Στην Μαυρολεύκη Δράμας αναβιώνει το έθιμο των Αναστενάρηδων για τον εορτασμό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Date:
Τις πανηγυρικές εκδηλώσεις αναβίωσης του εθίμου των Αναστενάρηδων, διοργανώνει ο Δήμος Προσοτσάνης και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μαυρολεύκης.
Οι εκδηλώσεις, θα πραγματοποιηθούν στις 21, 22 και 23 Μαΐου, στο εξωκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στην Τοπική Κοινότητα Μαυρολεύκης του Δήμου Προσοτσάνης.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα των ημερών, την Δευτέρα 21 Μαΐου, στις 9 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί πυροβασία των Αναστενάρηδων, στο εξωκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην Μαυρολεύκη Δράμας.
Ακολούθως, την επόμενη ημέρα Τρίτη 22 του μηνός, στις 7 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί μουσικοχορευτική εκδήλωση με τη συμμετοχή του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαυρολεύκης «Ο Άγιος Παντελεήμων», του Πολιτιστικού και Μορφωτικού Συλλόγου Δοξάτου, του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμώνα «Τραντέλληνες», του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίας Παρασκευής «Ορφέας» και η Χορωδία Φωτολίβους. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει παραδοσιακή μουσική βραδιά.
Τέλος, την Τετάρτη 23 Μαΐου, στις 9 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί πυροβασία των Αναστενάρηδων, στο εξωκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στην Μαυρολεύκη Δράμας.
Απόσπασμα για το έθιμο από το βιβλίο του Γ. Αικατερινίδη «Γιορτές και Δρώμενα στο Νομό Δράμας»
[Το πολυσυζητημένο έθιμο των Αναστεναρίων αποτελεί ιδιόμορφη εκδήλωση της λαϊκής λατρείας προς τιμήν των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Το τελετουργικό τυπικό του περιλαμβάνει εκστατικό χορό, αρχαϊκή ζωοθυσία και πυροβάδισμα των τελεστών, με ευρύτερο εθιμολογικό πλασίωμα.
Τα Αναστενάρια επιχωριάζουν παλαιότερα στη ΒΑ Θράκη, στην περιοχή της Σωζοαγαθουπόλεως, με κέντρο της εθιμικής εκδήλωσης το Κωστί, το μεγαλύτερο χωριό της περιφέρειας.
Μτά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας το 1923, οι κάτοικοι της περιοχής αυτής της Θράκης εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου και κυρίως στη Μκεδονία, όπου μαζί με τα άλλα έθιμα τους μετέφεραν και τα Αναστενάρια. Έτσι, το έθιμο μεταφυτεύτηκε στον Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, στη Μελίκη της Ημαθίας, στην Αγία Ελένη των Σερρών και στη Μαυρολεύκη, όπου τα Αναστενάρια, ύστερα από κάποια διακοπή άρχισαν και πάλι να τελούνται, έχοντας και την ηθική υποστήριξη της Κοινότητας και του τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου.
Το έθιμο, μετά την εκρίζωση του από το γεωγραφικά απομονωμένο και κοινωνικά κλειστό περιβάλλον του, ήταν επόμενο να υποστεί μεταβολές και αλλοιώσεις, επίσης απλοποιήσεις, από την ανάγκη ναπροσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα, αλλά και από φόβο μήοως η Εκκλησία το απαγορεύσει βιαίως, όπως είχε επιχειρήσει και στην αρχική κοιτίδα του, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Έτσι, τα Αναστενάρια συνεχίστηκαν μεν να τελούνται, στα κρυφά όμως, μέχρι το 1943, οπότε με ενέργειες του Α. Τανάγρα, προέδρου τότε της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών, έγινε δημοσίως στη Μαυρολεύκη η πυροβασία, η φάση δηλαδή εκείνη, από την οποία κυρίως είναι γνωστό το όλο έθιμο. Ακολούθησε επιστημονικός έλεγχος που απέδειξε την ακαΐα των τελεστών Αναστενάρηδων, επαυξάνοντας το ενδιαφέρον και την περιέργεια για το έθιμο. Πρωτοπορεί έτσι η Μαυρολεύκη στην αναβίωση και επιβίωση των Αναστενάρηδων στη νεότερη εποχή.
Η τελετουργία των Αναστεναρίων αρχίζει το απόγευμα της 20ης Μαΐου στο κονάκι, σ’ ένα χωριό όπου φυλάσσονται οι εικόνες των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, οι οποίες αποτελούν τα πολυτιμότερα κειμήλια για τους Αναστενάρηδες. Τις ονομάζουν «Χάρες» και «Παππούδες» και τις έχουν μέσα σε υφασμάτινη θήκη, απ’ όπου κρέμονται κουδουνάκια και πολλά αφιερώματα. Οι εικόνες αυτές έχουν μακριά λαβή στο κέντρο της βάσης τους και καλύπτονται από φύλλα χρυσού ή ασημιού. Στο κονάκι φυλάσσονται και τα «αμανέτια», μαντήλια που θεωρούνται ιερά, πολύτιμα και αυτά προγονικά κειμήλια. Στον ίδιο χώρο, φυλάσσονται και τα αναστενάρικα όργανα, λύρα και νταούλι σήμερα, παλαιότερα και γκάιντα.
