Κορωνοϊός: Τι πρέπει να προσέξουμε στην ύδρευση και στην αποχέτευση (εγκύκλιος)

Κανονιστική πράξη για την «Προστασία της Δημόσιας Υγείας από τον κορωνοϊό SARS-COV-2 στα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης» (εδώ) και εγκύκλιο για τη «Λήψη μέτρων προστασίας της Δημόσιας Υγείας από τον κορωνοϊό SARS–COV-2

στις εγκαταστάσεις εσωτερικού δικτύου ύδρευσης, αποχέτευσης υγρών και διαχείρισης στερεών αποβλήτων των Υγειονομικών Μονάδων»  εξέδωσε το υπουργείο Υγείας.

Διαβάστε αναλυτικά:

Με αφορμή την εξάπλωση του ιού SARS-COV-2 στην παγκόσμια κοινότητα υπενθυμίζεται ότι: η παροχή ασφαλούς πόσιμου νερού, η υγειονομική διαχείριση των υγρών αποβλήτων και γενικά η εξασφάλιση συνθηκών υγιεινής, διαδραματίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην προστασία της δημόσιας Υγείας από την εξάπλωση οποιασδήποτε ασθένειας, συμπεριλαμβανομένης και της λοίμωξης COVID-19.

Α. Τρόποι μετάδοσης του ιού

Με βάση τα διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα, φαίνεται ότι ο κορωνοϊός SARS-COV-2 πιθανότατα μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων που αποβάλλονται από άτομο που νοσεί, μέσω βήχα ή πταρμού ή με άμεση ή έμμεση επαφή με εκκρίσεις αναπνευστικού. Τα διατιθέμενα προς το παρόν δεδομένα δεν τεκμηριώνουν επαρκώς ότι ο ιός επιβιώνει για μεγάλα χρονικά διαστήματα στο νερό ανθρώπινης κατανάλωσης ή στα υγρά απόβλητα (σχετ.-στ). Εντούτοις, η εξασφάλιση υγιεινού πόσιμου νερού καθώς και η υγειονομική διαχείριση των υγρών αποβλήτων προστατεύουν περαιτέρω τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον γενικότερα.

Β. Προστασία των συστημάτων ύδρευσης και του πόσιμου νερού

Με βάση τα τρέχοντα στοιχεία, ο κίνδυνος μόλυνσης από τον κορωνοϊό SARS-COV-2 για τα συστήματα ύδρευσης είναι χαμηλός (σχετ. –στ-). Για την αποφυγή όμως, οποιουδήποτε κινδύνου θα πρέπει να διασφαλίζεται η προστασία των συστημάτων ύδρευσης από μολύνσεις/ρυπάνσεις. Η προστασία αφορά το σύνολο των συστημάτων ύδρευσης από την πηγή υδροληψίας, τους αγωγούς μεταφοράς, το σύστημα επεξεργασίας, το αντλιοστάσιο, τις δεξαμενές αποθήκευσης,την απολύμανση, το δίκτυο διανομής έως το σημείο τήρησης των παραμέτρων ποιότητας του πόσιμου νερού (άρθρο 6 της-α- σχετ.)

Για την προστασία των συστημάτων ύδρευσης από κινδύνους μόλυνσης / ρύπανσης θα πρέπει:

1. Να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των πηγών ύδρευσης (γεωτρήσεις, υδρομαστεύσεις, φυσικές δεξαμενές ύδατος κλπ.) και να τηρούνται οι αποστάσεις ασφαλείας από γειτονικές εστίες ρύπανσης και μόλυνσης.

2. Να συντηρούνται επαρκώς τα συστήματα ύδρευσης (εξωτερικά και εσωτερικά δίκτυα), να ελέγχονται συστηματικά και να αντικαθίστανται με προτεραιότητα τα τμήματα των δικτύων που έχουν υποστεί βλάβες .

