τονισμός της αρχαίας ελληνικής ήταν μελωδικός, δηλαδή βασιζόταν στο ύψος της φωνής και όχι στην έντασή της, που συνδέεται με την αύξηση της μυϊκής προσπάθειας κατά την εκφώνηση. Ο τονισμός που βασίζεται στην ένταση ονομάζεται δυναμικός και τέτοιος είναι ο τονισμός της νέας ελληνικής – αλλά όχι της αρχαίας. Δεν αποκλείεται η κατάργηση της διάκρισης μακρών και βραχέων φωνηέντων (μια διάκριση που βασίζεται στη διάρκεια της άρθρωσης) να οφείλεται στην επικράτηση του δυναμικού τόνου, για τον οποίο η διάρκεια της άρθρωσης (στην οποία βασίζεται η διάκριση μακρών και βραχέων φωνηέντων) δεν έπαιζε ρόλο.

4. Σύμφωνα και ημίφωνα

Ήδη έχουμε μιλήσει σε προηγούμενα κεφάλαια για κάποια από τα σύμφωνα και τα ημίφωνα της αρχαίας ελληνικής. Θυμάστε ότι λέγαμε για το σύμφωνο β ότι προφερόταν [b], σαν το αγγλικό b (π.χ. στη λέξη baby ‘μωρό’), και όχι όπως προφέρεται σήμερα. Αυτό φαίνεται από τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι έγραφαν το βέλασμα των προβάτων: βή βή, που αρκεί για να μας πείσει ότι το β προφερόταν [b]. Το ίδιο δείχνουν και οι ελληνικές λέξεις που εμφανίζονται ως δάνεια στα λατινικά, τη γλώσσα των Ρωμαίων. Έτσι λ.χ. η αρχαία ελληνική λέξη βάρβαρος εμφανίζεται στα λατινικά ως barbarus και όχι varvarus. Το β λοιπόν προφερόταν ως ένα ηχηρό διχειλικό κλειστό σύμφωνο και όχι ως τριβόμενο, δηλαδή [ν], όπως στα νέα ελληνικά.

Αλλά και το δ και το γ προφέρονταν στα αρχαία ελληνικά όχι ως τριβόμενα αλλά ως κλειστά: οδοντικό το πρώτο (όπως στην αγγλική λέξη dear ‘αγαπητός’), ουρανικό το δεύτερο (όπως στην αγγλική λέξη group ‘ομάδα’). Γι’ αυτό οι Ρωμαίοι αποδίδουν στη γλώσσα τους, τα λατινικά, τις ελληνικές λέξεις δράκων ‘δράκος’ και γραμματική ως draco και grammatica. Η νεοελληνική προφορά των /3, δ, γ ως τριβόμενων χρονολογείται από τους πρώτους αιώνες μ.Χ., αν και σε ορισμένες αρχαίες διαλέκτους βρίσκουμε αυτή την αλλαγή, που γέννησε τη νεοελληνική προφορά, πολύ πιο νωρίς.

Στα αρχαία ελληνικά (και αυτό το έχουμε ήδη πει) υπήρχε ένας φθόγγος που προφερόταν όπως π.χ. το αγγλικό h στη λέξη house ‘σπίτι’. Έτσι η λέξη ιστορία προφερόταν στα αρχαία ελληνικά [historia]. Γι’ αυτό και, όταν οι Ρωμαίοι δανείστηκαν αυτή τη λέξη, την έγραφαν με τη μορφή historia. Και έτσι συνεχίστηκε να γράφεται μέχρι σήμερα στα αγγλικά, τα γαλλικά και σε άλλες γλώσσες: history, histoire. Σε μεταγενέστερα χρόνια αυτός ο φθόγγος δηλωνόταν με ένα σημάδι που ονομαζόταν δασεία (‘): ιστορία. Το σημάδι αυτό χρησιμοποιούνταν μέχρι πολύ πρόσφατα. Έπαψε να χρησιμοποιείται με την αντικατάσταση του πολυτονικού συστήματος από το μονοτονικό.

Τα γράμματα φ, θ, χ αντιστοιχούν σήμερα σε τριβόμενους φθόγγους. Στα αρχαία ελληνικά όμως αντιστοιχούσαν, το καθένα, σε έναν «σύνθετο» φθόγγο: [ph], [th], [kh]. Το δεύτερο στοιχείο αυτού του σύνθετου φθόγγου ήταν αυτός που μόλις συζητήσαμε. Αλλά πώς το ξέρουμε αυτό; Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας (όπως στη Σαντορίνη, δηλαδή την αρχαία Θήρα) δεν χρησιμοποιούσαν τα γράμματα Φ, Θ, X (θυμηθείτε ότι οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν μόνο κεφαλαία), όπως στην Αθήνα και σε άλλες περιοχές, αλλά τα ΠΗ, ΤΗ, ΚΗ. Το δεύτερο γράμμα, αυτό που στην αρχαία Αθήνα δήλωνε το μακρό [e], εδώ δηλώνει τον φθόγγο [h], δηλαδή [ph], [th], [kh]. Έτσι η λέξη φόβος γραφόταν ΠΗΟΒΟΣ, η λέξη θεός ΤΗΕΟΣ, η λέξη χορός ΚΗΟΡΟΣ. Αυτό δείχνει καθαρά ότι τα γράμματα φ, θ, χ αντιστοιχούσαν σε έναν «σύνθετο» φθόγγο, [ph], [th], [kh], και όχι σε έναν «απλό» όπως σήμερα. Αλλά αυτό αποδεικνύεται και πάλι από τη μορφή που παίρνουν οι λέξεις με αυτά τα γράμματα, όταν τις δανείζονται τα λατινικά. Το αρχαίο ελληνικό όνομα Φίλιππος γράφεται στα λατινικά Philippus (και συνεχίζει να γράφεται έτσι μέχρι σήμερα στο αγγλικό Pin lip). Η αρχαία ελληνική λέξη θεωρία γράφεται στα λατινικά theoria. Η αρχαία ελληνική λέξη χάος γράφεται στα λατινικά chaos. Αυτά τα παραδείγματα αρκούν για να μας πείσουν ότι τα φ, θ, χ προφέρονταν στα αρχαία ελληνικά [ph], [th], [kh] και όχι όπως σήμερα.

Αυτό, βέβαια, επιβεβαιώνεται και από τις περιγραφές των ίδιων των αρχαίων. Όταν λοιπόν οι αρχαίοι μιλούν για τους φθόγγους στους οποίους αντιστοιχούν τα γράμματα φ, θ, χ, λένε ότι «προφέρονται βαθιά στο στόμα», «στον φάρυγγα». Δοκιμάστε να προφέρετε τους φθόγγους [ph], [th], [kh] και θα καταλάβετε, ιδίως όταν προφέρετε το [h], πόσο αυτή η περιγραφή ταιριάζει στους φθόγγους αυτούς και όχι στη σημερινή προφορά των γραμμάτων φ, θ, χ. Επιπλέον, οι αρχαίοι ονόμαζαν τους φθόγγους αυτούς «δασείς» σε αντίθεση με τους φθόγγους π, τ, κ, που τους ονόμαζαν «ψιλούς», δηλαδή «γυμνούς». Για τους αρχαίους λοιπόν οι φθόγγοι φ, θ, χ, δεν ήταν «γυμνοί» αλλά είχαν κάτι παραπάνω από τα π, τ, κ, και αυτό το κάτι ήταν το [h].

Πότε έγιναν αυτοί οι φθόγγοι τριβόμενοι, όπως στα νέα ελληνικά; Το πιο πιθανό είναι ότι αυτό έγινε στους πρώτους αιώνες μ.Χ, Καθώς χάνεται ο φθόγγος [h], τόσο ως ανεξάρτητος φθόγγος όσο και ως κομμάτι των [ph] (φ), [th] (0), [kh] (χ), τα φ, θ, χ αλλάζουν σε τριβόμενα, έτσι ώστε να εξακολουθούν να γίνονται διακρίσεις λέξεων. Ένα παράδειγμα: οι δύο λέξεις πόρος και φόρος (αρχαίες και οι δύο, η πρώτη σημαίνει ‘πέρασμα’ αλλά και ‘πηγή αγαθών’) διακρίνονταν ως προς τη σημασία τους από τα διαφορετικά σύμφωνα π, φ (= [ph]). Από τη στιγμή που χάνεται ο φθόγγος [h] στο [ph] (φ), οι δυο λέξεις γίνονται ίδιες: πόρος. Αυτό όμως δεν μπορεί να το «ανεχτεί» η γλώσσα, γιατί εξαφανίζεται η διαφορά σημασίας – δεν «υποστηρίζεται» από τη διαφορετική μορφή των αρχικών φθόγγων. Αυτός φαίνεται να ήταν ο λόγος που τα [ph] (φ), [th] (0), [kh] (χ) έγιναν τριβόμενα. Η διαφορά σημασίας μεταξύ των λέξεων πόρος – φόρος διατηρείται μέσα από μια νέα προφορά των αρχικών συμφώνων: [ρ], [f].

Δυο λόγια για την προφορά του ζ στα αρχαία ελληνικά. Η προφορά του ζ στα αρχαία ελληνικά δεν ήταν ίδια με την προφορά του στα νέα ελληνικά. Το γράμμα ζ «κρύβει» δύο φθόγγους – είναι [zd]. Πώς γο ξέρουμε αυτό; Το ξέρουμε από τις περιγραφές των ίδιων των αρχαίων, αλλά και από τη μορφή με την οποία αποδίδονται ξένες λέξεις (με τους φθόγγους [zd]) στα αρχαία ελληνικά. Έτσι τα περσικά ονόματα Auramazda, Artavazda αποδίδονται στα αρχαία ελληνικά ως Ώρομάζης, Άρτάοζος. 11 αλλαγή του [zd] σε [ζ], όπως στα νέα ελληνικά, φαίνεται ότι άρχισε νωρίς, ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ.

