Ανακαλύπτοντας την «Άγνωστη Θεσσαλονίκη»

Φωτογραφίες, σχόλια, διηγήσεις και ντοκουμέντα περιλαμβάνονται στις αναρτήσεις μιας ομάδας στο facebook με το όνομα «Άγνωστη Θεσσαλονίκη», που σκοπό έχει να «συστήσει, μέσα από δημοσιεύσεις, άγνωστα σοκάκια, να «ξεσκονίσει» μνημεία εκατοντάδων ετών και να «φωτίσει» ιδιαίτερες γωνιές και κρυμμένα μυστικά της πόλης.

Οι επτά διαχειριστές της ομάδας έχουν ενώσει τις δυνάμεις και τους τομείς εξειδίκευσής τους, με αποτέλεσμα να έχουν προσελκύσει σχεδόν εκατό χιλιάδες μέλη στα δώδεκα χρόνια λειτουργίας της.

Στο «μενού» των καθημερινών αναρτήσεων, οι χρήστες βλέπουν γνωστά πολυφωτογραφημένα σημεία, όπως τα απαθανάτισε ένας πλανόδιος φωτογράφος στις αρχές του περασμένου αιώνα και δίπλα, το ίδιο ακριβώς κάδρο, τραβηγμένο σήμερα από την κάμερα ενός κινητού τηλεφώνου. Πολλοί φακοί μελών εστιάζουν σε «αρχιτεκτονικά θαύματα» που σώζονται μέχρι σήμερα και ξεχωρίζουν ανάμεσα σε μουντά, ψηλά κτίρια. Δεν λείπουν προτάσεις για περίπατο σε κρυμμένες γειτονιές, χρηστικές πληροφορίες για επισκέψεις και ημερήσιες εκδρομές, ενώ την παράσταση συνήθως κλέβουν διαφορετικές εικόνες της Θεσσαλονίκης, όταν ο δυνατός βαρδάρης σηκώνει ψηλά τα νερά του Θερμαϊκού, όταν ένα ουράνιο τόξο διαπερνά τον ουρανό της και όταν είναι «ντυμένη» στα λευκά.

Ένας περίπατος, η αφορμή για την ίδρυση της ομάδας το 2010

Ιδρυτής της ομάδας είναι ο Κείμης Κρυωνάς, ο οποίος στις διαδρομές του στην πόλη ανέκαθεν παρατηρούσε το περιβάλλον γύρω του. Ένιωθε ότι ορισμένα σημεία ήθελαν να του φανερώσουν την ιστορία και το παρελθόν τους. «Για χρόνια κατηφόριζα από την οδό Λαγκαδά κι έβλεπα το γκρίζο μεγάλο παρεκκλήσι των συμμαχικών νεκροταφείων του Ζέιτενλικ. Περπατώντας στα στενά της Άνω Πόλης, μου τραβούσε το ενδιαφέρον ο Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός, όπως και ο Τουρμπές στην Πλατεία Τερψιθέας. Τυχαία ανακάλυψα την ιστορία τους και σκέφτηκα ότι θα ήταν ενδιαφέρον να τη μοιραστώ, αλλά και τα ίδια τα μνημεία να αναδειχθούν, να μάθουμε πώς ήταν κάποτε και να δώσουμε έμφαση στο τι έχει απομείνει σήμερα», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Αν και τότε, το 2010, το Facebook ήταν σε …πρωτόγονο επίπεδο, ο Κείμης Κρυωνάς το χρησιμοποίησε ως μέσο για να υλοποιήσει την ιδέα του. Με υπομονή και συστηματική δουλειά, κατάφερε να τραβήξει το ενδιαφέρον των λιγοστών τότε χρηστών της συγκεκριμένης πλατφόρμας, αλλά και να «κερδίζει» τους νέους εγγεγραμμένους σ’ αυτήν. «Τα μέλη ξεκίνησαν να “σκαλίζουν” τα προσωπικά τους αρχεία και να δημοσιεύουν στην ομάδα, ενώ παράλληλα άρχισε να υπάρχει ένας πλούτος αρχειακού υλικού, λόγω και της ψηφιοποίησης κρατικών αρχείων», συμπληρώνει ο ιδρυτής της ομάδας.

