Date:
«Άμα παρατηρήσεις καλύτερα έχει μέσα κομμάτια από τον χάρτη του Αφγανιστάν. Το βλέμμα αντικατοπτρίζει τον πόνο των ιστοριών μου, ιστορίες οι οποίες δύσκολα αποδίδονται με λόγια».
Ο 30χρονος Αφγανός Χερουλά Χασανί στέκεται μπροστά στην αυτοπροσωπογραφία του και με βλέμμα που μαρτυρά την αγωνία για την τύχη της πατρίδας του, μετά την επάνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία, αρχίζει να «ξετυλίγει» το κουβάρι της ζωής του, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για το ταξίδι της προσφυγιάς αλλά και τον ανακουφιστικό ρόλο που έχει διαδραματίσει στη ζωή του η τέχνη της ζωγραφικής.
Προερχόμενος από οικογένεια αρχαιολόγων, ο Χερουλά Χασανί γεννήθηκε το 1991 λίγο πιο έξω από την Μπαμιγιάν, την πόλη του κεντρικού Αφγανιστάν, παγκοσμίως γνωστή από την αρχαιότητα για το πλούσιο πολιτισμικό της υπόβαθρο. Αυτή η πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά, άλλωστε, πυροδότησε πριν από 20 χρόνια την καταστροφική μανία των Ταλιμπάν στην ευρύτερη περιοχή.
Σήμερα, παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν μετά την επάνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία, αν και αρχικά, όπως είπε, δεν είχε δώσει τη δέουσα σημασία. Όντας χρόνια αποστασιοποιημένος από τα τεκταινόμενα εκεί, αφού τα τελευταία 15 χρόνια ζει στην Ελλάδα, χρειάστηκε ένα βίντεο για να τον κάνει να ταυτιστεί με όσα συνέβαιναν. «Μόλις είδα το βίντεο με τον Αφγανό τραγουδιστή Σαραφάτ Παργανί (Sharafat Parwani) να τραγουδάει “Η πατρίδα μου” μαζί με άλλους εκτοπισμένους συμπατριώτες μου, εκεί έκλαψα, κάτι που δεν κάνω συχνά, ταυτίστηκα κι ένιωσα ότι κι εγώ εκεί ανήκω», λέει χαρακτηριστικά.
Ο Χερουλά Χασανί ανήκει στη φυλή Χαζαρά, μια μειονότητα, η οποία διαχρονικά έχει υποστεί συστηματικές διακρίσεις, βία και σφαγές από ομάδες που συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος και τους Ταλιμπάν, λόγω της εθνοτικής και θρησκευτικής της ταυτότητας. Ένα από τα μέρη που έχουν ισοπεδώσει είναι και το χωριό του 30χρονου. «Οι Ταλιμπάν δεν θέλουν ξένους στη χώρα, παραμένουν το ίδιο μισαλλόδοξοι και βίαιοι όπως τότε. Γυρίζουν πολύ πίσω στον χρόνο, ζουν μόνο για τη θρησκεία. Άμα εγώ επιστρέψω στο Αφγανιστάν και μάθουν ότι ζούσα χρόνια στην Ελλάδα κι έχω ελληνικό διαβατήριο, θα με σκοτώσουν κατευθείαν. Θεωρούν ότι η χώρα τους ανήκει, θέλουν να εξαφανίσουν οτιδήποτε διαφορετικό», αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Πλέον, μέσω των κοινωνικών δικτύων και του διαδικτύου, είναι πολύ πιο εύκολο οι βιαιοπραγίες τους να βγουν στην επιφάνεια. Πριν από 20 χρόνια, όλα αυτά βρίσκονταν στην σκιά, υπήρχαν πολύ περισσότερα θύματα απ’ όσα νομίζουμε. Γι’ αυτό και τούτη τη φορά αποφάσισαν να προβάλλουν ένα πιο μετριοπαθές προφίλ. Να δείξουν δηλαδή ότι υπάρχουν, ότι θα σχηματίσουν κανονικά κυβέρνηση, με σκοπό μάλιστα αυτή να αναγνωριστεί και από άλλες χώρες που δέχονται να συνεργαστούν, εκτός βέβαια των δυτικών δυνάμεων», τονίζει, ενώ δεν κρύβει την ανησυχία του και για τη θέση των γυναικών υπό το νέο καθεστώς. «Για τις γυναίκες είναι ό,τι χειρότερο, είναι προορισμένες αποκλειστικά για το σπίτι. Θα παραμείνουν στην αφάνεια, δίχως φωνή», επισημαίνει.