Ένας φθόγγος που θα πρέπει να συζητήσουμε ακόμη (έχουμε ήδη αναφερθεί σε αυτόν σε προηγούμενο κεφάλαιο) είναι αυτός που δηλωνόταν με το γράμμα δίγαμμα, που λεγόταν έτσι γιατί έμοιαζε με δυο κεφαλαία γάμα μαζί (f). Το γράμμα αυτό αντιστοιχούσε σε έναν φθόγγο παρόμοιο με αυτόν που βρίσκουμε στην αρχή των αγγλικών λέξεων was ‘ήταν’ ή woman ‘γυναίκα’. Ο φθόγγος αυτός χάθηκε σχετικά νωρίς από τις περισσότερες ελληνικές διαλέκτους.
Θα πρέπει, τέλος, να σημειώσουμε ότι, όταν οι αρχαίοι έγραφαν διπλά σύμφωνα (π.χ. άλλος, θάλασσα), αυτό αντιστοιχούσε σε διπλή προφορά, όπως γίνεται στα σημερινά κυπριακά.

5. Για να συνοψίσουμε

Όταν μιλάμε για την προφορά των αρχαίων ελληνικών, εννοούμε συνήθως την προφορά της διαλέκτου της Αθήνας (της αττικής διαλέκτου) κατά τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ.

Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι στα αρχαία ελληνικά υπήρχαν διακρίσεις (μακρά/βραχέα φωνήεντα) και είδη φθόγγων (π.χ. το [h], το [w] (δίγαμμα), το [zd] (ζ), τα [ph] (φ), [th] (d), [kh] (χ)) που δεν υπάρχουν στη σημερινή ελληνική γλώσσα. Επίσης, ο τονισμός βασιζόταν στο ύψος της φωνής και ήταν μελωδικός, και όχι στην ένταση (δυναμικός τόνος, όπως στα νέα ελληνικά).

Διαβάζοντας τα αρχαία ελληνικά κείμενα με τη νεοελληνική προφορά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα αρχαία ελληνικά προφέρονταν διαφορετικά.

* Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας- Α.-Φ. Χριστίδης, 2005

Πηγή: Αντικλείδι, alfavita.gr

Πώς “χάθηκε” μια λίμνη και δημιουργήθηκε η Κερκίνη και ο κάμπος των Σερρών- φωτογραφίες

0

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την “εκτίναξη” του πληθυσμού στην Αττική, η αμερικανική εταιρεία ΟΥΛΕΝ ανέλαβε την κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα, για να ξεδιψάσει η Αθήνα.

Πραγματοποίησε, επίσης, εκτεταμένα αποστραγγιστικά έργα γύρω από τον ποταμό Στρυμόνα στις Σέρρες, σε συνεργασία με την εταιρεία John Monks & Sons.

Το τεράστιο υδραυλικό έργο κρίθηκε αναγκαίο, προκειμένου να μπει τέλος στις ανεξέλεγκτες πλημμύρες του Στρυμόνα και του παραπόταμού του, Αγγίτη.

Τα πλεονάζοντα νερά δημιουργούσαν έλη στον κάμπο των Σερρών, με αποτέλεσμα οι ντόπιοι να αποδεκατίζονται από ασθένειες, όπως η ελονοσία και η χολέρα.

Για τους μαστιζόμενους από τις πλημμύρες ντόπιους και προσφυγικούς πληθυσμούς, τα εξυγιαντικά έργα, που διήρκεσαν από το 1929 μέχρι το 1936, ήταν η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.

Πώς "χάθηκε" μια λίμνη και δημιουργήθηκε η Κερκίνη και ο κάμπος των Σερρών- φωτογραφίες
Άποψη των εκβολών του ποταμού Στρυμόνα. Πηγάζει από τη Βουλγαρία, διατρέχει το νομό Σερρών και εκβάλλει στον Στρυμονικό Κόλπο. Αερολήψη © Μηχανή του Χρόνου από τα Άνω Κερδύλια

Τα έργα δεν αφορούσαν μόνο τη διευθέτηση του ποταμού Στρυμόνα. Αποξηράνθηκε επιπλέον η λίμνη του χωριού Αχινός και δημιουργήθηκε η τεχνητή λίμνη της Κερκίνης στη βόρεια πλευρά της πεδιάδας, με την κατασκευή φράγματος κovτά στo χωριό Λιθότoπoς.

Από τις συνολικές εργασίες αποστράγγισης, υπολογίζεται ότι δημιουργήθηκαν 400.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, ενώ θωρακίστηκαν έναντι των πλημμυρών άλλα 300.000 στρέμματα στην σερραϊκή πεδιάδα.

Συνολικά τα καλλιεργήσιμα εδάφη έφτασαν τα 700 χιλιάδες στρέμματα και αποδόθηκαν σε αγρότες και κτηνοτρόφους

Έτσι η εκτροπή του Στρυμόνα δεν είχε οφέλη μόνο για τη δημόσια υγεία, αλλά δημιουργήθηκαν νέες καλλιεργήσιμες εκτάσεις που μοιράστηκαν με κλήρο στους γεωργούς και τους πρόσφυγες, σώζοντάς τους από την πείνα και την ανέχεια.

Ταυτόχρονα μπήκαν οι βάσεις για το κτηνοτροφικό θαύμα των επόμενων δεκαετιών, που οδήγησε στην παραγωγή του αγελαδινού γάλακτος, το οποίο κυριάρχησε στην ελληνική αγορά.

serres erga oulen
Καδοφόρος εκσκαφέας με βραχίονες “Κερκίνη”. Ένα από τα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκε στα εξυγιαντικά έργα της ΟΥΛΕΝ στις Σέρρες. Πηγή: αρχείο οικογένειας Νεστορίδη

Η μάστιγα των πλημμυρών και η έναρξη των έργων

Σύμφωνα με την Έφη Νεστορίδη, Γενική Διευθύντρια Ψηφιακής Διακυβέρνησης στην ΕΥΔΑΠ, στις αρχές του περασμένου αιώνα, ο πληθυσμός των πεδιάδων Σερρών-Δράμας ανερχόταν σε περίπου 300.000 κατοίκους.

Περίπου 85.000 ήταν οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή εκατέρωθεν του Στρυμόνα. Πολλοί από αυτούς ήταν γεωργοί και, ως εκ τούτου, οι υπάρχουσες εκτάσεις δεν επαρκούσαν, για να καλύψουν τις μεγάλες ανάγκες.

Μόνο το 42% της συνολικής έκτασης των πεδιάδων ήταν καλλιεργήσιμη. Την ίδια στιγμή, από την ελονοσία έπασχε το 37% του Νομού Σερρών και το 23% του Νομού Δράμας.

Σε κάποιους οικισμούς το ποσοστό της ελονοσίας ξεπερνούσε το 40%

Το πρόβλημα ήταν τεράστιο, αλλά οι συνεχείς πολεμικές συρράξεις δεν επέτρεψαν να προχωρήσουν τα αναγκαία έργα.

Η κατάσταση είχε φτάσει στο απροχώρητο, σε μια εποχή που η ανεργία βρισκόταν στα ύψη, ο αγώνας για την επιβίωση ήταν μεγάλος και η ελληνική κοινωνία προσπαθούσε να διαχειριστεί το ζήτημα της ενσωμάτωσης των προσφύγων του 1922-23.

Η ΟΥΛΕΝ στις Σέρρες

Το 1929, υπογράφτηκε σύμβαση αξίας 21 εκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ του ελληνικού κράτους και των αμερικάνικων εταιρειών John Monks & Sons και Ulen & Company. Επρόκειτο για μια τεράστια επένδυση, αναφέρει η κ. Νεστορίδη.

Γενικός επόπτης και συντονιστής των έργων στην περιοχή των Σερρών ήταν ο Roy Warner Gausmann, διευθυντής ταυτόχρονα στα έργα ύδρευσης της ΟΥΛΕΝ στην Αθήνα.

serres egkainia oulen monk
Πλάνο της δοξολογίας για την έναρξη εκτέλεσης των μεγάλων παραγωγικών έργων του Στρυμόνα από την Εταιρία Monks-Ulen, σε εξέδρα της πλατείας εμπρός από το Μητροπολιτικό Μέγαρο. Πηγή εικόνας: Γ.Α.Κ.- Αρχεία Ν. Σερρών, Συλλογή Ν. Ιατρίδη

Κατασκευάστηκε νέα κοίτη του Στρυμόνα μέσω της λίμνης Αχινού και των στενών της Αμφίπολης στον κόλπο του Ορφανού.

Η νέα κοίτη θα είχε αποχετευτική ικανότητα 300 κ.μ. ανά δευτερόλεπτο, αλλά, σε περίπτωση ανάγκης, θα μπορούσε να φτάσει και τα 1200 κ.μ..

Η Κερκίνη δημιουργήθηκε το 1932 με κατασκευή αναχωμάτων σε πεδινό έδαφος. Φτιάχτηκε επίσης ένας ταμιευτήρας, ο οποίος, μέχρι σήμερα, αρδεύει τον εύφορο κάμπο των Σερρών.