Από την ποιότητα των αναρτήσεων, επέλεξε μέσα στα επόμενα χρόνια τα άτομα με τα οποία μοιράζεται έως σήμερα τη διαχείριση της ομάδας. Ο καθένας έχει τη δική του …εξειδίκευση και όλοι μαζί, ενώνοντας τις δυνάμεις τους αλλά και τον ελεύθερό τους χρόνο, προσφέρουν την ψηφίδα τους στο κομμάτι του παζλ που λέγεται «Άγνωστη Θεσσαλονίκη».

Ιστορικής σημασίας αρχείο και ανέκδοτες φωτογραφίες στην κατοχή του δεύτερου διαχειριστή

Η ιστορία της οικογένειας του Ανδρέα Ασσαέλ συνδέεται με την ιστορία της Θεσσαλονίκης, την οποία από μικρό παιδί λάτρευε να εξερευνεί. «Ο πατέρας μου ήταν Ισραηλίτης και σώθηκε με χίλια δυο βάσανα. Στα παιδικά μου χρόνια πήγαινα με την παρέα μου κι εξερευνούσαμε τις βίλες που γκρεμίζονταν, βρίσκαμε πράγματα, ανάμεσά τους φωτογραφίες, κι έτσι άρχισα να δημιουργώ ένα αρχείο», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ασσαέλ. Το μέγεθος του αρχείου του πολλαπλασιάστηκε μετά τα 18 του, όταν πήγε στην Γερμανία για σπουδές και είχε την τύχη -όπως λέει- να ζήσει τη χρυσή εποχή των Flohmarkt. «Στα υπαίθρια παζάρια τότε, οι Γερμανοί πουλούσαν για πολύ λίγα χρήματα πολύ ωραία πράγματα και αγόραζα ό,τι είχε σχέση με Ελλάδα και κυρίως με τη Θεσσαλονίκη. Ταυτόχρονα έβαζα αγγελίες για να βρω αντίστοιχα αντικείμενα», συμπληρώνει.

Ο Ανδρέας Ασσαέλ ήταν ο δεύτερος στη σειρά διαχειριστής της διαδικτυακής ομάδας, με την οποία κατά καιρούς μοιράζεται εικόνες της συλλογής του, ενώ έχει ακόμη είκοσι χιλιάδες ανέκδοτες φωτογραφίες, κυρίως από την Κατοχή. «Οι περισσότερες φωτογραφίες μου προέρχονται από άλμπουμ Γερμανών, στιγμιότυπα από την πρώτη στιγμή που παρουσιαζόταν και έκαναν τη βασική τους εκπαίδευση, μέχρι τη συμμετοχή τους στην εκστρατεία στα Βαλκάνια, πώς μπήκαν στη Θεσσαλονίκη, σε ποιες μάχες πήραν μέρος κτλ. Μάλιστα έχω φωτογραφικό υλικό από την Πλατεία Ελευθερίας, ενώ το 2002 βρήκα το αρχείο ενός Γερμανού μηχανικού που επόπτευε τα ναζιστικά κάτεργα στην Ελλάδα, το οποίο είναι ένα κεφάλαιο που ελάχιστοι γνωρίζουν», δηλώνει.