3. Να εφαρμόζεται η προβλεπόμενη, σύμφωνα με τη (β) σχετ. , υποχρεωτική απολύμανση που επιβάλλεται για υδρεύσεις, που εξυπηρετούν οικισμούς άνω των 3000 κατοίκων και να διερευνάται η αναγκαιότητα εφαρμογής απολύμανσης και σε υδρεύσεις, που εξυπηρετούν μικρότερους οικισμούς. Η απολύμανση του νερού των υδρεύσεων γίνεται με χλωρίωση.
 Θα πρέπει το υπολειμματικό χλώριο στα ακρότατα σημεία του δικτύου ύδρευσης τουλάχιστον να είναι τουλάχιστον 0,2 mg/l ή κατά τις συστάσεις του ΠΟΥ (σχετ. –στ-) τουλάχιστον 0,5 mg/l. και θα ελέγχεται συστηματικά .
 Σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο της χλωρίωσης δεν διαπιστώνεται παρουσία ελεύθερου χλωρίου στο νερό σε σημείο του δικτύου θα ενεργείται επείγουσα έρευνα σε περισσότερα σημεία προς εξεύρεση των αιτιών και άρση αυτών.

Οι υπεύθυνοι ύδρευσης οφείλουν καθημερινά να ελέγχουν την παρουσία υπολειμματικού χλωρίου σε ολόκληρο το δίκτυο ύδρευσης και συνιστάται εντός της ημέρας ο έλεγχος να γίνεται περισσότερες από μία φορές. O έλεγχος πρέπει να γίνεται σε διάφορα σημεία του δικτύου τέτοια ώστε να επιτυγχάνεται ο πλήρης έλεγχος ολόκληρου του δικτύου.

4. Να διενεργείται υγειονομική αναγνώριση στα διάφορα τμήματα του συστήματος ύδρευσης σε συνδυασμό με λήψη δειγμάτων νερού για εργαστηριακή εξέταση και έλεγχο του υπολειμματικού χλωρίου

5. Να διενεργούνται δειγματοληπτικοί και εργαστηριακοί έλεγχοι σε αντιπροσωπευτικά προκαθορισμένα σημεία ολόκληρου του δικτύου διανομής από την πηγή υδροληψίας μέχρι τη διάθεση στον καταναλωτή για όλες τις ποιοτικές παραμέτρους με την συχνότητα παρακολούθησης που προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία.

I. Σε περίπτωση που κατόπιν ελέγχων διαπιστωθούν βλάβες στο δίκτυο ύδρευσης θα πρέπει:

 Να διενεργηθεί άμεσα λεπτομερής υγειονομική αναγνώριση και διερεύνηση των αιτίων του προβλήματος καθώς και εργαστηριακός έλεγχος (μικροβιολογικές και φυσικοχημικές παράμετροι) μετά από κατάλληλη δειγματοληψία. Τα δείγματα νερού θα πρέπει να ληφθούν από κρίσιμα σημεία του δικτύου ύδρευσης, όπως στις γεωτρήσεις ή πηγές υδροληψίας, δεξαμενές τροφοδοσίας νερού, και σε διάφορα σημεία του δικτύου, κυρίως όμως ανάντη και κατάντη του σημείου βλάβης του αγωγού ύδρευσης.
 Εφόσον υφίστανται βάσιμες ενδείξεις υπέρβασης τιμών ποιοτικών παραμέτρων του πόσιμου νερού οι υπεύθυνοι ύδρευσης να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας της Δημόσιας Υγείας ήτοι:

1. Διακοπή της υδροδότησης μέχρι την αποκατάσταση των προβλημάτων και την εξασφάλιση των ποιοτικών παραμέτρων εντός των ορίων της κείμενης νομοθεσίας με παράλληλη ενημέρωση των καταναλωτών καθώς και λήψη μέτρων αντιμετώπισης της προσωρινής διακοπής της υδροδότησης των κατοίκων της περιοχής (τροφοδοσία με κατάλληλης ποιότητας πόσιμο νερό λ.χ. εμφιαλωμένα, μεταφορά με βυτία)

2. σύμφωνα και με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, μετά από κάθε επισκευή σε τμήμα αγωγού, να γίνεται υπερχλωρίωση με διάλυμα χλωρίου υψηλής συγκέντρωσης και αντίστοιχο χρόνο παραμονής.