Η εκτροπή του Στρυμόνα προς τη λίμνη της Κερκίνης πραγματοποιήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1933.

erga strymonas oulen e
Συλλογή φωτογραφιών παραγωγικών έργων πεδιάδων Σερρών–Δράμας. “Φράγμα Λίμνης Κερκίνης. Τελευταία ημέρα τοποθετήσεως Γκωναϊτ (Gunite) επί του πρανούς του φράγματος της Κερκίνης”. Πηγή: Γ.Α.Κ.- Αρχεία Ν. Σερρών

Η περιοχή της Κερκίνης έχει σπουδαία οικολογική σημασία, καθώς αποτελεί έναν από τoυς 10 Υγρότoπoυς Διεθvoύς Σημασίας της Ελλάδας, γvωστoί και ως “Υγρότoπoι Ramsar“.

Έχoυv παρατηρηθεί τoυλάχιστov 300 είδη πoυλιώv στηv λίμvη και στα βoυvά πoυ τηv περιβάλλoυv, από τα oπoία 50 περιλαμβάvovται στov Κόκκιvo Κατάλoγo τωv Πoυλιώv της Ελλάδας.

Άποψη της τεχνητής λίμνης Κερκίνη, στα βορειοδυτικά του Νομού Σερρών, κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία. Πηγή εικόνας: WikimediamtxCommons

Το ιστορικό της “χαμένης” λίμνης Αχινού

Όπως και πολλές ακόμη λίμνες της Ελλάδας, έτσι και η λίμνη του χωριού Αχινός στις Σέρρες αποξηράνθηκε, στο πλαίσιο των έργων της ΟΥΛΕΝ. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστή με την ονομασία Κερκινίτις και ήταν αβαθής και με ποικίλη βλάστηση.

Σύμφωνα με τον Αρριανό, στη λίμνη αυτή ήταν αγκυροβολημένος ο στόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Διαμέσου του Στρυμόνα κατέληγε στο λιμάνι της Ηιώνας, το επίνειο της αρχαίας Αμφίπολης, και έπειτα στα μικρασιατικά παράλια.

Η λίμνη του Αχινού ή Ταχινού εκτεινόταν από την περιοχή που σήμερα βρίσκεται το χωριό Νέος Σκοπός και κατέληγε στα χωριά Μύρκινος και Αχινός, όπου βρίσκονται οι εκβολές του Στρυμόνα. Η Κερκινίτις εξυπηρετούσε ως υδάτινη οδός το τοπικό εμπόριο, καθώς, πέρα από δίοδος προς την Αμφίπολη και το Αιγαίο, αποτελούσε και πύλη προς την μακεδονική ενδοχώρα.

Για την αποξήρανση της λίμνης δημιουργήθηκε ένα λιμανάκι στο χωριό Πεθελινό, ώστε να γίνει η καθέλκυση της βυθοκόρου “AHINOS“.

Η βυθοκόρος είναι ένας πλωτός μηχανικός εκσκαφέας που χρησιμοποιείται, για να εκβαθύνει ή να καθαρίσει τον πυθμένα θαλασσών, ποταμών ή λιμνών.

Όταν τελείωσαν τα αποστραγγιστικά έργα, δημιουργήθηκαν 43 νέοι οικισμοί που στέγασαν 5.760 οικογένειες στα αποξηραμένα εδάφη της λίμνης Αχινού και 45 νέα χωριά που στέγασαν 7.560 οικογένειες στα αποστραγγισμένα έλη Φιλίππων.

erga strymonas oulen g
Το λιμανάκι στο χωριό Πεθελινό των Σερρών. Πηγή εικόνας: αρχείο οικογένειας Νεστορίδη

Το έργο

Η κοινοπραξία Ulen & Monks έφερε στην Ελλάδα προηγμένα μηχανήματα και οργάνωσε υποδειγματικά τα εργοτάξια. Το προσωπικό επιλεγόταν από κάθε οικισμό της ευρύτερης περιοχής των Σερρών, ώστε να υπάρχει ισοκατανομή.

Οι ανειδίκευτοι εργάτες δεν δούλευαν για περισσότερο από δύο μήνες και αμείβονταν με 40 δραχμές για 8ωρη εργασία. Κατά την κορύφωσή των εργασιών (1931-32), ο αριθμός των εργαζομένων ανέρχονταν σε 3.800 άτομα. Αφότου απέκτησαν τεχνογνωσία, οι Σερραίοι εργάτες έγιναν περιζήτητοι και σε άλλα έργα υποδομής.

erga strymonas oulen f
Συλλογή φωτογραφιών περιφέρειας Σερρών. Εργαζόμενοι στα έργα, κοντά στον Αγγίτη, μεταφέρουν πέτρα, γύρω στο 1935. Πηγή: Γ.Α.Κ.- Αρχεία Ν. Σερρών

Όσοι έμεναν μακριά από το εργοτάξιο, στεγάζονταν σε κατασκηνώσεις ή σε ειδικούς οικισμούς μαζί με τις οικογένειές τους. Εκεί είχαν πρόσβαση σε τρεχούμενο επεξεργασμένο νερό, αποχέτευση, παράθυρα με σίτες για προστασία από τα κουνούπια, ακόμη και σχολείο και νοσοκομείο.

Εκτός από αυτά, οι δύο εταιρείες σχεδίασαν προγράμματα πειραματικών καλλιεργειών (αραβόσιτος, παντζάρια και φασόλια) στα αποστραγγισμένα εδάφη και στους λαχανόκηπους των οικισμών και έδωσαν συμβουλές στους νέους αγρότες, σε συνεργασία με γεωπόνους.

oikismos ergatwn serres
Εργοταξιακός οικισμός στο χωριό Πεθελινό Σερρών. Πηγή εικόνας: βιβλίο “Η Εκτροπή του Στρυμόνα – Τα μεγάλα εξυγιαντικά έργα του Μεσοπολέμου” (Εκδόσεις Δίσιγμα)

Γιατί οι Σέρρες παράγουν το περισσότερο γάλα στην Ελλάδα

Μία ακόμη ενδιαφέρουσα πτυχή, που συνδέεται με τα έργα της ΟΥΛΕΝ στις Σέρρες, έχει να κάνει με την παραγωγή γάλακτος. Στην μακεδονική πόλη βρίσκεται το εργοστάσιο της Κρι Κρι, μίας από τις πιο ιστορικές γαλακτοβιομηχανίες της χώρας.

Με τις αποξηράνσεις, φαίνεται ότι δημιουργήθηκε πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια φυτών, κατάλληλα για ζωοτροφή, όπως το τριφύλλι, το καλαμπόκι και ο βίκος. Θεωρείται άριστη τροφή για τα βοοειδή, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη βουστασίων στην περιοχή. Παράλληλα, αναπτύχθηκε και η Κρι Κρι που εκμεταλλεύτηκε την άμεση πρόσβαση στο παραγόμενο γάλα.

Ο κάμπος των Σερρών παράγει σήμερα το 60% του αγελαδινού γάλακτος της Ελλάδας

“Η περιοχή των Σερρών βγάζει πάρα πολύ γάλα. Η ετήσια παραγωγή στην Ελλάδα είναι γύρω στους 600.000 τόνους και οι 360.000 τόνοι γίνονται στην περιοχή μας. Επειδή είμαστε κοντά μπορούμε να συλλέγουμε το γάλα αυθημερόν και αμέσως να το παστεριώνουμε. Έτσι εξασφαλίζουμε φρέσκα προϊόντα και έχουμε το συγκριτικό πλεονέκτημα με τον ανταγωνισμό “, εξηγεί στη “ΜτΧ” ο Παναγιώτης Τσινάβος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας.

kri kri ergostasio 1
Το εργοστάσιο της γαλακτοβιομηχανίας Κρι Κρι στις Σέρρες.

Τα φαραωνικά έργα στις πεδιάδες Σερρών και Δράμας θεωρούνται ένα από τα μεγαλύτερα τεχνικά επιτεύγματα στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

Η υλοποίησή τους βελτίωσε το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, ενίσχυσε την τοπική οικονομία και έδειξε ότι ο συνδυασμός τεχνολογίας, επιστήμης και κοινωνικής μέριμνας μπορεί να αποφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα και να λειτουργήσει υπέρ του δημόσιου συμφέροντος.

πηγή mixanitouxronou.gr

Δείτε βίντεο: Οι Δολίνες Σπηλιές- Ένας κόσμος κρυμμένος μέσα στο έδαφος

0

Το χωριό Δίδυμα, στον Δήμο Ερμιονίδας του Νομού Αργολίδας, βρίσκεται στο κέντρο μιας μικρής πεδιάδας , που περιβάλλεται από ψηλά βουνά προς το βορρά και από χαμηλότερα προς το νότο . Με την πρώτη ματιά ο επισκέπτης εντυπωσιάζετε από ένα τεράστιο κοίλωμα που βρίσκεται στην πλαγιά του βουνού βορειοδυτικά του χωριού και που οι ντόπιοι ονομάζουν Μεγάλη Σπηλιά.

Το κοίλωμα αυτό, όπως και ένα άλλο μικρότερο, η Μικρή Σπηλιά, που ανοίγεται στην επιφάνεια του εδάφους με αποτέλεσμα να μη γίνεται ορατό αμέσως , προήλθαν από καθίζηση του εδάφους.

Στον τόπο αυτό τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης ζωής παρουσίας, χρονολογούνται από την Ύστερη Νεολιθική Εποχή (4.000-2.800 π.Χ.)

Πρόκειται για λίθινα εργαλεία, που βρέθηκαν στη Μεγάλη Σπηλιά, όπου βρήκε καταφύγιο από τα στοιχεία της φύσης ο άνθρωπος εκείνης της εποχής.