Οι δρόμοι της προσφυγιάς και η ανακουφιστική τέχνη της ζωγραφικής
Ο Χερουλά Χασανί ήταν μόλις 7 ετών, όταν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει με την οικογένειά του το Αφγανιστάν και να πάει στο Ιράν, όπου, όπως λέει, για πρώτη φορά έζησε τον κοινωνικό αποκλεισμό, μιας και αδυνατούσε, λόγω επιβαρυμένου κόστους, να έχει άμεση πρόσβαση σε δωρεάν εκπαίδευση και άλλες κοινωνικές παροχές του ιρανικού κράτους.
Η μητέρα του ήταν αυτή που τον παρότρυνε να ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι για την Ευρώπη, διεκδικώντας ένα καλύτερο μέλλον. Στα 14 του χρόνια, διέσχισε δυο ηπείρους και τρεις χώρες ώσπου να φτάσει στην Ελλάδα. Σε άπταιστα ελληνικά, αφού έχει φοιτήσει με επιτυχία στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Ιωαννίνων, εξηγεί πως πλέον εργάζεται ως διερμηνέας- μεταφραστής για διάφορες ανθρωπιστικές οργανώσεις και καλλιεργεί καθημερινά το ταλέντο του στη ζωγραφική με απώτερο στόχο να φοιτήσει κάποια στιγμή στην Σχολή Καλών Τεχνών.
Η κλίση του στη ζωγραφική είχε αρχίσει να γίνεται αισθητή ήδη από τα παιδικά του χρόνια, με πρωταρχική του έμπνευση τα προσωπικά του βιώματα. Όντας αυτοδίδακτος, μέχρι στιγμής έχει δημιουργήσει εκατοντάδες έργα κι έχει πραγματοποιήσει δυο εκθέσεις ζωγραφικής: μια στην Κόνιτσα το 2010 και μια στα Ιωάννινα το 2016. «Πιο εντατικά άρχισα να ζωγραφίζω, στα 22 μου χρόνια. Η ζωγραφική για μένα είναι ένα μέσο έκφρασης των εσωτερικών μου σκέψεων. Όταν ζωγραφίζω αισθάνομαι όμορφα. Με βοηθάει πολύ ψυχολογικά. Είναι το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μου. Άλλο πράμα να εκφράζεσαι με τα λόγια από το να εκφράζεσαι σε χαρτί. Είναι κάτι τελείως διαφορετικό», λέει.
Ο ίδιος ωστόσο δεν θεωρεί τη ζωγραφική κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο του. Θα τη χαρακτήριζε περισσότερο ως μια πηγαία, αυτόματη διαδικασία. «Σαν να βγαίνει από μέσα μου, άμα δεν ζωγραφίσω μια- δυο μέρες αισθάνομαι πολύ άβολα, σαν να έχω χάσει κάτι σημαντικό», λέει ο 30χρονος Αφγανός, ο οποίος χρησιμοποιεί ποικίλες τεχνοτροπίες και επιδίδεται σε διάφορους πειραματισμούς. Ωστόσο, όπως λέει, τα σκίτσα με στυλό είναι αυτά που αντιπροσωπεύουν το προσωπικό του στιλ.
Στο έργο του εμπνέεται από τη Σάμσια Χασανί, την παγκοσμίως γνωστή κι ως Αφγανή Banksy καλλιτέχνη, που «έχει κάνει πολλά εξαιρετικά έργα», όπως τονίζει. «Ο πόλεμος κατακρεουργεί οποιαδήποτε έκφανση καλλιτεχνικής δημιουργίας», σημειώνει, επισημαίνοντας πως οι καλλιτέχνες στο Αφγανιστάν είναι ελάχιστοι και μόνο όσοι έχουν καταφέρει να διαφύγουν έχουν εξελιχθεί, έτσι ώστε επικοινωνώντας το έργο τους να έχουν την δυνατότητα να αφυπνίζουν την παγκόσμια κοινότητα, αναπτύσσοντας ένα κλίμα αλληλεγγύης ανά τον κόσμο.
Πλέον, τα χρωματιστά τοπία στους πίνακες που απεικονίζουν το χωριό του αποτελούν τον μοναδικό τρόπο ώστε να διατηρηθεί ζωντανά στη μνήμη του η πατρίδα του. Στην ερώτηση δε, αν θα φανταζόταν μια μελλοντική επιστροφή στη γενέτειρα του, ο Χερουλά Χασανί απαντά με μια νότα απαισιοδοξίας. «Όταν έχουμε ασφάλεια, ειρήνη και ησυχία, τότε θα πάω βόλτα, ίσως για έναν μήνα, για διακοπές. Προς το παρόν δεν βλέπω μέλλον στο Αφγανιστάν. Πιθανόν να ξεσπάσει εμφύλιος που θα κρατήσει για χρόνια. Δεν έχω γυρίσει καθόλου από τα επτά, απαγορεύεται, ούτε και θέλω να πάω υπό αυτές τις συνθήκες», λέει χαρακτηριστικά.
Στ. Χατζ.
*Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Χερουλά Χασανί
