Χρυσό μετάλλιο στην ύφεση

Μάλιστα, είναι μία από τις μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού περιπτώσεις χώρας που έχει βρεθεί δύο φορές στη δίνη του κυκλώνα αυτόν τον ενάμιση αιώνα, μαζί με τη Γαλλία και την Αυστρία, αλλά παραμένει η μοναδική που έχει κάνει… νταμπλ υφέσεων μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Καμία άλλη χώρα, δηλαδή, στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία μετά το 1945 δεν έπεσε δις στο καναβάτσο. 

 

Η Ελλάδα, όσον αφορά την κατάρρευση του ΑΕΠ της, ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο θύμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μετά τη Γερμανία, δηλαδή ακόμα κι απ’ όλες τις ηττημένες χώρες, ενώ από το 2010 κατατρώγεται ξανά από τη λαίλαπα της ύφεσης. 

 

Τα στοιχεία (ΔΝΤ, Maddison Database) καταδεικνύουν το μέγεθος της καταστροφής, με την Ελλάδα να προσπαθεί μέσα σε διάστημα 70 ετών να σηκώσει κεφάλι από δύο καταστροφικές για την οικονομία της υφέσεις και, ουσιαστικά, να πρέπει να αρχίζει ξανά και ξανά από το μηδέν. Η λίστα με τις χώρες που έχουν υποστεί τις μεγαλύτερες απώλειες του ΑΕΠ τους από το 1870 και έπειτα είναι: 

 

◆ Γερμανία -66% (1945-46) 

◆ Ελλάδα -64% (1938-1945)

◆ Αυστρία -59% (1945)

◆ Γαλλία -53% (1940-44)

◆ Ιαπωνία -52% (1945-46)

◆ Ολλανδία -50% (1940-44)

◆ Ιταλία -44% (1941-45)

◆ Αυστρία -39% (1913-19)

◆ Γαλλία -36% (1913-18)

◆ Φινλανδία -33% (1914-18)

◆ Βέλγιο -32% (1914-18)

◆ Καναδάς -30% (1929-33)

◆ Ισπανία -29% (1936-37)

◆ ΗΠΑ -29% (1930-33)

◆ Ελλάδα -26% (2008 έως σήμερα)

◆ Ιταλία -25% (1919-21).

Αν, μάλιστα, συνυπολογιστούν ο αποπληθωρισμός, αλλά και το δεδομένο ότι η ύφεση θα συνεχιστεί για κάποια χρόνια ακόμα, τότε το ΑΕΠ της Ελλάδας εκτιμάται ότι από το 2008 και μέχρι το τέλος αυτής της ιστορίας θα υποχωρήσει αρκετά πάνω απ’ αυτό το -26%. Έτσι ώστε, συνολικά, να ξεπεραστεί και η Αυστρία, που με -59% στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και -39% στον Α’ Παγκόσμιο ελαφρώς… προπορεύεται προς το παρόν στη σχετική «βαθμολογία του ολέθρου». Αν και επί της ουσίας ήδη είναι δεύτερη, αφού το κοντέρ της ελληνικής κρίσης συνεχίζει να γράφει. 

 

Το δράμα, όμως, δεν τελειώνει εδώ. Αν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχαν σε όλη την Ευρώπη οι ευνοϊκές προϋποθέσεις και η ισχυρή δυναμική για ανάκαμψη της οικονομίας σε ευρεία κλίμακα επί δεκαετίες, αυτήν τη φορά η μεμονωμένη περίπτωση της Ελλάδας μοιάζει πολύ δύσκολο να βρει ανάλογες συνθήκες, αν και όποτε ξεφύγει από την ύφεση. 

 

Τις δεκαετίες του 1950, του 1960 και του 1970 άρχισε να ανεβαίνει με γοργούς ρυθμούς, και με πάνω από 8% έως 10% ανάπτυξη για αρκετές χρονιές όχι μόνο η ελληνική οικονομία αλλά σχεδόν όλη η δυτική. Τώρα, τέτοιο κλίμα ώθησης για τα επόμενα χρόνια δεν διαφαίνεται. 

 

Να αναφερθεί ότι ο μέσος όρος ανάπτυξης του ελληνικού ΑΕΠ ήταν 8,44% τη δεκαετία του 1960 και 4,7% τη δεκαετία του 1970. Τέτοιους μέσους όρους πια είναι από δύσκολο μέχρι σπάνιο να συναντήσει κανείς στον ανεπτυγμένο κόσμο. Ακόμα και το ελληνικό 4,1% για το 2001-2007 φαντάζει απλησίαστο, όταν όλη η Ευρώπη στριφογυρνάει μεταξύ στασιμότητας και ύφεσης από το 2008 κι έπειτα.

 

Να σημειωθεί ότι από το 1980 μέχρι σήμερα η Ελλάδα μόνο δύο χρονιές ξεπέρασε το 5% ανάπτυξης του ΑΕΠ της. Το προ-ολυμπιακό 2003 (5,9%), κάτι αναμενόμενο, αφού κάθε χώρα που διοργανώνει Ολυμπιακούς Αγώνες έχει υψηλούς δείκτες για μερικά χρόνια λόγω έργων, ενώ από κεκτημένη ταχύτητα… παρέσυρε και το 2006 με 5,5%. Μετά, όλοι ξέρουμε τι έγινε. 

 

Όταν σε 35 χρόνια τα έτη που ξεπεράστηκε το 5% ανάπτυξης είναι μόλις δύο, τότε ο δρόμος της επιστροφής από μια τόσο βαθιά ύφεση σαν την τωρινή μοιάζει με έναν Γολγοθά απόστασης όχι μερικών μέτρων και με άλματα αλλά… Μαραθωνίου, και μάλιστα σε ρυθμούς βάδην. Η ανάκαμψη, δηλαδή, θα είναι σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες εκτιμήσεις, της… υπομονής, αφού οι συνθήκες σε όλη την Ευρώπη δεν διευκολύνουν τέτοιες εκρήξεις στην εποχή μας. Αν και απέχει έτσι κι αλλιώς η προοπτική της ανάπτυξης. 

 

Μην ξεχνάμε ότι το παγκόσμιο χρέος αρχίζει να αποτελεί βραχνά ακόμα και για ισχυρά κράτη. Και μόνο ότι το 2000 το παγκόσμιο χρέος ήταν στο 246% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 2014 έφτασε στο 286% φανερώνει ότι η δυναμική των πραγμάτων δεν είναι προωθητική για να βγει σύντομα από το τέλμα η οικονομία του πλανήτη. 

 

Αυτό το κλίμα δεν ευνοεί την Ελλάδα, αφού, πέρα από το δικό μας πρόβλημα, παραμονεύουν κι άλλοι κίνδυνοι τα χρόνια που έρχονται, οι οποίοι μάλιστα δεν σχετίζονται με τη δική μας περίπτωση. Οι εκτιμήσεις, άλλωστε, για την παγκόσμια οικονομία κάνουν λόγο για βουτιά της ανάπτυξης στο 2% τα επόμενα 50 χρόνια, από τον μέσο όρο του 3,6% των τελευταίων 50 ετών.

 

Ωστόσο, το μόνο σίγουρο δείχνει να είναι ότι το… χρυσό μετάλλιο υφέσεων από το 1870 κι έπειτα η Ελλάδα δεν το χάνει με τίποτα. Δυστυχώς! Και με νταμπλ μάλιστα…