Δείτε βίντεο: Οι Δολίνες Σπηλιές- Ένας κόσμος κρυμμένος μέσα στο έδαφος

Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως ελάχιστα ευρήματα από την Εποχή του Χαλκού (2.800- 1.100 π.Χ.). Αντίθετα εμφανή είναι τα σημάδια από την Κλασική Εποχή (5ος – 4ος αι. π.Χ.), περίοδο ακμής για ολόκληρη την Ερμιονίδα.

Το σημαντικότερο τεκμήριο αυτής της περιόδου είναι το Κάτω Πηγάδι, που βρίσκεται ανάμεσα στο Πάνω και στο Κάτω Χωριό. Σε λίθινη εποχή του 2ουαι.π,Χ.συναντούμε για πρώτη φορά το όνομα Δίδυμα.

Η ονομασία αφορούσε την περιοχή για την οποία έριζαν δύο μεγάλες πόλεις-κράτη εκείνης της εποχής, η Επίδαυρος και η Ερμιόνη.

Η περιοχή αυτή, που τοποθετείται στα σύνορα των δύο πόλεων-κρατών, ταυτίζεται με εκείνη των Διδύμων.

Ο γνωστός περιηγητής της αρχαιότητας Παυσανίας το 2ο αι. π.Χ. γράφει για τα Δίδυμα:

χωρίον δε έτερον, ο Διδύμους ονομάζουσι,…ένταύθα εστί μέν ιερόν Απόλλωνος , έστί δε Ποσειδώνος επί δε αυτοίς Δήμητρος. Αγάλματα δε ορθά λίθου λευκού. (άλλο χωριό που το ονομάζουν Δίδυμους,… εδώ υπάρχει ιερό του Απόλλωνα και του Ποσειδώνα και πίσω από αυτά της Δήμητρας.(υπάρχουν )και αγάλματα όρθια από λευκή πέτρα.).

Μάλιστα στο ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας βρίσκεται εντοιχισμένο τμήμα κίονα με περιγραφή, στην οποία αναφέρεται προσφορά στη θεά Δήμητρα.

Ακολουθώντας την πορεία του χρόνου, τα επόμενα μνημεία που συναντούμε ανάγονται στη βυζαντινή εποχή.

Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι στην περιοχή υπάρχουν λείψανα αρχαίου οικισμού και των ιερών του Απόλλωνα, του Ποσειδώνα και της Δήμητρας. Στην Εκκλησία της Αγίας Κυριακής έχουν ανευρεθεί συντρίμμια αρχαίων πήλινων δοχείων και κεραμικών. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι εκεί βρισκόταν ο Ναός της Δήμητρας.

Στα εσωτερικά κάθετα τοιχώματα του βαράθρου όπου κάποιος κατέρχεται μέσω μιας κλιμακωτής στοάς είναι ριζωμένα τα εκκλησάκια της Μεταμορφώσεως προς βορρά και του Αγίου Γεωργίου προς τον νότο. Και τα δύο εκκλησάκια είναι λαξευμένα μέσα στο βράχο . Μέσα στον Άγιο Γεώργιο υπάρχουν επιγραφές με Λατινικούς χαρακτήρες , μία ιστορική επιγραφή που σημειώνει το πέρασμα του Θωμά του Παλαιολόγου , Ηγεμόνα της Πελοποννήσου καθώς επίσης και μία παλιά πέτρινη κολυμβήθρα. Ανατολικά της Εκκλησίας υπάρχει μικρή δεξαμενή της οποίας τα τοιχώματα έχουν επιστρωθεί με είδος πορσελάνης και ανατολικότερα σε ύψος 25 μέτρων μία οπή που ονομάζεται « Ασκηταρειό » όπου οι ασκητές ανέρχονται με σκοινί

🎬Παραγωγή: “Περπατώντας στην Ελλάδα” – “Walking in Hellas” production

Δείτε βίντεο: Η ιστορική Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης, ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Μακεδονίας

0

Η Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης είναι ιστορικό μοναστήρι βρισκόμενο στον δήμο Αμφίπολης του Νομού Σερρών, κοντά στα όρια με τους Νομούς Καβάλας και Δράμας.

Εκκλησιαστικά, υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Δράμας. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 753 μέτρων, στη βόρεια πλευρά του όρους Παγγαίου.

Η Παναγία η Εικοσιφοίνισσα, με την αχειροποίητο θαυματουργό εικόνα της, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Μακεδονίας και είναι το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Ολόκληρη η Μονή περιβάλλεται από ψηλό τείχος και στο κέντρο της βρίσκεται ο Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου.

Στο πρώτο και κύριο μέρος της Μονής βρίσκεται το καθολικό, το οποίο είναι το παλαιότερο κτίσμα της, το Ηγουμενείο, τα κελιά των μοναζουσών, το αρχονταρίκι, το παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας με το αγίασμα, το μουσείο, η τράπεζα και τα εργαστήρια κεντητικής και αγιογραφίας.

Στο δεύτερο μέρος των κτηριακών εγκαταστάσεων της Μονής περιλαμβάνονται τα τρία κτήρια των ξενώνων, το πρεσβυτέριο για το λειτουργό Ιερέα της Μονής και το παρεκκλήσιο της Ζωοδόχου Πηγής.

Σέρρες: Απεργία ΓΣΕΕ στις 17 Απριλίου- Στον φάκελο ακρίβεια η αύξηση των διοδίων -Video 

0

Με αίτημα τις αυξήσεις στους μισθούς, την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εργασίας αλλά και μέτρα αντιμετώπισης της ακρίβειας, η ΓΣΣΕ προκήρυξε απεργία για την Τετάρτη 17 Απριλίου.

Το πρωί της Δευτέρας το Εργατικό Κέντρο Σερρών μαζί με τον Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Παναγιώτη Καρίπολγου και τον Πρόεδρο της ΟΕΒΕΣ Σωτήρη Κοτσαμπά  παραχώρησαν συνέντευξη τύπου καλώντας τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα  να συμμετέχουν στην απεργιακή κινητοποίηση. Βέβαια εντύπωση προκάλεσε η ανακοίνωση του Εργατικού Κέντρου πως η κινητοποίηση του θα γίνει το απόγευμα της Τετάρτης και όχι το πρωί ως είθισται . Ο λόγος σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο κ. Ηλία Παραστατίδη είναι για να μπορέσουν να παρευρεθούν και άλλοι εργαζόμενοι από άλλους κλάδους. 

Ωστόσο η αύξηση της τιμής των διοδίων που έχει προκαλέσει αντιδράσεις εντάσσεται και αυτή μέσα στις απεργιακές κινητοποιήσεις στο φάκελο ‘’ακρίβεια’’ σύμφωνα με τους ομιλούντες.

H απόφαση του Εργατικού Κέντρου ώστε η απεργιακή κινητοποίηση να γίνει το απόγευμα και όχι το πρωί προκάλεσε την έντονη αντίδραση σωματείων και φορέων της συνδικαλιστικής παράταξης του ΚΚΕ όπου μέσα από δελτίο τύπου που εξέδωσαν στα ΜΜΕ κάνουν λόγο για κατήφορο της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Σερρών και τους καταγγέλλουν για υπονόμευση των αγώνων και για απεργοσπασία. Ενώ η αιχμή του αντιπρόεδρου του Εργατικού Κέντρου ήταν σαφέστατη πάνω στο θέμα αυτό.

Ανακοίνωση-καταγγελία

Ντράπηκε και η ντροπή. Ο κατήφορος της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Σερρών δεν έχει σταματημό. Καταγγέλλουμε στους εργαζόμενους των Σερρών τους εργατοπατέρες του Εργατικού Κέντρου, αφού τη μέρα της πανελλαδικής απεργίας στις 17 του Απρίλη καλούν ουσιαστικά σε απεργοσπασία, αποφασίζοντας συγκέντρωση για τις 6:30 το απόγευμα!

Η κατρακύλα τους δεν έχει πάτο. Από την υπονόμευση των αγώνων περνάνε στη ανοιχτή απεργοσπασία.

Αφού στήριξαν την απόφαση της πλειοψηφίας στη ΓΣΕΕ να μην πάρει απόφαση για απεργία στις 28 Φλεβάρη, ενάντια στη θέληση των εργαζόμενων, έρχονται τώρα να υπονομεύσουν και την ίδια τους την απόφαση για τις 17 Απρίλη. Δεν το κρύβουν πλέον. Είναι απέναντι από τους εργαζόμενους που τους θέλουν υποταγμένους στους καπιταλιστές. Ο εργοδοτικός συνδικαλισμός εν δράσει.

Καλούμε τους εργαζόμενους να τους γυρίσουν την πλάτη. Έχουν συνταχθεί με το κεφάλαιο ενάντια στους εργάτες και πλέον δεν το κρύβουν.

Καλούμε κάθε τίμιο συνδικαλιστή να πάρει θέση απέναντί τους και να τους καταδικάσει. Καμία στήριξη στα ναυάγια της ταξικής συνεργασίας και υποταγής.

Έρχεται ο καιρός που θα βρείτε μπροστά σας, το εργατικό λαϊκό κίνημα. Ένα κίνημα με μακρά ιστορία και κατακτήσεις στους αγώνες της εργατικής τάξης του νομού μας.

ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ 17 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 10:30 Π.Μ. ΠΛ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Σωματείο εργαζομένων επεξεργασίας απορριμμάτων Ν. Σερρών

Σωματείο εργατών επεξεργασίας μετάλλου Ν. Σερρών

Δημοκρατικός Σύλλογος Γυναικών Ν. Σερρών

Σωματείο συνταξιούχων ΙΚΑ Π.Ε. Σερρών

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ

10 τρόποι για να χρησιμοποιήσετε το αλουμινόχαρτο στην καθαριότητα του σπιτιού

0

Το αλουμινόχαρτο είναι ένα υλικό απαραίτητο στην κουζίνα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορες δουλειές στο σπίτι. Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε για εμπορικούς λόγους, στις ΗΠΑ, το 1913 για να συσκευάσουν καραμέλες και μπάρες σοκολάτας.

