Καλλιεργώντας σουσάμι στη Θράκη και στις Σέρρες, παραδοσιακά και χειρωνακτικά

Η Θράκη και οι Σέρρες πρωταγωνιστούν στην καλλιέργεια σουσαμιού στην Ελλάδα, η οποία όμως χαρακτηρίζεται από έντονη χειρωνακτική εργασία, χωρίς να υπάρχει η αντίστοιχη προστιθέμενη αξία, καθώς η αγορά επιλέγει εισαγόμενο.

Παρόλα αυτά, ο Έβρος επέστρεψε σε μια παραδοσιακή καλλιέργεια και οι παραγωγοί επιχειρούν μέσα από πατέντες σποράς και συλλογής να αυξήσουν τις στρεμματικές αποδόσεις. Ο Δημήτρης Βουλουτάκης καλλιεργεί με παραδοσιακό σπόρο 50 στρέμματα σουσάμι χειροσυλλογής στον Κέραμο, 20 λιγότερα από πέρυσι, σχεδιάζει όμως να αυξήσει την παραγωγή. «Φτάσαμε σε αποδόσεις τα 70 κιλά/στρέμμα. Σπέρνουμε ακόμη καλύτερα με σπαρτικές μηχανές τύπου Amazon και ευελπιστούμε να ανεβάσουμε τα κιλά».

 Συμβουλές

Αναζητώντας καλύτερες καλλιεργητικές πρακτικές, εξηγεί ότι κρατά 48 πόντους αποστάσεις καρίκι – καρίκι και ρίχνει 480-500 γρ. σπόρο ντόπιας ποικιλίας ανά στρέμμα. Προσθέτει ότι επιδιώκει την πρωιμότητα για να αξιοποιήσει τις ζεστές μέρες του Σεπτέμβρη. «Όταν το σουσάμι στεγνώνει στη ζέστη παίρνει αυτό το όμορφο κιτρινοκαφέ χρώμα που το κάνει διάσημο. Ένας φίλος έσπειρε ένα στρέμμα και το στέγνωσε στο θερμοκήπιο, σε θερμοκρασία 50-55 βαθμών. Όταν το κοσκινίζαμε, ήταν κατακίτρινο» περιγράφει.

Μιλώντας για τη σχέση ποιότητας-τιμής, που επηρεάζεται και από το χρώμα, λέει ότι έδωσε σπόρο στα Τρίκαλα και ο παραγωγός πουλάει στη λαϊκή 10 ευρώ/κιλό, ενώ στον Έβρο, η τιμή λιανικής είναι στο μισό. Σε επίπεδο χονδρικής, είχε πουλήσει έναν τόνο σουσάμι στη Σύρο προς 4 ευρώ το κιλό. Εξηγεί ότι το 99% της παραγωγής διακινείται τοπικά για την παρασκευή τραχανά, που ξεκινάει στις 20 Αυγούστου. Επίσης, από μέρος της σοδειάς, έφτιαξε ταχίνι στον Γιαχανά.

Ο Δημήτρης Βουλουτάκης επιδιώκει να πετύχει αποδόσεις 100 κιλά ανά στρέμμα, οπότε θα μπορούσε να πουλήσει χονδρική 3 ευρώ το κιλό. «Η τιμή που θα πληρώσει μια βιοτεχνία θα είναι για καθαρό 100% σουσάμι, διπλοκοσκινισμένο, χωρίς χώματα».

Καυτηριάζει τον μεγάλο ανταγωνισμό που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες παραγωγοί σουσαμιού, καθώς η τιμή στο εισαγόμενο διαμορφώνεται στα 1,55 ευρώ/κιλό. Το σουσάμι στη λιανική πωλείται προς 5 ευρώ, ενώ στη χονδρική διαμορφώνεται στα 3,5 ευρώ, συν ΦΠΑ.

Παραγωγή & μεταποίηση

Ο Κώστας Δαλάτσης καλλιεργεί εδώ και τρία χρόνια 50 στρέμματα σουσάμι στον Δήμο Τοπείρου Ξάνθης, σε σύνολο 150 στον νομό και θα σπείρει μετά τις 25 Μαΐου, όταν ανέβει και άλλο η θερμοκρασία. «Μετά το 1981, το σουσάμι είχε εγκαταλειφθεί, αλλά τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια στροφή στην καλλιέργεια, η οποία γίνεται παραδοσιακά». Το μεγάλο ζήτημα για τον παραγωγό είναι η πώληση γιατί, παρόλο που «υπάρχει ελάχιστο ελληνικό σουσάμι, γίνονται αθρόες εισαγωγές». Ο κ. Δαλάτσης αρχικά πουλούσε σε ταχινοποιεία, αλλά τα δύο προηγούμενα χρόνια προχώρησε ο ίδιος στην παρασκευή ταχινιού. Έτσι, φέτος θα δώσει σε καταστήματα που το δοκίμασαν και εκδήλωσαν ενδιαφέρον. «Το θετικό της καλλιέργειας είναι ότι δεν έχει πολλά έξοδα σε γεωπόνους, φάρμακα και λιπάσματα, αλλά θέλει εργατικό δυναμικό, που αυξάνει το κόστος». Η τιμή πώλησης κυμάνθηκε από 2 έως 5 ευρώ, ανάλογα με την ποιότητα και τη χρονική περίοδο.

Επένδυση στην καλλιέργεια οι πιστοποιημένοι σπόροι

Την προσοχή των παραγωγών ενόψει της νέας καλλιεργητικής περιόδου εφιστά ότι το Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης και Ελέγχων Ροδόπης, για την υποχρεωτική χρήση πιστοποιημένων σπόρων, προκειμένου να συνταχθεί η δήλωση καλλιέργειας ΟΣΔΕ και να λάβουν τη συνδεδεμένη ενίσχυση. «Σε αντίθετη περίπτωση, η χρήση μη πιστοποιημένων σπόρων σποράς (π.χ. μαύρος σπόρος, τυποποιημένος με πλαστές ετικέτες πιστοποίησης κ.λπ.), αποκλείει τον παραγωγό από την οικονομική ενίσχυση, οδηγεί σε αποτυχία εγκατάστασης καλλιέργειας λόγω μειωμένης βλαστικότητας, ο παραγωγός δεν παίρνει το τελικό προϊόν που σχεδιάζει, που αποτελεί τη βάση της συμβολαιακής γεωργίας και δεν συμβάλλει στην διάθεση ποιοτικών αγροτικών προϊόντων», σημειώνει χαρακτηριστικά.