Το καλάθι του νοικοκυριού: μια κοινωνική αναγκαιότητα- του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα

του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα
Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ.
Λέκτορας Χρηματοοικονομικών City College, University of York Europe Campus

Η εφαρμογή του μέτρου για το καλάθι του νοικοκυριού ξεκίνησε έχοντας ως στόχο να περιορίσει τις συνέπειες από τις υψηλές τιμές προϊόντων  και να ανακουφίσει τους καταναλωτές. Το κατά πόσο θα πετύχει η συγκεκριμένη κίνηση είναι αρκετά νωρίς για να το γνωρίζουμε. Απαιτείται ένα εύλογο χρονικό διάστημα για να καταγραφεί η συμπεριφορά των καταναλωτών αλλά και η στάση των σούπερ μάρκετ. Το καλάθι αποτελείται από 51 προϊόντα που απαραίτητα στην καθημερινότητα και που ουσιαστικά  η αγορά τους από τα νοικοκυριά ορίζει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.

Με το καλάθι του νοικοκυριού επιδιώκεται να παραμείνουν σε σταθερό επίπεδο ή τουλάχιστον να μην αυξηθούν σε υπερβολικό βαθμό οι τιμές στα προϊόντα που περιλαμβάνονται σε αυτό. Το ερώτημα που διατυπώνεται και σχετίζεται με την επιτυχία του εγχειρήματος είναι αν αυτό καταφέρει να μειώσει τον πληθωρισμό. Μάλιστα, το ερώτημα αυτό υποβάλλεται στο πλαίσιο της αντιπολιτευτικής κριτικής που ασκείται στην κυβέρνηση. Ωστόσο, ο βασικός στόχος είναι διαφορετικός από αυτόν της μείωσης του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός τροφοδοτείται κυρίως από τις πολύ υψηλές τιμές σε ηλεκτρική ενέργεια και καύσιμα. Σίγουρα, οι τιμές των προϊόντων έχουν καταγράψει -αδικαιολόγητη σε ορισμένες περιπτώσεις- άνοδο και συμβάλλουν στην αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών. Ο βασικός στόχος του συγκεκριμένου μέτρου δεν είναι να μειώσει άμεσα τον πληθωρισμό. Εξάλλου, ο πληθωρισμός απαιτεί χρόνο για την αποκλιμάκωσή του και επηρεάζεται, επίσης, από επιπρόσθετους παράγοντες. Ο στόχος είναι να διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση σε βασικά προϊόντα για το σύνολο της κοινωνίας. Να μην αναγκαστεί κανείς να σταματήσει ή να περιορίσει την κατανάλωση αγαθών που είναι απαραίτητα για την διαβίωσή του. 

Το συγκεκριμένο μέτρο υπηρετεί μια κοινωνική αναγκαιότητα που έχει προκύψει εξαιτίας του πολέμου. Ενδεχομένως να μην δούμε αισθητή μείωση του πληθωρισμού τους επόμενους μήνες από την εφαρμογή του καλαθιού του νοικοκυριού. Σίγουρα όμως θα υπάρξει ανακούφιση σε αρκετούς συνανθρώπους μας που ανήκουν στους οικονομικά ασθενέστερους. Η επιτυχία του μέτρου δεν θα κριθεί από τη μείωση των μονάδων του πληθωρισμού αλλά από την ανταπόκριση και τη συνέπεια των αλυσίδων σούπερ μάρκετ στη διατήρηση προσιτών τιμών. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι το εν λόγω μέτρο δεν είναι μια άσκηση οικονομικής πολιτικής αλλά μια προσπάθεια με κοινωνικό πρόσημο σε μια εποχή που η κοινωνική συνοχή δοκιμάζεται. Η ακρίβεια έχει φτάσει σε αρκετά υψηλά επίπεδα με συνέπεια να υπάρχουν νοικοκυριά που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις αγοραστικές απαιτήσεις της καθημερινότητας. Το καλάθι του νοικοκυριού δίνει μια μικρή ανάσα στους καταναλωτές και παράλληλα «φρενάρει» τις αδικαιολόγητες αυξήσεις που έγιναν σε αρκετά προϊόντα με το πρόσχημα της ενεργειακής κρίσης. 

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία» στις 06/11/2022.