Έπειτα χρησιμοποιήθηκε και σε χάρτινα κιβώτια, πριν φτάσει στα σπίτια, τη δεκαετία του 1920. Σήμερα, είναι το καλύτερο υλικό για να καλύψετε το φαγητό, ακόμη και για να μαγειρέψετε ή για να δημιουργήσετε διάφορες χειροτεχνίες. Επιπλέον, αποτελεί ένα εργαλείο που μπορεί να αξιοποιηθεί με πολλούς τρόπους στην καθαριότητα του σπιτιού.

Το γεγονός ότι το αλουμινόχαρτο είναι αρκετά λεπτό, ευέλικτο και μπορεί να τσαλακωθεί σε διάφορα σχήματα ανάλογα με τις ανάγκες σας, το καθιστά εξαιρετικό για χρήση σε διάφορα αντικείμενα, γωνίες και άλλα δυσπρόσιτα σημεία στο σπίτι. Μπορεί, επίσης, να σας βοηθήσει να τρίψετε επίμονους λεκέδες και βρωμιά.

Ακολουθούν 10 τρόποι με τους οποίους μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το αλουμινόχαρτο για να καθαρίσετε το σπίτι σας:

  • Αφαιρέστε τη σκουριά από το ντους
  • Καθαρίστε την πόρτα του φούρνου σας
  • Γυαλίστε τα ασημικά σας
  • Καθαρίστε το αλουμινόχαρτο στο πλυντήριο πιάτων
  • Καθαρίστε τη στάχτη από το τζάκι σας
  • Καθαρίστε τη σχάρα της ψησταριάς
  • Τρίψτε τα βρώμικα πιάτα σας
  • Καθαρίστε τα κενά ανάμεσα στις ηλεκτρικές συσκευές στην κουζίνα σας
  • Καθαρίστε τις σχάρες του φούρνου σας
  • Απομακρύνετε τη σκουριά από το μαντεμένιο τηγάνι σας

Πώς να αφαιρέσετε τη σκουριά από το ντους σας με αλουμινόχαρτο και ξύδι

Η σκουριά μπορεί να είναι ένα κοινό πρόβλημα στο ντους, ειδικά σε περιοχές με υψηλή υγρασία. Το αλουμινόχαρτο και το ξύδι είναι δύο υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αφαιρέσετε αποτελεσματικά τη σκουριά από το ντους σας. Αυτό το απλό κόλπο θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε το ντους σας καθαρό και λαμπερό.

10 τρόποι για να χρησιμοποιήσετε το αλουμινόχαρτο στην καθαριότητα του σπιτιού

Για να χρησιμοποιήσετε αυτό το κόλπο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Σκουπίστε το ντους σας με ένα υγρό πανί για να αφαιρέσετε τυχόν υπολείμματα σκουριάς.
  • Σε ένα μπολ, ρίξτε λίγο λευκό ξύδι.
  • Βάλτε ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο στο ξύδι και αφήστε το να μουλιάσει.
  • Όταν καλυφθεί με ξύδι, χρησιμοποιήστε το αλουμινόχαρτο για να τρίψετε τη σκουριά από το μέταλλο.
  • Σκουπίστε το με νερό για να αφαιρέσετε τυχόν υπολείμματα και τη μυρωδιά του ξιδιού.

Αυτό το κόλπο είναι αποτελεσματικό για την αφαίρεση της σκουριάς από διάφορες μεταλλικές επιφάνειες, όπως από τις ράβδους για τις κουρτίνες, τους γάντζους και τους δακτύλιους στο ντους.

Πώς να καθαρίσετε την πόρτα του φούρνου σας με αλουμινόχαρτο και μαγειρική σόδα

Η πόρτα του φούρνου είναι ένα από τα πιο δύσκολα σημεία για να καθαριστεί. Μπορεί να συσσωρεύσει λίπη, λεκέδες και καμένα υπολείμματα, τα οποία συνήθως είναι δύσκολο να εξαλειφθούν.

Ένας τρόπος για να καθαρίσετε την πόρτα του φούρνου σας είναι να χρησιμοποιήσετε αλουμινόχαρτο και μαγειρική σόδα. Αυτά τα δύο υλικά αλληλεπιδρούν δημιουργώντας μια χημική ένωση που μπορεί να βοηθήσει στην απομάκρυνση της βρωμιάς και των λεκέδων.

Για να χρησιμοποιήσετε αυτό το κόλπο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Βεβαιωθείτε ότι ο φούρνος σας είναι κρύος.
  • Ρίξτε ζεστό νερό στο εσωτερικό της πόρτας του φούρνου και αφήστε το για λίγα λεπτά για να μαλακώσει η βρωμιά.
  • Προσθέστε μια κουταλιά της σούπας μαγειρική σόδα στο νερό.
  • Πάρτε ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο και σχηματίστε μια μπάλα.
  • Χρησιμοποιήστε την μπάλα αλουμινόχαρτου για να τρίψετε την πόρτα του φούρνου.
  • Σκουπίστε τυχόν υπολείμματα.
  • Καθαρίστε την πόρτα του φούρνου με ένα πανί από μικροΐνες.

Αυτό το κόλπο είναι αποτελεσματικό για την αφαίρεση της βρωμιάς και των λεκέδων από μια ποικιλία επιφανειών, όπως γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι και πλαστικές επιφάνειες.

Πώς να γυαλίσετε τα ασημικά σας με αλουμινόχαρτο και μαγειρική σόδα

Το ασήμι μπορεί να μαυρίσει με την πάροδο του χρόνου λόγω της έκθεσης στον αέρα και στο νερό. Αυτή η μαυρίλα συνήθως είναι δύσκολο να αφαιρεθεί. Όμως, υπάρχουν μερικοί απλοί τρόποι για να γυαλίσετε ξανά τα αγαπημένα σας ασημικά στο σπίτι. Ένας τρόπος για να το πετύχετε είναι να χρησιμοποιήσετε αλουμινόχαρτο και μαγειρική σόδα.

Για να χρησιμοποιήσετε αυτό το κόλπο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Τυλίξτε το ασημένιο αντικείμενό σας σε αλουμινόχαρτο.
  • Σε ένα μπολ, ρίξτε ζεστό νερό και μια-δυο κουταλιές της σούπας μαγειρική σόδα.
  • Τοποθετήστε το τυλιγμένο ασημένιο αντικείμενο στο μπολ και αφήστε το για 10-15 λεπτά.
  • Σκουπίστε με ένα μαλακό πανί.

Αυτό το κόλπο είναι αποτελεσματικό για την αφαίρεση της μαυρίλας από μια ποικιλία ασημένιων αντικειμένων, όπως μαχαιροπίρουνα, κοσμήματα και ασημικά σκεύη.

Πώς να καθαρίσετε το αλουμινόχαρτο στο πλυντήριο πιάτων σας

Το αλουμινόχαρτο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ψήσετε ή να αποθηκεύσετε φαγητό, αλλά και για να καθαρίσετε διάφορες επιφάνειες στο σπίτι. Ωστόσο, μπορεί να γίνει βρώμικο και λιπαρό μετά από μερικές χρήσεις.

Ένας τρόπος για να το καθαρίσετε προκειμένου να το επαναχρησιμοποιήσετε είναι να το βάλετε στο πλυντήριο πιάτων σας. Αυτό είναι ένας γρήγορος και εύκολος τρόπος για να καθαρίσετε το αλουμινόχαρτο για επόμενη χρήση.

Για να καθαρίσετε το αλουμινόχαρτο σας, ακολουθήστε αυτά τα βήματα:

  • Ξεδιπλώστε το αλουμινόχαρτο.
  • Τοποθετήστε το σε ένα από τα ράφια του πλυντηρίου πιάτων σας.
  • Βεβαιωθείτε ότι είναι τοποθετημένο στο επάνω ράφι έτσι ώστε να παραμένει στη θέση του κατά τη διάρκεια του κύκλου πλύσης.
  • Ενεργοποιήστε το πλυντήριο πιάτων σας και αφήστε το να κάνει τη δουλειά του.
  • Το αλουμινόχαρτο σας θα καθαριστεί και θα είναι έτοιμο για χρήση ξανά και ξανά μετά από τον κύκλο πλύσης.

Πώς να καθαρίσετε εύκολα το τζάκι σας με αλουμινόχαρτο

Τα τζάκια με ξύλα παράγουν αρκετή στάχτη, η οποία μπορεί να είναι δύσκολο να καθαριστεί. Ωστόσο, υπάρχει ένας απλός τρόπος για να αποφύγετε αυτό το πρόβλημα χρησιμοποιώντας αλουμινόχαρτο.

Για να καθαρίσετε το τζάκι σας με αλουμινόχαρτο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Τοποθετήστε ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο στο κάτω μέρος του τζακιού σας.
  • Αφήστε τη στάχτη να συσσωρευτεί στο αλουμινόχαρτο.
  • Απλώς μαζέψτε το αλουμινόχαρτο και πετάξτε το, όταν γεμίσει με στάχτη.

Το αλουμινόχαρτο θα παγιδεύσει τη στάχτη και θα αποτρέψει την διασπορά στο τζάκι σας. Αυτό θα κάνει τον καθαρισμό του τζακιού σας πολύ πιο εύκολο.

