Τα μυστικά του μετεωρίτη AMU 17290 αποκαλύπτουν Έλληνες επιστήμονες

“ Καλά κρυμμένα μυστικά” της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος αναμένεται να αποκαλύψει ο μετεωρίτης AMU 17290 την σύνθεση του οποίου ερευνά το τελευταίο διάστημα επιστημονική ομάδα υπό τον ορυκτολόγο και ειδικό στους μετεωρίτες, επικ καθηγητή Ιωάννη Μπαζιώτη.

Ο μετεωρίτης “AMU 17290”, ηλικίας 4,5 δισεκατομμυρίων χρόνων -μεγαλύτερος ίσως από την ηλικία της Γης- είναι ένας μετεωρίτης “ από το ηλιακό νεφέλωμα και το αρχέγονο διάστημα” κι έχει παραχωρηθεί από την ΝΑΣΑ στο εργαστήριο του Έλληνα ορυκτολόγου για να μελετηθεί μαζί με άλλους της κατηγορίας των “ ανθρακούχων χονδριτών”.

Είναι η πρώτη φορά που Έλληνες επιστήμονες έχουν στην διάθεσή τους ένα μικρό, μοναδικό κομμάτι ιστορίας της δημιουργίας του σύμπαντος μέσα σε ένα εργαστήριο της χώρας κάνοντας εφικτό το… ταξίδι στο χρόνο αλλά και στην ιστορία του σύμπαντος, χωρίς να βγουν έξω από τα όρια της Γης.

«Αυτά που μελετούμε αυτή τη στιγμή στο εργαστήριό μας είναι μετεωρίτες της κατηγορίας των ανθρακούχων χονδριτών. Ένας από αυτούς είναι και ο μετεωρίτης που ανακάλυψα πριν από τρία χρόνια στην Ανταρκτική και τον οποίο έχουμε δανειστεί για μια πενταετία από την αμερικανική NASA. Ήδη έχουμε ανακαλύψει κάποια σημαντικό ορυκτά στο εσωτερικό του, τα οποία συνδέονται με παλαιότερο χρόνο της δημιουργίας της γης», εξήγησε μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ ΜΠΕ, «Πρακτορείο 104.9FM» ο κ.Μπαζιώτης, επίκουρος καθηγητής Ορυκτολογίας- Πετρολογίας στο εργαστήριο ορυκτολογίας-γεωλογίας του τμήματος Αξιοποίησης φυσικών πόρων και γεωργικής μηχανικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο κ Μπαζιώτης είναι ο μοναδικός επιστήμονας που συμμετείχε ως μέλος στην οκταμελή αποστολή στην Ανταρκτική- Antarctic Search for Meteorites (ANSMET), το 2017, όπου και ανακαλύφθηκε ο συγκεκριμένος μετεωρίτης.

Τι το ιδιαίτερο έχει ο «ανθρακούχος χονδρίτης AMU 17290»;

Ο κ. Μπαζιώτης και η ομάδα του έχουν ήδη αρχίσει να δημοσιεύουν επιστημονικά δεδομένα για τον συγκεκριμένο μετεωρίτη, εστιάζοντας την έρευνά τους στα επονομαζόμενα “ δύστηκτα ορυκτά” που περιέχονται σε αυτό το μοναδικό μετεωρίτη.

«Τα δύστηκτα αυτά ορυκτά είναι σημαντικά καθώς αποτελούν τα πρώτα στερεά που δημιουργούνται στο ηλιακό μας σύστημα. Σχηματίζονται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, που ξεπερνούν τους 1400-1450 βαθμούς Κελσίου. Περιέχουν χημικά στοιχεία όπως το αργίλιο, το ασβέστιο, το τιτάνιο, το μαγνήσιο. Η συνένωση αυτών των χημικών στοιχείων δίνει γένεση μοναδικά ορυκτά όπως το κορούνδιο, ο μελίλιθος, ο χιμπονίτης, ο περοφσκίτης και ο σπινέλιος. Το ιδιαίτερο με αυτά τα ορυκτά είναι, ότι σχηματίζονται, όχι μόνο σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, αλλά και σε εξαιρετικά χαμηλές πιέσεις. Ο χώρος σχηματισμού τους είναι το ηλιακό νεφέλωμα» τονίζει ο Έλληνας επιστήμονας. O κ. Μπαζιώτης σπεύδει μάλιστα να προσθέσει πως μόνο οι μετεωρίτες είναι αυτοί που μπορούν να δώσουν στον άνθρωπο «τη δυνατότητα να μελετήσει τόσο πρώιμα υλικά, που μάλιστα έχουν μεγαλύτερη ηλικία από τα 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια που είναι η ηλικία της Γης».

Σύμφωνα με τον κ Μπατζιώτη ο συγκεκριμένος μετεωρίτης έχει τη σύσταση, που… ονειρεύονται να δουν από κοντά οι επιστήμονες, αφού δημιουργήθηκε μέσα σε κάτι εξώκοσμο για τους ανθρώπους.

