Πρωτογενής τομέας, αποκέντρωση και ζωή στην ύπαιθρο -του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα

του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα
Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ.
Λέκτορας Χρηματοοικονομικών City College, University of York Europe Campus

Τα απρόβλεπτα ακραία καιρικά φαινόμενα έπληξαν με σφοδρότητα τις αγροτικές καλλιέργειες σε διάφορες περιοχές της χώρας προκαλώντας καταστροφές. Συγκεκριμένα, στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών -και όχι μόνο- οι καταστροφές ήταν ολοκληρωτικές. Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι κόποι μιας ολόκληρης χρονιάς αφανίστηκαν μέσα σε μια ημέρα. Το μόνο που έμεινε είναι τα αυξημένα -σε σχέση με πέρυσι- έξοδα που απαιτήθηκαν για την καλλιέργεια των παραγωγών, ελάχιστο χρονικό διάστημα πριν την αποκομιδή της σοδειάς. Με άλλα λόγια, η φετινή χρονιά για τους αγρότες χάθηκε…Είναι φανερό ότι ο αγροτικός τομέας είναι ο πιο εκτεθειμένος στις καιρικές συνθήκες και την κλιματική αλλαγή.

Ο  εγχώριος αγροτικός κλάδος συνεισέφερε το 4.7% της συνολικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας το 2020 και απασχολεί πάνω από 400.000 χιλιάδες άτομα, δηλαδή ποσοστό που ξεπερνά το 10% του συνολικού απασχολούμενου δυναμικού κάτι που θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για την κοινωνική συνοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη θέση μετά τη Ρουμανία στη συνεισφορά της προστιθέμενης αξίας προς το ΑΕΠ, την τρίτη θέση ως προς την απασχόληση στον αγροτικό τομέα και την έβδομη θέση ως προς τον πληθυσμό σε αγροτικές περιοχές. Είναι αντιληπτό ότι ο αγροτικός τομέας και, ευρύτερα, ο πρωτογενής τομέας αποτελεί πυλώνα της οικονομίας και της κοινωνίας. Αν σε αυτό προσθέσουμε και το γεγονός ότι ο αγροδιατροφικός τομέας παρουσίασε 207 εκατ. ευρώ πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο το 2020 αντιλαμβανόμαστε τη σημαντική συνεισφορά στις ελληνικές εξαγωγές (στοιχεία από έρευνα της ΕΥ).

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα και τις πολιτικές αποκέντρωσης οι οποίες έχουν κατά καιρούς αναπτυχθεί, είναι σημαντικό να επανεξετάσουμε την προοπτική, τη δυναμική αλλά και τα αδύναμα σημεία του πρωτογενή τομέα. Και με βάση την ανάλυση να αναπτυχθούν μεσομακροπρόθεσμες πολιτικές που θα στηρίξουν τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους. Να υπάρξει ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης που θα αξιοποιεί τα δυνατά σημεία του πρωτογενούς τομέα, δηλαδή την ποιότητα των ελληνικών αγροτικών προϊόντων και τις ιδανικές συνθήκες παραγωγής θα θεραπεύει τα αδύναμα σημεία, δηλαδή το υψηλό κόστος παραγωγής και τις μικρές και κατακερματισμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, και θα εντάσσει τους γεωργούς σε επιχειρηματικά μοντέλα. Μέσω αυτού του τρόπου θα δημιουργηθούν κίνητρα και θα καλλιεργηθούν οι συνθήκες που θα επιτρέψουν τους νέους ανθρώπους να παραμείνουν στις αγροτικές περιοχές. Ήδη έχουμε αρχίσει και συζητάμε για την ανθεκτικότητα των πόλεων στο άμεσο μέλλον και για την περιορισμένη δυνατότητα των οικοδομημένων περιοχών να δεχτούν επιπλέον κατοίκους στο μέλλον. Πολύ συνοπτικά θα διατυπώναμε την άποψη ότι για να υπάρξει αποκέντρωση των πόλεων και ταυτόχρονα ζωή στην ύπαιθρο, πρέπει να εφαρμοστεί οικονομική πολιτική ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα, να δημιουργηθούν υποδομές που διασφαλίζουν το παρόν στους πολίτες και θα χτίζουν το αύριο.

Από οικονομικής σκοπιάς, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι ο πρωτογενής τομέας παίζει καθοριστικό ρόλο στην επισιτιστική επάρκεια, στηρίζει σημαντικά τον κλάδο της μεταποίησης των τροφίμων και παράλληλα συνδέεται με τους κλάδους των μεταφορών, του χονδρεμπορίου και του λιανικού εμπορίου. Εξίσου σημαντική είναι η στήριξη που παρέχει στην εγχώρια βιομηχανία των γεωργικών εφοδίων και μηχανημάτων. Το μέλλον της οικονομίας μας περνά μέσα από τον πρωτογενή τομέα και πρέπει να αναπτύξουμε ως χώρα μια στρατηγική που θα αναβαθμίζει τις προοπτικές των ανθρώπων που ασχολούνται με τη γη.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία της Κυριακής» στις 10.07.2022.