10 τρόποι για να χρησιμοποιήσετε το αλουμινόχαρτο στην καθαριότητα του σπιτιού

Πώς να καθαρίσετε εύκολα τη σχάρα σας με αλουμινόχαρτο

Οι ψησταριές μπορούν να γίνουν γρήγορα βρώμικες, ειδικά αν τις χρησιμοποιείτε συχνά. Ωστόσο, υπάρχει ένας απλός τρόπος για να τις καθαρίσετε χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε σκληρά καθαριστικά ή να ξοδέψετε πολύ χρόνο.

Για να καθαρίσετε τη σχάρα σας με αλουμινόχαρτο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Τσαλακώστε ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο σε μπάλα.
  • Χρησιμοποιήστε την μπάλα αλουμινόχαρτου για να τρίψετε τη σχάρα.
  • Αν υπάρχει φαγητό στη σχάρα που δεν ξεκολλάει, ανάψτε τη φωτιά για λίγα λεπτά για να μαλακώσουν τα κολλημένα υπολείμματα φαγητού.
  • Μόλις κρυώσει η σχάρα αρκετά ώστε να την αγγίξετε, τρίψτε ξανά.
  • Σκουπίστε τη σχάρα με ένα καθαρό πανί όταν τελειώσετε.

Το αλουμινόχαρτο θα καθαρίσει τη σχάρα σας χωρίς να τη χαράξει ή να την καταστρέψει. Είναι επίσης μη τοξικό και ασφαλές για το περιβάλλον.

Πώς να καθαρίσετε εύκολα τα βρώμικα πιάτα σας με αλουμινόχαρτο

Το πλύσιμο των πιάτων μπορεί να είναι μια κουραστική διαδικασία, ειδικά αν έχουν κολλήσει πάνω στα πιάτα υπολείμματα φαγητού. Ωστόσο, υπάρχει ένας απλός τρόπος για να τα καθαρίσετε χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε σκληρά καθαριστικά ή να ξοδέψετε πολύ χρόνο: χρησιμοποιήστε αλουμινόχαρτο.

Για να καθαρίσετε τα πιάτα σας με αλουμινόχαρτο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Τσαλακώστε ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο σε σχήμα μπάλας.
  • Βρέξτε την μπάλα αλουμινόχαρτου.
  • Χρησιμοποιήστε την μπάλα αλουμινόχαρτου για να τρίψετε τα πιάτα σας.

Το αλουμινόχαρτο θα καθαρίσει τα πιάτα σας χωρίς να τα χαράξει ή να τα καταστρέψει. Είναι επίσης μη τοξικό και ασφαλές για το περιβάλλον.

Πώς να καθαρίσετε εύκολα τα κενά μεταξύ των αντικειμένων και συσκευών στην κουζίνα σας με αλουμινόχαρτο

Τα κενά στην κουζίνα σας μπορούν να γίνουν γρήγορα βρώμικα, γεμίζοντας με ψίχουλα, βρωμιά και σκόνη. Ωστόσο, υπάρχει ένας απλός τρόπος για να τα καθαρίσετε χωρίς να χρειαστεί να σκύψετε ή να χρησιμοποιήσετε σκληρά καθαριστικά: χρησιμοποιήστε αλουμινόχαρτο.

Για να καθαρίσετε τα κενά στην κουζίνα σας με αλουμινόχαρτο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Διπλώστε ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο στη μέση και ανοίξτε ελαφρά το επάνω μέρος.
  • Βάλτε το κάτω από το πάτωμα σε τυχόν κενά.
  • Όταν αρχίσει να γεμίζει, απλώς αφαιρέστε το και πετάξτε έξω ό,τι έχει μέσα.

Το αλουμινόχαρτο θα παγιδεύσει τα συσσωρευμένα υπολείμματα φαγητού. Είναι επίσης μη τοξικό και ασφαλές για το περιβάλλον.

Πώς να καθαρίσετε εύκολα τις σχάρες του φούρνου σας με αλουμινόχαρτο

Οι σχάρες του φούρνου μπορούν να γίνουν γρήγορα βρώμικες, γεμίζοντας με καμένα λίπη και υπολείμματα φαγητού. Ωστόσο, υπάρχει ένας απλός τρόπος για να τα καθαρίσετε χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε σκληρά καθαριστικά ή να ξοδέψετε πολύ χρόνο: χρησιμοποιήστε αλουμινόχαρτο.

Για να καθαρίσετε τις σχάρες του φούρνου σας με αλουμινόχαρτο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Αφαιρέστε τις σχάρες από το φούρνο.
  • Τοποθετήστε τις σχάρες στο νεροχύτη με νερό.
  • Προσθέστε μερικές σταγόνες από το υγρό σαπούνι πιάτων.
  • Χρησιμοποιήστε μια μπάλα αλουμινόχαρτου για να τρίψετε τις σχάρες.
  • Εάν οι σχάρες σας είναι ιδιαίτερα βρώμικες, αφήστε τις να μουλιάσουν για λίγες ώρες πριν τις τρίψετε.

Το αλουμινόχαρτο θα βοηθήσει να αφαιρέσετε τα καμένα λίπη και τα υπολείμματα φαγητού από τις σχάρες σας χωρίς να τις χαράξετε ή να τις καταστρέψετε. Είναι επίσης μη τοξικό και ασφαλές για το περιβάλλον.

Πώς να απομακρύνετε τη σκουριά εύκολα από το μαντεμένιο τηγάνι σας με αλουμινόχαρτο

Τα μαντεμένια τηγάνια είναι ένα δημοφιλές εργαλείο μαγειρικής που μπορούν να διαρκέσουν για δεκαετίες με την κατάλληλη φροντίδα. Ωστόσο, μπορούν να σκουριάσουν εάν δεν συντηρηθούν σωστά.

Για να απομακρύνετε τη σκουριά από το μαντεμένιο τηγάνι σας με αλουμινόχαρτο, ακολουθήστε τα εξής βήματα:

  • Τοποθετήστε το μαντεμένιο τηγάνι σε ένα ταψί από αλουμίνιο ή ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο που έχετε διαμορφώσει σε σχήμα ταψιού.
  • Προσθέστε ίση ποσότητα από ξύδι και νερό στο ταψί.
  • Αφήστε το τηγάνι να μουλιάσει για μια ώρα.
  • Χρησιμοποιήστε μια βούρτσα, ένα σφουγγάρι ή ακόμα και μια μπάλα από αλουμινόχαρτο με σαπούνι για να καθαρίσετε τη σκουριά.

Το αλουμινόχαρτο και το ξύδι θα βοηθήσουν στην απομάκρυνση της σκουριάς από το τηγάνι σας.

Όλοι οι παραπάνω είναι μόνο μερικοί από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το αλουμινόχαρτο για να καθαρίσετε το σπίτι σας.

πηγή enikos.gr

Αλλεργίες την άνοιξη – Πώς να τις καταπολεμήσετε χωρίς φάρμακα

0

Είμαστε στην καρδιά της άνοιξης και ο αέρας μυρίζει αγριολούλουδα. Η γύρη πλανάται στην ατμόσφαιρα και πολλοί από εμάς, όσο και να θέλουν να απολαύσουν αυτή την υπέροχη εποχή του χρόνου, υποφέρουν από ήπιες ως σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις.

Αυτό που συμβαίνει όταν κάποιος έχει αλλεργία στη γύρη, όπως και σε κάθε αλλεργία, είναι πως το σώμα εκλαμβάνει μια ουσία ως τοξική και παράγει μεγάλες ποσότητες ισταμίνης για να την εξουδετερώσει, ενώ ταυτόχρονα βάζει σε λειτουργία όλο τον αμυντικό μηχανισμό του, προκαλώντας τα γνωστά αλλεργικά συμπτώματα: βήχα, δυσκολία στην αναπνοή, φτάρνισμα, εξανθήματα, φαγούρα, κόκκινα μάτια.

Πριν καταφύγουμε σε κορτιζόνη και άλλα αντιισταμινικά φάρμακα, ας δούμε με ποιες βιταμίνες, τροφές και βότανα μπορούμε να μειώσουμε με φυσικό τρόπο τα ενοχλητικά συμπτώματα και να ενισχύσουμε τον οργανισμό μας, ώστε να αμυνθεί πιο εύκολα στον εισβολέα που ονομάζεται γύρη:

ΒΙΤΑΜΙΝΗ C:

Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και αποτελεί ένα φυσικό αντιισταμινικό, που καταστέλλει το οίδημα. Μειώνει την ισταμίνη και έχει προστατευτικές ιδιότητες κατά του άσθματος και των αναπνευστικών λοιμώξεων. Πηγή: μπρόκολο, κουνουπίδι, πεπόνι, ακτινίδιο, πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ, λεμόνια, κόκκινες & πράσινες πιπεριές, ανανάς, φράουλες, ντομάτες, σπανάκι.

ΦΛΑΒΟΝΟΕΙΔΗ:

Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και μειώνουν την παραγωγή της ισταμίνης. Πηγές: πράσινες πιπεριές, πορτοκάλια, σταφύλια, κεράσια. Επίσης, τα μήλα είναι πλούσια σε φλαβονοειδή και μάλιστα, αρκετά από τα οφέλη του προέρχονται από τη φλούδα του, που είναι γεμάτη με αντιοξειδωτικά.

ΚΕΡΣΕΤΙΝΗ:

Είναι φυσικό αντιισταμινικό (φλαβονοειδές). Μειώνει την απελευθέρωση ισταμίνης. Πηγές: μήλα, κρεμμύδια, μπρόκολο, πράσινο & μαύρο τσάι, κόκκινο κρασί.

