Από τις Βρυξέλλες στη Βουλή των Ελλήνων πολλές …Οδηγίες δρόμος

Η Βουλή των Ελλήνων επιτελεί τον ρόλο που της έχει ανατεθεί από τις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Και ποιος είναι αυτός ο ρόλος; Πώς λειτουργεί η Δημοκρατία σε υπερεθνικό επίπεδο; Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποκτήσει μηχανισμούς, ώστε να μην βρίσκεται απροετοίμαστη στις πολλαπλές κρίσεις που αναδύονται; Και πώς μπορεί έννοιες όπως η ευρωπαϊκή ενοποίηση, όχι απλώς να γίνουν αντιληπτές από τους πολίτες, αλλά συνείδησή τους πως επηρεάζουν άμεσα και καθημερινά κάθε έκφανση της ζωής τους;

Πάνω στα ερωτήματα αυτά κινήθηκε η συζήτηση μεταξύ των μελών της Βουλής των Ελλήνων Τάσου Χατζηβασιλείου (ΝΔ), Γιώργου Κατρούγκαλου (ΣΥΡΙΖΑ) και Χαράς Κεφαλίδου (ΚΙΝΑΛ), στην ημερίδα που διοργάνωσε, το απόγευμα της Δευτέρας, το Κέντρο για τον Ευρωπαϊκό Νομικό Πολιτισμό (Κ.Ε.Νο.Π.) του ΑΠΘ, σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, «Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Νομικές Σπουδές».

Τ. Χατζηβασιλείου: «Οι βουλευτές να μην αντιμετωπίζουν τα ευρωπαϊκά ως δευτερεύοντα ζητήματα»

Προτάσεις για τη βελτίωση των διαδικασιών στην Ελληνική Βουλή, μέσω των αρμοδιοτήτων που ασκεί η Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, κατέθεσε ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Δρ. Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Τάσος Χατζηβασιλείου.

«Η Βουλή των Ελλήνων επιτελεί σχετικά τον ρόλο που της έχει ανατεθεί από τις Συνθήκες της ΕΕ, αλλά μπορούν και πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα», ανέφερε, εξηγώντας πως «το πρώτο που θα μπορούσε να γίνει είναι η Επιτροπή να συγκαλείται τακτικότερα», καθώς «οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης επηρεάζουν την καθημερινή ζωή όλων των πολιτών οριζόντια, κάθετα, άρα μπορούμε να συζητάμε τις πολιτικές τακτικότερα», ενώ «οι συχνότερες συνεδριάσεις θα διευκολύνουν τη συζήτηση και για την υιοθέτηση των Γνωμών εντός των προθεσμιών».

Το μείζον ζήτημα, ωστόσο, όπως τόνισε «είναι να πάψει ένα μεγάλο μέρος βουλευτών να προσεγγίζει τα ευρωπαϊκά ως δευτερεύοντα ζητήματα και να τα διαχειρίζεται με τρόπο διεκπεραιωτικό». «Δυστυχώς πολλές φορές συνάδελφοι αφήνουν τα ευρωπαϊκά ζητήματα στην άκρη, ίσως γιατί θεωρούν ότι δεν αφορούν τον ψηφοφόρο, δεν φέρνουν δημοτικότητα, δεν έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για τηλεοπτικά πάνελ, για μία σειρά από λόγους. Αυτό είναι ένα ουσιαστικό πρόβλημα και πρέπει να αλλάξει πρώτα από εμάς τους βουλευτές», τόνισε, καταλήγοντας πως «είναι χρήσιμη η βελτίωση της διαδικασίας στην ελληνική βουλή, πρέπει και μπορεί να γίνουν πολλά, έχουν γίνει βήματα, έχουμε περιθώριο να πάμε πολλά βήματα πιο μπροστά αλλά αν οι ίδιοι βουλευτές δεν αντιληφθούν την προτεραιότητα των ενωσιακών υποθέσεων, όσες αλλαγές και αν κάνουμε θα είμαστε στο ίδιο σημείο».