3. Μετά τον εντοπισμό του προβλήματος και την αντιμετώπισή του (αποκατάσταση της βλάβης του δικτύου, λήψη μέτρων προστασίας της πηγής κ.λ.π.), εφόσον το πρόβλημα είναι γενικευμένο, να εφαρμοσθεί το μέτρο της υπερχλωρίωσης της δεξαμενής υδροδότησης και όλου του μήκους του συστήματος ύδρευσης με διάλυμα χλωρίου υψηλής συγκέντρωσης και αντίστοιχο χρόνο παραμονής, το οποίο στη συνέχεια θα απορριφθεί και μετά να ξεκινήσει η επαναλειτουργία του δικτύου.

II. Σε περίπτωση μη διαπίστωσης βλαβών:

Εφ’ όσον διαπιστώνεται με συνεχείς ελέγχους ότι δεν υπάρχουν βλάβες στο δίκτυο θα πρέπει οι υπεύθυνοι ύδρευσης και οι υγειονομικές αρχές να βρίσκονται σε επαγρύπνηση και οι δειγματοληπτικοί και εργαστηριακοί έλεγχοι του νερού σε κρίσιμα σημεία του δικτύου ύδρευσης να είναι συστηματικοί, οι τιμές του υπολειμματικού χλωρίου να ελέγχονται συστηματικά και να αυξηθεί η συχνότητα παρακολούθησης και άλλων ποιοτικών παραμέτρων του πόσιμου νερού
κατά την κρίση της Υπηρεσίας Υγιεινής.

Γ. Προστασία των συστημάτων αποχέτευσης -Υγειονομική διαχείριση αστικών λυμάτων – υγρών αποβλήτων

Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα δεν τεκμηριώνεται επαρκώς η υπόθεση ότι ο ιός μεταδίδεται μέσω των συστημάτων αποχέτευσης με ή χωρίς εγκατάσταση επεξεργασίας των λυμάτων (ΕΕΛ). Ο ΠΟΥ προτείνει, αν δεν υφίσταται ήδη, την προσθήκη σταδίου απολύμανσης για τις ΕΕΛ που δεν το διαθέτουν ήδη. Γενικά δεν υπάρχει ιστορικό ενδείξεων ότι οι εργαζόμενοι στις ΕΕΛ έχουν μολυνθεί από άλλους ιούς που ανήκουν στην οικογένεια των κορονοϊών μέσω επαφής με υγρά απόβλητα (-στ- σχετ.). Σε κάθε περίπτωση, συνιστάται οι εργαζόμενοι στις ΕΕΛ να ακολουθούν τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας τους και τις οδηγίες προφύλαξης από τον κορωνοϊό SARS-COV-2.

Υπενθυμίζεται ότι σε περίπτωση διάθεσης σε υδάτινο αποδέκτη η διαχείριση των αστικών λυμάτων θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της (γ) σχετ. ενώ για τη διάθεση των υγρών αποβλήτων με επαναχρησιμοποίηση εφαρμόζονται οι διατάξεις της (δ) σχετ. Η απολύμανση τόσο των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων που διατίθενται σε υδάτινο αποδέκτη όσο και των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων που διατίθενται με επαναχρησιμοποίηση είναι υποχρεωτική ανεξαρτήτως της μεθόδου επεξεργασίας και του τύπου της επαναχρησιμοποίησης.