ΣΕΛΗΝΙΟ & ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ:

Λειτουργούν προστατευτικά έναντι των αλλεργιών. Και τα δύο στοιχεία συμβάλλουν σημαντικά στη λειτουργία της βλέννας, ενός από τους πιο σημαντικούς αμυντικούς μηχανισμούς του ανθρώπινου οργανισμού. Βασικές πηγές ψευδαργύρου: οστρακοειδή, φασόλια, καρύδια, δημητριακά ολικής αλέσεως, πασατέμπος, ηλιόσποροι. Βασικές πηγές σεληνίου: φιστίκια, οστρακοειδή, θαλασσινά, ψάρια, κόκκινο κρέας, λευκά μανιτάρια.

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ Β6 & Β12:

Παιδιά και ενήλικες με άσθμα συνήθως παρουσιάζουν έλλειψη αυτών των βιταμινών, ενώ η χορήγηση συμπληρωμάτων τους φάνηκε να βοηθάει την αντιμετώπισή του. Πηγές Β6: ψάρια, συκώτι, κρέας, δημητριακά ολικής αλέσεως και εμπλουτισμένα δημητριακά. Πηγές Β12: τα εντόσθια (καρδιά, νεφρά, συκώτι), το κρέας γενικά, ψάρια, θαλασσινά, τυρί, αυγό, γάλα.

Ω-3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ:

Συντελούν στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού. Μειώνουν τη φλεγμονή που συνοδεύει μία αλλεργική αντίδραση. Μελέτες έδειξαν πως η προσθήκη ψαριών πλούσιων σε ω-3 λιπαρών στη διατροφή των παιδιών, μειώνει κατά 30%-50% την πιθανότητα εμφάνισης άσθματος. Πηγές: σογιέλαιο, μαργαρίνη, πράσινα λαχανικά, λιναρόσπορος, σόγια, καρύδια, σολομός, σαρδέλα, πέστροφα, γαλακτοκομικά προϊόντα εμπλουτισμένα με ω-3.

ΜΑΓΝΗΣΙΟ:

Το μαγνήσιο προστατεύει από τον συριγμό που συνοδεύει το άσθμα. Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει την ιδιαίτερη σημασία που έχει η επαρκής πρόσληψη μαγνησίου σε αλλεργικά επεισόδια με συμπτώματα άσθματος και βήχα. Πηγές: αβοκάντο, μπανάνες, μπρόκολο, μαύρο ρύζι, μπακαλιάρος, φασόλια, σπανάκι, γλυκοπατάτες, γιαούρτι, καρύδια, χόρτα, σπόροι κολοκύθας, κάσιους, μπαρμπούνια, σκουμπρί, σολομός, τόνος, αβοκάντο, σόγια, μαύρη σοκολάτα.

Άλλες τροφές που δρουν κατά της αλλεργίας και των συμπτωμάτων της:

Τα πράσινα λαχανικά, οι ελαφρώς πικάντικες λαχανόσουπες, τα καρότα, οι σπόροι chia, το μαύρο πιπέρι, το μηλόξυδο και η πόση αρκετού χλιαρού νερού.

Ρόφημα από φρέσκια ρίζα τζίντζερ, φρέσκια ρίζα κουρκουμά και λίγη γλυκόριζα, 2-3 φορές τη μέρα, δρα ενάντια στη συμφόρηση των ρινικών οδών.

Γκρέιπφρουτ:

Ένα φλιτζάνι βραστό νερό όπου προσθέτουμε μέλι και το χυμό ενός γκρέιπφρουτ και ενός λεμονιού, ανακουφίζει προσωρινά από συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας.

Ευκάλυπτος:

Βάζουμε σε μια κατσαρόλα νερό να βράσει και μόλις είναι έτοιμο, αφαιρούμε από τη φωτιά και προσθέτουμε 2 -3 σταγόνες αιθέρια έλαια ευκαλύπτου. Εναλλακτικά, μπορούμε να βράσουμε απευθείας φρέσκα φύλλα ευκαλύπτου. Σκεπάζουμε το πρόσωπό μας με μια πετσέτα και εισπνέουμε τον ατμό πάνω από την κατσαρόλα, ώστε να καταπραΰνουμε τα συμπτώματα δυσφορίας του αναπνευστικού.

Gingo biloba:

Έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και καταπολεμά το άσθμα και τις αλλεργίες του αναπνευστικού. Aντιοξειδωτικό και αντιαλλεργικό.

Γλυκόριζα:

Έχει αντιαλλεργικές, αντιβηχικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες παρόμοιες με της κορτιζόνης.

Εφέδρα:

Ισχυρό και γρήγορο αντιαλλεργικό, που ανακουφίζει τη συμφόρηση των ιγμόρειων και είναι ιδανικό για το άσθμα και τη βρογχίτιδα.

Μελισσόχορτο:

Το λάδι του έχει αντιισταμινική δράση και χρησιμοποιείται στην αρωματοθεραπεία.

Τσουκνίδα:

Αυτό το βότανο, που βρίσκεται σε πολλά αντι-αλλεργικά προϊόντα, μπορεί επίσης να ληφθεί από μόνο του σε μορφή τσαγιού. Παρέχει γενική τόνωση στον οργανισμό, έχει αντι-αλλεργική δράση και βοηθάει στην αλλεργική ρινίτιδα.

Eκχύλισμα σκόρδου ψυχρής ωρίμανσης:

Υποστηρίζει πολύπλευρα το ανοσοποιητικό, γεγονός που το κάνει ιδιαιτέρα ωφέλιμο για την υγεία του αναπνευστικού και των βλεννογόνων υμένων.

Ribes Nigrum:

Το γνωστό σε όλους φραγκοστάφυλο, περιέχει αρκετή ποσότητα βιταμίνης C, διεγείρει τα επινεφρίδια ώστε να παράγουν φυσική κορτιζόνη, έχει αντιδιαρροϊκές και αντιαλλεργικές ιδιότητες.

Καλέντουλα:

Αναμειγνύουμε λάδι καλέντουλας και νερό και πλένουμε με το μείγμα την περιοχή των ματιών, ώστε να τα ανακουφίσουμε από τη φαγούρα.

Αν τα συμπτώματα συνεχίζονται ή επιδεινώνονται, μην υποτιμήσετε τη σοβαρότητα της κατάστασης. Αν νιώσετε έντονη δυσφορία και δυσκολία στην αναπνοή, μεταβείτε σε ένα νοσοκομείο το γρηγορότερο δυνατόν. Το αλλεργικό σοκ είναι μια άκρως επικίνδυνη κατάσταση για τον οργανισμό.

Οι τροφές που σας προτείνουμε δεν αντικαθιστούν σε καμία περίπτωση τη γνώμη του γιατρού σας. Ζητήστε επαγγελματική συμβουλή αν ταλαιπωρείστε συχνά από αλλεργίες και μην αρνηθείτε να λάβετε φαρμακευτική αγωγή αν ο γιατρός το κρίνει απαραίτητο.

Πηγή topontiki.gr

Θρεπτικά συστατικά: Ποια λείπουν συνήθως από τη διατροφή μας

Η διατροφή μας αποτελεί την πηγή όλων των μικροθεπτικών και μακροθρεπτικών συστατικών που χρειάζεται το σώμα για να λειτουργεί βέλτιστα. Οι ελλείψεις θρεπτικών συστατικών όμως παραμένουν ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας και στη χώρα μας, παρά το γεγονός ότι έχουμε πρόσβαση σε πληθώρα τροφίμων.

Γράφει η Μαρία Μαντζώρου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Μυτιλήνη

Μάλιστα, Ελληνικές μελέτες έχουν αναδείξει ότι η πλειοψηφία των ενηλίκων έχει ανεπαρκείς προσλήψεις μικροθρεπτικών συστατικών από τη διατροφή.

Ποια θρεπτικά συστατικά δεν λαμβάνουμε συνήθως από την διατροφή μας

Σίδηρος

Το μικροθρεπτικό συστατικό με τη μεγαλύτερη έλλειψη παγκοσμίως. Πηγές αποτελούν τα μύδια, το συκώτι, το κόκκινο κρέας, το κοτόπουλο και η γαλοπούλα, το ψάρι, τα όσπρια, το αυγό και λαχανικά όπως το σπανάκι, το τόφου, το μπρόκολο, τα αποξηραμένα φρούτα, και οι ξηροί καρποί, καθώς τα εμπλουτισμένα τρόφιμα.

Ο σίδηρος από τις ζωικές πηγές έχει μεγαλύτερη απορροφησιμότητα και γι’ αυτό τις φυτικές πηγές σιδήρου τις συνοδεύουμε με βιταμίνη C που αυξάνει τη βιοδιαθεσιμότητά του.

Θρεπτικά συστατικά

Θρεπτικά συστατικά- Φολικό οξύ

Το φολικό οξύ βρίσκεται σε πληθώρα τροφίμων και κυρίως σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά (όπως το σπανάκι, το μαρούλι, το μπρόκολο) αλλά και στο μοσχαρίσιο συκώτι, στα όσπρια (όπως τα μαυρομάτικα φασόλια, τα κόκκινα φασόλια) και σε άλλα φρούτα και λαχανικά όπως στο αβοκάντο, στο χυμό ντομάτας, στο πεπόνι, και τη μπανάνα.

Βιταμίνη Ε

Η βιταμίνη Ε είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που βρίσκεται σε φυτικά έλαια (όπως το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο, το σογιέλαιο) σε ξηρούς καρπούς και σπόρους (όπως οι ηλιόσποροι, τα αμύγδαλα, τα φουντούκια, τα φυστίκια), αλλά και σε λαχανικά όπως το μπρόκολο, το σπανάκι, το ακτινίδιο και το μάνγκο.