Γ. Κατρούγκαλος: «Μείζον το ζήτημα της δημοκρατίας»

«Η δημοκρατική νομιμοποίηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έμμεση, αντλείται από τα κράτη και τις κυβερνήσεις. Γενικά υπάρχει ένα μεγάλο θεωρητικό θέμα αν μπορεί να υπάρχει λειτουργία της δημοκρατίας σε υπερεθνικό επίπεδο», σημείωσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και καθηγητής στο ΔΠΘ Γιώργος Κατρούγκαλος, παρατηρώντας πως «δεν μπορούμε να περιμένουμε την ανάδυση ενός ευρωπαϊκού δήμου στην Ευρώπη» και «δεν πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ακόμη κι οπαδοί της ευρωπαϊκής ιδέας ότι η Ευρώπη θα εξελιχθεί στην κατεύθυνση μιας ομοσπονδιοποίησης ανάλογης με αυτής των Ηνωμένων Πολιτειών».

Ο κ. Κατρούγκαλος τόνισε πως υπάρχουν προβλήματα νομιμοποίησης στον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις στην ΕΕ, που όπως εξήγησε απορρέουν από το ότι «εξακολουθεί να είναι κυρίως οικονομική ένωση και προσπαθεί να αναζητήσει ψηλαφητά την πολιτική της εμβάθυνση». «Το βασικό όργανο που παίρνει αποφάσεις είναι το Eurogroup, ένα όργανο που δεν έχει ούτε κατοχύρωση συνθήκης ούτε κανενός είδους δημοκρατική λογοδοσία», πρόσθεσε.

Εκτίμησε δε πως «το ζήτημα της δημοκρατίας είναι το μείζον θέμα που έχουμε, γιατί από το θέμα της προστασίας της θα εξαρτηθούν και όλα τα υπόλοιπα, αν θα εξακολουθούμε να έχουμε αυτές τις εκρηκτικές κοινωνικές ανισότητες, που απειλούν όχι μόνο τη συνοχή των δημοκρατιών μας αλλά και την ίδια την πολιτική υπόστασή τους», παρατηρώντας ότι «στις μη φιλελεύθερες δημοκρατίες τα καθεστώτα πολλές φορές λειτουργούν ως αντίδραση απέναντι σε ένα αντιδημοκρατικό φιλελευθερισμό».

Χ. Κεφαλίδου: «Η ΕΕ εθίστηκε στην επανάπαυση, πιάστηκε απροετοίμαστη».

Από τη συνθήκη της Λισσαβόνας τα χρόνια που ακολούθησαν άλλαξαν πάρα πολλά, έχει αλλάξει ο κόσμος, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα και ζούμε σε εποχές που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι μας επιφυλάσσει η επόμενη μέρα, σημείωσε στην παρέμβασή της η βουλευτής του ΚΙΝΑΛ Χαρά Κεφαλίδου.

«Ο εφησυχασμός και η επανάπαυση όπου έχουμε εθιστεί ζώντας σε μία ήπειρο όπως η Ευρώπη είχε ως αποτέλεσμα να είμαστε απροετοίμαστοι για να δεχθούμε ότι κατεστημένες ισορροπίες ανατρέπονται με έναν τρόπο σοκαριστικό, η μία μετά την άλλη και ο κόσμος περνάει πολύ γρήγορα σε μια νέα αχαρτογράφητη κατάσταση», παρατήρησε, εκφράζοντας την άποψη πως «σε αυτή τη νέα πραγματικότητα οι υπάρχοντες θεσμοί δυστυχώς αποδεικνύονται αργοί, ελλιπείς και αναποτελεσματικοί».

«Προκύπτουν καταστάσεις που δεν μπορούσαμε να τις έχουμε προβλέψει. Οι συζητήσεις που γίνονται βγαίνουν πολλές φορές εκτός χρόνου και γίνονται αυτόματα και ανεπίκαιρες και ξεπερασμένες», πρόσθεσε.