Ο Γκιούλιβερ της Θεσσαλονίκης «ταξιδεύει» και αποκαλύπτει τα μυστικά της

Στον ελεύθερό του χρόνο φωτογραφίζει σημεία, αλλά κυρίως ψάχνει στο διαδίκτυο για παλιές φωτογραφίες, τις οποίες προσπαθεί να ταυτοποιήσει. Εικόνες της πόλης από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, τότε που ήταν όλα εντελώς διαφορετικά. Ένα σημάδι που παραμένει ίδιο έως και σήμερα όμως, βοηθά τον Γιώργο Παπασουλιώτη, τον «Γκιούλιβερ της ομάδας» όπως τον αποκαλούν οι υπόλοιποι διαχειριστές, να προσδιορίσει την περιοχή με ακρίβεια. «Αυτό είναι πιο εύκολο στα Κάστρα και σε περιοχές στην Άνω Πόλη, όπου έχει αλλάξει λιγότερο η φυσιογνωμία», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Ωστόσο, όπως λέει, έχει πλέον ξεφύγει από τα όρια της Θεσσαλονίκης και εκδράμει στα περίχωρα, προκειμένου να ασκεί το αγαπημένο του χόμπι, τη φωτογραφία. «Πρόσφατα φωτογράφισα τις γέφυρες του Αξιού, ενώ λόγω της ιδιότητας του πατέρα μου, που ήταν σιδηροδρομικός, μου αρέσει να επισκέπτομαι τους σταθμούς, τους οποίους έχω φωτογραφίσει σχεδόν όλους», αναφέρει.

Η …προαγωγή στην ομάδα, από μέλος σε διαχειριστή

Για τον Στέφανο Πασβάντη, οι υπόλοιποι διαχειριστές αναγνωρίζουν εκτός από το μέγεθος του φωτογραφικού του αρχείου, την ικανότητά του να αναδεικνύει λεπτομέρειες και σημεία στην πόλη, που οι περισσότεροι κοιτούν καθημερινά, αλλά δεν παρατηρούν. «Από το 2017 που άρχισα να δραστηριοποιούμαι με την ομάδα, κυνηγούσα φωτογραφίες με άγνωστα σημεία πόλης και του νομού γενικότερα. Οι αναρτήσεις που έκανα τράβηξαν το ενδιαφέρον των διαχειριστών και μου πρότειναν να αναλάβω κι εγώ τη διαχείρισή της», αναφέρει ο κ. Πασβάντης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι πιο επιδραστικές φωτογραφίες είναι οι σύγχρονες που κολακεύουν την πόλη, αλλά και οι παλιές, που άπτονται της μνήμης των μελών. «Ένα παλιό μαγαζί της δεκαετίας του ’60 ή του ’70 έχει μεγάλη απήχηση, όπως και τα σημεία που περπάτησαν όταν ήταν μικροί», παρατηρεί.

Πληροφορίες για τη Θεσσαλονίκη μέσα από γράμματα Γάλλων στρατιωτών την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου

Στην ομάδα των διαχειριστών «Άγνωστη Θεσσαλονίκη» περιλαμβάνεται και μία γυναίκα, η Αφροδίτη Γεωργιάδη, με εξειδίκευση στην εποχή από το 1914 μέχρι 1930. Εργαζόμενη σε γαλλική πρεσβεία στο παρελθόν και μεγαλωμένη στη γαλλόφωνη πλευρά του Βελγίου, όσο ζούσε εκεί άρχισε δειλά-δειλά να μεταφράζει τις κάρτες που έστελναν οι Γάλλοι στρατιώτες που ήταν στην Ελλάδα. «Στα γράμματα αυτά δεν περιοριζόταν να πουν απλώς ότι είναι καλά και να στείλουν φιλιά στην οικογένεια. Έγραφαν για τις συνθήκες που ζούσαν, για το κλίμα που επικρατούσε και τις καιρικές συνθήκες και έτσι είναι εύκολο να βγουν συμπεράσματα για το πώς ήταν η γύρω περιοχή», επισημαίνει η κ. Γεωργιάδη, με τα σχόλιά της στις αναρτήσεις της εποχής του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, να έχουν πάντα ακρίβεια και πληροφορίες «εκ των έσω»!

Οι διαχειριστές αλλά και μέλη της ομάδας, εκτός από διαδικτυακή επαφή, συχνά συναντιούνται για να επισκεφθούν ομαδικά τα σημεία που προβάλλονται μέσα από τις αναρτήσεις και να ανταλλάξουν διά ζώσης πληροφορίες, όπως κάνουν στα σχόλια των εκατοντάδων χιλιάδων φωτογραφιών που φιλοξενεί η ομάδα…

Σημ. Τις φωτογραφίες παραχώρησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι διαχειριστές της σελίδας Σ. Πασβάντης, Γ. Παπασουλιώτης, Κ. Κρυωνάς, Αφ. Γεωργιάδη