«Χαρτογραφώντας το μονοπάτι»: Ο υπέροχος κόσμος των αγριολούλουδων της Κέας & ο σκαλισμένος στον βράχο αρχαϊκός Λέων

Γεμάτη… αγριολούλουδα είναι η δίγλωσση έκδοση που μόλις κυκλοφόρησε από τον οίκο Καπόν. Πρόκειται για το πλούσια εικονογραφημένο και καλαίσθητα επιμελημένο βιβλίο «Χαρτογραφώντας το μονοπάτι-Mapping the Walk», που μέσα από τα μαγευτικά σχέδια της εικαστικού Τζούντιθ Άλλεν – Ευσταθίου ταξιδεύει τον αναγνώστη στην πορεία ενός αρχαίου μονοπατιού στην Κέα. Εκεί βρίσκεται και το πιο γνωστό, ίσως, αξιοθέατο του νησιού: ο σκαλισμένος στον βράχο, αρχαϊκός Λέων.

Κάθε μήνα, στη διάρκεια 11 ετών, η Τζούντιθ Άλλεν-Ευσταθίου σχεδίασε με μοναδική τέχνη και λεπτομέρεια τα αγριολούλουδα που φυτρώνουν κατά μήκος του μονοπατιού το οποίο βρίσκεται κοντά στο σπίτι της στη Χώρα της Κέας. Το αποτέλεσμα ήταν περισσότερα από 50 έγχρωμα βοτανικά σχέδια, που μαζί με λεπτομέρειες από σκίτσα, φωτογραφίες και έργα της εμπνευσμένα από τα σχέδια, εικονογραφούν την έκδοση, «τεκμηριώνοντας» τη διαδρομή και τη χλωρίδα της -απειλούμενες και οι δύο με ασφαλτόστρωση.

«Θα ξεκινήσω το σημείωμά μου με μια εξομολόγηση: τα σχέδια της Judith Allen-Efstathiou είναι τα ωραιότερα που έχω δει προσωπικά», αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου η Ελένη Μαρτίνου, έμπορος έργων τέχνης και λάτρης της κηπουρικής, όπως σημειώνει η ίδια. «Στα σχέδιά της παρακολουθούμε τον κύκλο της ζωής των φυτών από την ακμή της ομορφιάς τους ως τον πλήρη μαρασμό τους. Κάθε φορά προτάσσει τα νέα ζωηρά λουλούδια, ενώ στο δεύτερο πλάνο σχεδιάζει τα ξηραμένα, τα πεπερασμένα. Ενώ η ίδια δεν είναι βοτανολόγος, τα σχέδιά της είναι απόλυτης βοτανολογικής ακρίβειας, άρα και εξαιρετικά πολύτιμα επιστημονικά», καταλήγει.

«Το “Mapping the Walk” είναι μια καταγραφή των περιπάτων μου, μια σειρά από λεπτομερειακά σχέδια με γραφίτη και γκουάς που καταγράφουν τον εφήμερο κύκλο ζωής των φυτών κατά μήκος του μονοπατιού. Με τα σχέδιά μου τιμώ και τεκμηριώνω, με τον δικό μου τρόπο, το μονοπάτι» γράφει στο βιβλίο η Τζούντιθ Άλλεν – Ευσταθίου. Και συμπληρώνει: «Δεν είμαι βοτανολόγος, ούτε καν σοβαρή κηπουρός, και μέχρι να αρχίσω αυτό το έργο το βοτανικό ενδιαφέρον μου περιοριζόταν στην αναγνώριση και τη συλλογή βρώσιμων φυτών την εποχή τους, όπως για παράδειγμα άγρια χόρτα, βότανα, μανιτάρια και κάππαρη. Όμως, μέσα από το περπάτημα και το σχέδιο έμαθα να αναγνωρίζω τα ανθισμένα φυτά που μεγαλώνουν άγρια σε τούτο το μικρό τμήμα του μονοπατιού και να θαυμάζω την ποικιλομορφία τους».

Η ίδια γνώρισε το μονοπάτι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν κατά την πρώτη της επίσκεψη στο νησί ακολούθησε, όπως και οι περισσότεροι επισκέπτες, το καλντερίμι μέσα από την πρωτεύουσα Ιουλίδα (Χώρα) για να δει τον εντυπωσιακό Λέοντα. Αργότερα, το 1981, αγόρασαν με τον σύζυγό της το σπίτι τους στη Χώρα. Λάτρης της περιπλάνησης στην ύπαιθρο, η επιλογή του νησιού έγινε ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο: το εκτεταμένο δίκτυο μονοπατιών της είναι ιδανικό για πεζοπορία.