«Τα συμπεράσματα της έρευνας του ΑΠΘ για την ευρωπαϊκή ενοποίηση»

Της στρογγυλής τράπεζας των βουλευτών προηγήθηκε η παρουσίαση των ευρημάτων της έρευνας με τίτλο «Η κοινοβουλευτικοποίηση της διακυβέρνησης της Ε.Ε. – Προκλήσεις για τα εθνικά κοινοβούλια και την Ελληνική Βουλή», που διεξήγαγε για το ΚΕΝΟΠ και το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διεθνείς και ευρωπαϊκές νομικές σπουδές» η ερευνήτρια Έλλη Τσιτσιπά. Η έρευνα υλοποιήθηκε το 2021 και περιλαμβάνει μία χαρτογράφηση των υφιστάμενων πρακτικών, σχετικά με τη συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων στα ενωσιακά δρώμενα.

Στα συμπεράσματα της έρευνας που παρουσίασε η κ. Τσιτσιπά προτείνονται ως μέτρα να καταστεί πιο αποτελεσματική η ευρωπαϊκή ενοποίηση η βελτίωση του μηχανισμού έγκαιρης προειδοποίησης, η θέσπιση διαδικασίας πράσινης κάρτας, η οποία θα επιτρέπει στα εθνικά κοινοβούλια να ζητήσουν από την επιτροπή την επανεξέταση, η τροποποίηση ή κατάργηση υφιστάμενων νομοθετικών πράξεων, η ενίσχυση της συνεργασίας τόσο των εθνικών κοινοβουλίων μεταξύ τους, όσο και των εθνικών κοινοβουλίων με το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Σε εθνικό επίπεδο προτείνεται η συχνότερη διεξαγωγή των συνεδριάσεων της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.

Τη συζήτηση συντόνισε ο ομότιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής ΑΠΘ και πρόεδρος του ΚΕΝΟΠ Πέτρος Στάγκος. Κάνοντας μία ιστορική αναφορά στην «αντιπαλότητα μεταξύ του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, που θεωρούσε ότι ήταν ο κύριος θεματοφύλακας της ευρωπαϊκής νομιμότητας και των εθνικών κοινοβουλίων που αντιμετώπιζαν το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ως ένα δεύτερης τάξης, ή δεύτερης κατηγορίας αντιπροσωπευτικό όργανο και διεκδικούσαν μία δική τους χωριστή παρουσία», ο αν. καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και μέλος του ΔΣ του ΚΕΝΟΠ Ιωάννης Παπαγεωργίου, υπενθύμισε πως «και οι δύο πλευρές διαπίστωσαν γρήγορα ότι αυτή η αντιπαλότητα ήταν μία απώλεια και για τις δύο πλευρές και προχώρησαν σε μία συνύπαρξη και μία αναγνώριση ότι η ενίσχυση του ενός δεν σημαίνει αποδυνάμωση της άλλης πλευράς».

Τις εργασίες της ημερίδας άνοιξε ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου, ο οποίος αναφέρθηκε στην «εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο για την Ευρώπη και την πολιτική ενοποίησή της».

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια σοβαρή πρόκληση στην Ένωση να αποκτήσει δομές κυριαρχίας, που θα της επιτρέψουν να συμμετάσχει με βαρύνοντα ρόλο στις γεωπολιτικές εξελίξεις που ο πόλεμος αυτός έχει αλυσιδωτά προκαλέσει. Κυριαρχία, όμως, χωρίς οι πολίτες να μετέχουν, υπεύθυνα ενημερωμένοι, με τον καταλληλότερο τρόπο, στις αποφάσεις που καθορίζουν τη μοίρα τους, δεν νοείται. Η Βουλή, όπως και τα κοινοβούλια των υπόλοιπων κρατών μελών της Ένωσης, είναι οι φορείς που αντανακλούν τις βουλήσεις των πολιτών σε όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής, από την οικονομία μέχρι τη στάση απέναντι σε έναν πόλεμο που μαίνεται έξω από την πόρτα της Ένωσης», επισήμανε.