Θρεπτικά συστατικά -Βιταμίνη C

Άλλη μια αντιοξειδωτική βιταμίνη που βρίσκουμε στα φυτικά τρόφιμα είναι η βιταμίνη C. Έλλειψη της βιταμίνης σπάνια συναντάται πλέον, αν και χαμηλές προσλήψεις έχουν παρατηρηθεί!

Τη βρίσκουμε στις πιπεριές, στις φράουλες, στα εσπεριδοειδή και στους χυμούς τους, στα ακτινίδια, στη ντομάτα, το πεπόνι, στο μπρόκολο και το κουνουπίδι, στο σπανάκι, στο λάχανο και τα λαχανάκια Βρυξελλών, μεταξύ άλλων.

Θρεπτικά συστατικά

Βιταμίνη D

Αν και ζούμε σε μια ηλιόλουστη χώρα, έχουμε σημαντικό πρόβλημα με την έλλειψη της βιταμίνης του ήλιου.

Πέρα από την έκθεση του δέρματος μας στον ήλιο, τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη D είναι το μουρουνέλαιο, τα λιπαρά ψάρια (πχ. σολομός), ο κρόκος του αυγού, το συκώτι, τα μανιτάρια (που τα έχουμε αφήσει στον ήλιο) και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα.

Θρεπτικά συστατικά-Ασβέστιο

Πηγές Ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά, τα μικρά ψάρια που καταναλώνονται με τα κόκαλα (πχ. σαρδέλες), τα υποκατάστατα γάλακτος (ροφήματα αμυγδάλου, σόγιας, κ.α.) που είναι
εμπλουτισμένα με ασβέστιο.
Επιπλέον πηγές Ασβεστίου είναι τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (πχ. λαχανίδα, σπανάκι), τα αμύγδαλα και άλλα εμπλουτισμένα με ασβέστιο τρόφιμα.

Άλλες κοινές ελλείψεις θρεπτικών συστατικών

Ψευδάργυρος

Η έλλειψη Ψευδαργύρου είναι κοινή στον κόσμο, με το 17% του πληθυσμού της Γης να
έχει έλλειψη ψευδαργύρου. Οι πηγές πρωτεΐνης είναι και πηγές ψευδαργύρου και έτσι θα
τον βρούμε στα μύδια, στο μοσχάρι και στο χοιρινό, στο κοτόπουλο, στα ψάρια, στα
γαλακτοκομικά, στα αμύγδαλα και στους ηλιόσπορους, και στα όσπρια.

Η διατροφή ή δίαιτα χαμηλή σε ιώδιο είναι κατάλληλη για όσους πρόκειται να υποβληθούν σε θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο λόγω θυρεοειδή.

Θρεπτικά συστατικά- Ιώδιο

Ομοίως, και το ιώδιο αποτελεί ένα μικροθρεπτικό συστατικό που συχνά παρατηρείται
έλλειψη. Ιώδιο θα βρούμε στο εμπλουτισμένο αλάτι (ιωδιούχο αλάτι), στα ψάρια και
θαλασσινά, στα φύκια (nori, wakame), στο αυγό, στα γαλακτοκομικά (λόγω της χρήσης
Ιωδίου στην απολύμανση των ζώων και των μηχανημάτων αρμέγματος).

Τα φυτικά τρόφιμα έχουν ποικίλες ποσότητες ιωδίου ανάλογα με το χώμα.

πηγή fmh.gr

Αυτά είναι τα πιο έξυπνα ζώδια

0

Το κάθε ζώδιο έχει το δικό του ιδιαίτερο χάρισμα, όταν πρόκειται για την εξυπνάδα, όμως, δύο κρατούν τα ηνία!

Είτε είστε ένας δυναμικός Κριός είτε ένας περιποιητικός Καρκίνος, κάθε ζώδιο έχει τα ελκυστικά του χαρακτηριστικά. Η παρατήρηση των άστρων μπορεί να προβλέψει τα πάντα, από τη συμβατότητά σας με κάποιο άλλο ζώδιο μέχρι τις εξελίξεις στα επαγγελματικά σας. Αναφορικά με την ευφυΐα, όμως, ποιο ζώδιο έχει το δυνατότερο μυαλό;

Όπως διαβάζουμε σε άρθρο του readersdigest.com και σύμφωνα με μεγάλη μερίδα αστρολόγων δύο είναι τα πιο έξυπνα ζώδια: ο Σκορπιός και ο Υδροχόος. Δεν μοιράζονται όμως τον ίδιο τύπο ευφυΐας, καθώς όσοι ανήκουν στο πρώτο ζώδιο διακρίνονται για την αντιληπτική τους ικανότητα και είναι καλύτεροι στο να κατανοούν βαθύτερα τον κόσμο. Οι Υδροχόοι από την άλλη, έχουν τα υψηλότερα επίπεδα αναλυτικής νοημοσύνης, η οποία μετριέται με βάση τη γνωστική ικανότητα και το IQ.

Με πιο απλά λόγια, οι Σκορπιοί σκέφτονται καθαρά και γρήγορα. Εκτιμούν καταστάσεις καλύτερα και αντιλαμβάνονται τα κίνητρα των γύρω τους.Οι Υδροχόοι έχουν αναλυτική σκέψη και τα συναισθήματά τους τα επεξεργάζονται εγκεφαλικά. Όσο πιο κοινωνικοποιημένοι, είναι, τόσο πιο πολύ αναπτύσσουν τη νοημοσύνη τους. To μυαλό τους τρέχει με ταχύτατους ρυθμούς και η σκέψη τους είναι πολύ προοδευτική.

Ορισμένοι από τους πιο διάσημους Σκορπιούς είναι οι: Ryan Gosling, Katy Perry, Joackin Phoenix και Pablo Picasso. Στο ζώδιο των Υδροχόων ανήκουν μερικοί από τους πιο γνωστούς ανθρώπους παγκοσμίως, όπως ο Αβραάμ Λίνκολν, ο Τόμας Έντισον, η Shakira και η Virginia Wolf.

Αυτό βέβαια -σύμφωνα και με τους αστρολόφους στο Mayo School of Astrology, δεν σημαίνει πως τα υπόλοιπα ζώδια στερούνται εξυπνάδας. Για παράδειγμα, οι Ιχθύες και οι Καρκίνοι είναι γνωστοί για την συναισθηματική τους ευφυΐα και την ικανότητά τους να αναγνωρίζουν και να κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων. Οι Δίδυμοι και οι Ζυγοί διακρίνονται επίσης για τη νοητική τους νοημοσύνη, ενώ τα ζώδια της φωτιάς ξεχωρίζουν για τις ηγετικές τους ικανότητες και τη διαίσθησή τους.

Πηγή marieclaire.gr

Τέσσερις απίστευτες χρήσεις για τις φλούδες λεμονιού

0

Δείτε πού μπορούν να σας φανούν χρήσιμα εκτός μαγειρικής

Εκτός του ότι νοστιμίζει το φαγητό, το λεμόνι είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, πρωτεΐνες, βιταμίνες Β και C, φώσφορο, υδατάνθρακες και πτητικά έλαια. Επίσης, διαθέτει αντιβακτηριδιακές, αντιικές και ανοσοποιητικές ιδιότητες.

Εκτός όλων των παραπάνω ευεργετικών χρήσεών του, μάθετε ότι οι φλούδες των λεμονιών που χρησιμοποιείτε στην μαγειρική ή για την υγεία σας, μπορούν να σας βοηθήσουν πρακτικά και στην καθημερινότητά σας.

Περιποίηση δέρματος

Το λεμόνι λόγω της περιεκτικότητας σε κιτρικό οξύ, αποτελεί έναν άκρως ανακουφιστικό παράγοντα για το δέρμα, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί και ως λευκαντικός παράγοντας. Κάντε μασάζ με τις φλούδες λεμονιού στα χέρια, τους αγκώνες και τις φτέρνες, τόσο για να αναζωογονήσετε το δέρμα σας στα συγκεκριμένα σημεία, όσο και για να σφίξουν οι πόροι.

Στον κάδο σκουπιδιών

Για να απομακρύνετε τις ανεπιθύμητες οσμές από τον κάδο σκουπιδιών που συσσωρεύονται σε αυτόν με την πάροδο του χρόνου, τοποθετήστε στον πάτο της σακούλας φλούδες από χρησιμοποιημένα λεμόνια. Αυτές θα κάνουν το «θαύμα» τους, καθώς έχουν την ιδιότητα τα απορροφούν τις όξινες μυρωδιές.

Αποσμητικό χώρου

Για να δώσετε μια φρέσκια και υπέροχη μυρωδιά στο χώρο σας δεν έχετε παρά να βράσετε λίγες φλούδες από λεμόνι και να προσθέσετε λίγη κανέλα και μερικές φλούδες πορτοκαλιού. Με αυτόν τον τρόπο το σπίτι σας θα μυρίζει υπέροχα.

Φυσικό απωθητικό

Κόψτε σε μικρές φέτες τις φλούδες λεμονιού και τοποθετήσετε τες κοντά σε περβάζια, γύρω από την πόρτα εισόδου και κοντά σε ρωγμές και τρύπες απ’ όπου ενδέχεται να εισέρθουν στο σπίτι σας μυρμήγκια ή παράσιτα. Στα μυρμήγκια δεν αρέσει το λεμόνι και έτσι έχετε ένα φυσικό απωθητικό. Τα λεμόνια, επίσης, είναι αποτελεσματικά και κατά των κατσαρίδων και των ψύλλων.

Πηγή newsbeast.gr