«Από τότε περπάτησα αμέτρητες φορές προς τον αρχαίο Λέοντα. Άλλοτε συνέχιζα βόρεια, πέρα από η Βρύση του Βενιαμίν, και έστριβα προς την κοιλάδα για τον Οτζιά, κι άλλοτε περπατούσα ως τον Άγιο Δημήτριο και ακολουθούσα το μονοπάτι πίσω από το εκκλησάκι προς την Πέρα Μεριά ή γύριζα πίσω κάνοντας τον κύκλο και από το πάνω μονοπάτι, μετά τη Βρύση στο Πυργί, προς την Άνω Χώρα. Κάποιες φορές πήγαινα με τα πόδια ως την Καστριανή και διανυκτέρευα στο μοναστήρι ή κατέβαινα από την κοιλάδα στην παραλία στο Σπαθί για μπάνιο. Νιώθω τυχερή που πρόλαβα να περπατήσω όλα εκείνα τα μονοπάτια προτού πολλά από αυτά καταστραφούν από τις μπουλντόζες και μετατραπούν σε ασφαλτοστρωμένους δρόμους», σημειώνει χαρακτηριστικά η καλλιτέχνις.

Πολλοί ύμνησαν τη διαδρομή του Λέοντα στην Κέα. Για τον διαπρεπή Γάλλο βοτανολόγο, Ζοζέφ Πιττόν ντε Τουρνεφόρ, που ήρθε στο νησί το 1700 ήταν «ίσως ο ωραιότερος δρόμος της Ελλάδας», ενώ 180 χρόνια αργότερα ο Βρετανός ταξιδιωτικός συγγραφέας Θήοντορ Μπεντ κάλεσε τη διαδρομή «έναν από τους πιο μαγευτικούς περιπάτους στον κόσμο», όπως υπογραμμίζει στο βιβλίο ο Τζον Μπρέιντι Κίσλινγκ. Ο πρώην διπλωμάτης, αρχαιολόγος και συγγραφέας, δημιουργός της εφαρμογής ToposText, που χαρτογραφεί αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους συγγραφείς στο ελληνικό τοπίο, αναφέρεται επίσης στους μύθους που περιβάλλουν τον Λέοντα, ο οποίος χρονολογείται στον 7ο ή στον πρώιμο 6ο αι. πΧ. «Η πραγματική ιστορία του Λέοντα είχε χαθεί ήδη δυο χιλιετίες πριν. Οι μελετητές επιχείρησαν να συμπληρώσουν τα κενά όσο το δυνατόν καλύτερα, χρησιμοποιώντας τα θραύσματα ενός αρχαίου παπύρου που ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο. Σήμερα σώζονται αποσπάσματα από δύο ελληνιστικές αφηγήσεις που συνδέουν την Κέα με ένα λιοντάρι», πληροφορεί ο Τζον Μπρέιντι Κίσλινγκ.

Όσο για το μέλλον του αρχαίου μονοπατιού με τα αγριολούλουδα, που τόσο μοναδικά αποτύπωσε η εικαστικός, το βιβλίο, εκτός από μια γιορτή της ομορφιάς και της ανθεκτικότητας της φύσης, ευελπιστεί να λειτουργήσει και ως κίνητρο για τη διατήρησή του, όπως και άλλων καταγεγραμμένων στην Κέα διαδρομών πεζοπορίας, που αποτελούν πολύτιμους και ζωντανούς εθνικούς θησαυρούς. «Σήμερα διατηρείται μόνον ένα μικρό τμήμα από το καλντερίμι για την Καστριανή: Ξεκινάει από τη Χώρα, περνάει από τον αρχαίο Λέοντα και τη Βρύση του Βενιαμίν και καταλήγει στον ασφαλτόδρομο μπροστά από το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου. Το 2011 η προσπάθεια να ασφαλτοστρωθεί και το εναπομείναν τμήμα του παρεμποδίστηκε χάρη στις διαμαρτυρίες των κατοίκων και στην παρέμβαση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Εκείνη την εποχή ήθελα να εκφράσω κι εγώ τη διαμαρτυρία μου, γι’ αυτό εγκαινίασα ένα τελετουργικό που περιλάμβανε καθημερινούς περιπάτους στο μονοπάτι κατά τους μήνες που βρισκόμουν στο νησί», γράφει για τον λόγο που ξεκίνησε την πρωτότυπη καταγραφή των περιπάτων της η Τζούντιθ Άλλεν – Ευσταθίου, διακαής πόθος της οποίας είναι «τα έργα της Μητέρας Φύσης να εκτιμώνται και να προστατεύονται όσο και τα έργα που δημιουργούμε εμείς οι άνθρωποι».