Σε ένα ηλιακό νεφέλωμα. «Το αέριο που υπάρχει στο ηλιακό νεφέλωμα, αρχίζει και ψύχεται, με αποτέλεσμα να συμπυκνώνεται. Η συμπύκνωση οδηγεί στο σχηματισμό των πρώτων στερεών -αρχικά σχηματίζεται το κορούνδιο- ενώ με περαιτέρω πτώση της θερμοκρασίας συμπυκνώνονται και τα υπόλοιπα δύστηκτα ορυκτά», εξήγησε ο Έλληνας ορυκτολόγος.

Γιατί στην Ανταρκτική;

Η αποστολή στην οποία συμμετείχε και από την οποία προέκυψε αυτό το σημαντικό εύρημα έγινε στην Ανταρκτική, το σημείο της Γης μας που αποτελεί ένα συναρπαστικό και μοναδικό τόπο για την ανακάλυψη μετεωριτών, έναν τόπο στον οποίο μπορούν και διατηρούν οι μετεωρίτες αναλλοίωτα τα αρχέγονα χαρακτηριστικά τους «εξαιτίας της ελάχιστης υγρασίας που υπάρχει σε αυτή τη παγωμένη έρημο», αναφέρει ο κ. Μπαζιώτης.

Μέχρι σήμερα στην Ανταρκτική έχουν βρεθεί «περισσότεροι από 24.000 μετεωρίτες» στο πλαίσιο της χρηματοδοτούμενης από τη NASA αποστολής ANSMET και η μελέτη τους μας

δίνει πληροφορίες για τη δημιουργία και εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος, των πλανητών, των δορυφόρων, των αστεροειδών». Ο AMU 17290 καταγράφεται από τους ειδικούς επιστήμονες ως ένας ανθρακούχος χονδρίτης τύπου CM2 καθώς διακρίνεται από την παρουσία μικρών χόνδρων, δύστηκτων σχηματισμών. Έχουν μάλιστα επιβεβαιωθεί μόλις 433 καταγραφές μετεωριτών τύπου CM2 στην Ανταρκτική ωστόσο, μόλις ένας μετεωρίτης αντίστοιχου τύπου έχει ανακτηθεί από τον παγετώνα Amundsen και είναι ο «AMU 17290».

Ο Έλληνας “γκουρού” των μετεωριτών

Ο κ. Μπαζιώτης μελετά μετεωρίτες την τελευταία δεκαετία, ενώ ήδη χρηματοδοτείται η έρευνα της ομάδος του από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ελληνικό Κράτος, για τη μελέτη ανθρακούχων χονδριτών όπως ο AMU 17290, και τυπικών χονδριτών όπως ο SERES (ο μόνος επιβεβαιωμένος μετεωρίτης που έχει ανακτηθεί από ελληνικό έδαφος ,στις Σέρρες), ο Chelyabinsk, (έπεσε στη Ρωσία στις 15 Φεβρουαρίου 2013 και αν και αρχικός αστεροειδής ήταν μεγέθους ~20 μέτρων, εισήλθε στην ατμόσφαιρα ως μία μεγάλη βολίδα, ενώ η συνολική ενέργειά του ήταν 30 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη που εκλύθηκε κατά την πτώση της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα το 1945), ο Ozerki (έπεσε στη Ρωσία 21 Ιουνίου 2018), και ο Viñales (έπεσε στην Κούβα τη 1η Φεβρουαρίου 2019).

Τα αποτελέσματα της έρευνας της ομάδας του κ. Μπαζιώτη -εκτελείται σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια Caltech, Utah, Saint Louis-Washington, Open University Milton Keynes, και

Malcolm H.Wiener Laboratory- για τον προαναφερθέντα «AMU 17290», έχουν ήδη ανακοινωθεί στο συνέδριο της NASA (Lunar and Planetary Science Conference), ενώ θα παρουσιαστούν και στο επερχόμενο συνέδριο European Planetary Science Congress, που διοργανώνεται ετησίως από την Europlanet Society.

Τα σπάνια, πολύτιμα, «δώρα του Διαστήματος»

Αυτό την χρονική περίοδο ο κ. Μπαζιώτης και η ομάδα του βλέπουν ένα «χωροχρονικό ταξίδι στα πρώτα στάδια δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος», που συντελείται καθημερινά στο εργαστήριο Ορυκτολογίας-Γεωλογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ένα ταξίδι μελέτης των μετεωριτών – όπως ο συγκεκριμένος – που από τα βάθη του παγετώνα Amundsen δίνει σήμερα στους Έλληνες επιστήμονες, που τον μελετούν, μια σπάνια ευκαιρία: « να “ ακουμπάς” στη κυριολεξία το αρχέγονο διάστημα, μέσω της επιστήμης της ορυκτολογίας, μελετώντας τα συγκεκριμένα “ δώρα του Διαστήματος. Κι αυτό είναι συγκλονιστικό…» καταλήγει ο κ. Μπαζιώτης.

Σωτήρης Κυριακίδης

ΑΠΕ-ΜΠΕ