Οι υπεύθυνοι λειτουργίας των ΕΕΛ, οι φορείς παροχής/ χρήστες ανακτημένου νερού και οι αρμόδιες αρχές ελέγχου (Υπηρεσίες Περιβάλλοντος, Υγείας, Δ/νσεις Υδάτων) διενεργούν κατά προτεραιότητα ελέγχους για τη διαπίστωση της τήρησης των τιμών των μικροβιολογικών παραμέτρων ποιότητας των επεξεργασμένων λυμάτων-υγρών αποβλήτων μετά την απολύμανσή τους όπως αυτές καθορίζονται στην απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του έργου ή στην
απόφαση καθορισμού χρήσεων του αποδέκτη ή στις πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις ή στην άδεια επαναχρησιμοποίησης υγρών αποβλήτων.

Στην εγκύκλιο περιγράφονται οι συστάσεις Υγιεινής εντός των Υγειονομικών Μονάδων:

Η ορθή εφαρμογή των υφιστάμενων οδηγιών για την υγιεινή στις υγειονομικές μονάδες είναι σημαντική για την παροχή κατάλληλης φροντίδας στους ασθενείς και την προφύλαξη ασθενών, εργαζομένων και επισκεπτών από τον κίνδυνο μετάδοσης λοιμώξεων. Επισημαίνεται ότι η ορθή και συστηματική χρήση του κατάλληλου εξοπλισμού ατομικής προστασίας, η εφαρμογή της υγιεινής των χεριών και ο συχνός και τακτικός καθαρισμός και απολύμανση των επιφανειών είναι κρίσιμης
σημασίας για τη μείωση της διασποράς του SARS- COV-2.

Ειδικότερα: Οδηγίες ατομικής υγιεινής
 Αποφυγή επαφής χεριών με τα μάτια, τη μύτη και το στόμα για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης από τον ιό.
 Αποφυγή κοινής χρήσης αναλώσιμων γραφείου (μολυβιών, στυλό, μαρκαδόρων κλπ.) και άλλων προσωπικών αντικειμένων.
 Σε βήχα ή φτέρνισμα, κάλυψη της μύτης και του στόματος με το μανίκι στο ύψος του αγκώνα ή με χαρτομάντιλο. Το χρησιμοποιημένο χαρτομάντιλο πρέπει να απορρίπτεται αμέσως μετά τη χρήση του μέσα στους κάδους απορριμμάτων.
 Τακτικό πλύσιμο των χεριών των εργαζομένων και των επισκεπτών με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Ακολουθεί προσεκτικό στέγνωμα των χεριών με χάρτινες χειροπετσέτες μιας χρήσης οι οποίες θα απορρίπτονται στους κάδους απορριμμάτων.
 Οι εργαζόμενοι και οι επισκέπτες εναλλακτικά να χρησιμοποιούν αντισηπτικό αλκοολούχο διάλυμα (περιεκτικότητας 70% σε αλκοόλη) ή χαρτομάντιλα με αλκοόλη. Συνιστάται καλό τρίψιμο των χεριών μέχρι το αντισηπτικό να στεγνώσει. Το μπουκάλι με το αλκοολούχο διάλυμα (με αντλία έγχυσης και βάση) πρέπει να βρίσκεται σε ευκρινή θέση στη είσοδο κάθε ορόφου.
 Αποφυγή κατά το δυνατόν της κοντινής επαφής (<2m) για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 15 λεπτών με άτομα τα οποία εμφανίζουν συμπτώματα βήχα, φτερνίσματος ή πυρετού. Λειτουργικές εγκαταστάσεις υγιεινής των χεριών (νιπτήρας με σαπούνι και νερό ή αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα) θα πρέπει να υπάρχουν για τους εργαζόμενους σε όλα τα σημεία περίθαλψης και νοσηλείας, καθώς και στις περιοχές εφαρμογής και αφαίρεσης των μέσων ατομικής προστασίας
(ρόμπες, γάντια, μάσκες κλπ). Επιπλέον, εγκαταστάσεις υγιεινής χεριών θα πρέπει να είναι διαθέσιμες για όλους τους ασθενείς, καθώς και για τους επισκέπτες στις τουαλέτες, τους χώρους αναμονής, εστίασης, διαδρόμους και λοιπούς δημόσιους χώρους των υγειονομικών μονάδων.

V. Συστάσεις καθαριότητας χώρων και ιματισμού

Για τον περιορισμό της διασποράς του ιού ιδιαίτερη σημασία έχουν ο συστηματικός καθαρισμός των επιφανειών, ιματισμού (κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, ρουχισμός) και επαναχρησιμοποιούμενων αντικειμένων, η ελαχιστοποίηση της κοινής χρήσης αντικειμένων με τον ασθενή και ο επαρκής αερισμός των χώρων.

Οι υφιστάμενες διαδικασίες καθαρισμού και απολύμανσης (καθαρισμός με νερό και απορρυπαντικό ακολουθούμενος από εφαρμογή κατάλληλου απολυμαντικού) στις Υγειονομικές Μονάδες θεωρούνται επαρκείς και κατάλληλες για την πρόληψη της μετάδοσης της COVID-19 υπό την προϋπόθεση ότι ακολουθούνται πιστά και με συνέπεια. Ο καθαρισμός και η απολύμανση των επιφανειών σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία περιθάλπονται ασθενείς με COVID-19 (Νοσοκομεία,
Κέντρα Υγείας κ.λ.π.) θα πρέπει να πραγματοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα με τη χρήση κατάλληλων σκευασμάτων. Υπάρχουν πολλά απολυμαντικά διαθέσιμα, τα οποία είναι ενεργά κατά κορονοϊών παρόμοιων με τον SARS – CoV -2, συμπεριλαμβανομένων των συνηθέστερα χρησιμοποιούμενων στα νοσοκομεία απολυμαντικών.

Επί του παρόντος, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τη χρήση:

 70% αλκοολικού διαλύματος για την απολύμανση μικρών επιφανειών (για παράδειγμα επαναχρησιμοποιούμενου εξοπλισμού μεταξύ χρηστών (πχ. θερμόμετρα))
 Διαλύματα υποχλωριώδους νατρίου 0,5% (5000 ppm) για την απολύμανση επιφανειών. Ενώ και άλλα απολυμαντικά, δραστικά έναντι άλλων κορωνοϊών, μπορούν να χρησιμοποιούνται όπως: Ιωδιούχος ποβιδόνη (συγκέντρωση 10%), Γλουτεραλδεϋδη (συγκέντρωση 2%), Ισοπροπανόλη (συγκέντρωση 50%), Χλωριούχο βενζαλκόλιο (συγκέντρωση 0.05%), Χλωριώδες νάτριο (συγκέντρωση 0.23%), Φορμαλδεϋδη (συγκέντρωση 0.7%) κατά περίπτωση ανάλογα με τις συγκεκριμένες
απαιτήσεις του υλικού που απολυμαίνεται και εν γένει της εφαρμογής.

Σχετικά με τον καθαρισμό ιματισμού και κλινοσκεπασμάτων ασθενών με COVID-19, οι υφιστάμενες διαδικασίες ασφαλούς συλλογής και πλύσης σε υψηλές θερμοκρασίες είναι κατάλληλες και θα πρέπει να ακολουθούνται. Υπενθυμίζεται ότι όλοι όσοι έρχονται σε επαφή με λερωμένα σεντόνια, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες κ.λ.π., θα πρέπει να φορούν τα ενδεδειγμένα μέσα ατομικής προστασίας και να εφαρμόζουν την υγιεινή χεριών σε κάθε περίπτωση έκθεσης σε αίμα/βιολογικά υγρά και μετά την αφαίρεση του προστατευτικού εξοπλισμού. Επαναχρησιμοποιούμενες πλαστικές ποδιές και γενικότερα ΜΑΠ πολλαπλών χρήσεων, καθώς και
επαναχρησιμοποιούμενα μέσα καθαρισμού (σφουγγαρίστρα, πανάκια, σφουγγάρια) θα πρέπει να πλένονται με νερό και σαπούνι και να απολυμαίνονται κατάλληλα (π.χ. με διάλυμα 0,5% υποχλωριώδους νατρίου) μετά από κάθε χρήση.