Μαύρος χοίρος: Το εθνικό μας γουρούνι μεγαλώνει στον Όλυμπο και τρέφεται με ελιά

Περισσότερους από 15 τόνους ελιάς μηνιαίως, καταναλώνουν οι ελληνικοί μαύροι χοίροι, που μεγαλώνουν στη σκιά του θεϊκού Ολύμπου, στην Εξοχή της Πιερίας, όπου η Φάρμα Φωτιάδη, εκτρέφει από το 1925 το αυτόχθον αυτό ζώο, γνωστό από την Οδύσσεια του Ομήρου.

Μάλιστα, ο αριθμός των αναπαραγωγικών εκτρεφόμενων χοίρων σχεδιάζεται να αυξηθεί στους 300 μέχρι το 2024, από 200 σήμερα, γεγονός που θα οδηγήσει σε διπλασιασμό της δυναμικότητας της φάρμας, σε 160.000 κιλά/ετησίως, στο πλαίσιο επενδύσεων που θα γίνουν με χρηματοδότηση από τους αναπτυξιακούς νόμους του 2021 και 2022.

«Με την υλοποίηση των επενδύσεων, η ετήσια παραγωγική δυνατότητα της Φάρμας Φωτιάδη, από 80.000 κιλά κρέας μαύρου χοίρου σήμερα, θα ξεπεράσει τα 160.000 κιλά, και έτσι με σχετική επάρκεια θα καλύψουμε ένα μικρός μέρος της μεγάλης και έντονης ζήτησης του εξωτερικού», σημειώνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επικεφαλής της φάρμας, Νίκος Φωτιάδης, αντιπρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Κρέατος (ΕΔΟΚ). Τονίζεται ότι η φάρμα Φωτιάδη κυκλοφορεί τα προϊόντα της με όχημα την εταιρεία Black Pig of Olympus, στο τιμόνι της οποίας βρίσκονται η πέμπτη γενιά της οικογένειας, οι Γιώργος και Φωτεινή Φωτιάδη, τα παιδιά του Νίκου Φωτιάδη, που κληρονόμησαν το μεράκι και την αγάπη του πατέρα τους για την χοιροτροφία.

Γιατί με ελιά;

Αρχική σκέψη ήταν να ακολουθηθεί το παράδειγμα των Ισπανών και να ταΐστούν οι ιβηρικοί χοίροι με βελανίδια, εξηγεί ο κ. Φωτιάδης. «Ευτυχώς τότε, το δασαρχείο δεν μας επέτρεψε να μαζεύουμε τα βελανίδια από το δάσος, προκειμένου να θρέφουμε τους χοίρους και έτσι μας ήρθε η ιδέα να ταΐσουμε το εθνικό μας γουρούνι με τον εθνικό μας καρπό, που είναι η ελιά» επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Μάλιστα, σε ανάλυση, που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2014, από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), προέκυψε ότι οι μαύροι χοίροι που θρέφονται αποκλειστικά με ελιές, διαθέτουν 68 φορές περισσότερα Ω3-Ω6 λιπαρά στο λίπος του μαύρου χοίρου, σε σχέση με τους συμβατικούς χοίρους.

Επιπρόσθετα, το 2016 τα αποτελέσματα ανάλυσης στο κρέας των μαύρων χοίρων από το Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης ήταν «εντυπωσιακά», καθώς βρέθηκε ότι το κρέας των μαύρων χοίρων που τρέφονται με ελιές είχε πολύ περισσότερες πολυφαινόλες από ό,τι οι μαύροι χοίροι που θρέφονται με άλλες τροφές.

Έτσι, «μετά από αυτά τα δεδομένα, ξεκινήσαμε να κάνουμε πιο εξειδικευμένες αναλύσεις, γιατί πιθανόν οι ενδείξεις αυτές μας δείχνουν ότι μπορεί να μιλάμε για μια παγκόσμια καινοτομία στο κομμάτι της υγιεινής του κρέατος», τονίζει ο κ. Φωτιάδης, υπενθυμίζοντας ότι «την ειδική διατροφή του μαύρου χοίρου με ελιά την έχουμε κατοχυρώσει ως ευρωπαϊκή πατέντα από τον Δεκέμβριο του 2015 και τον ίδιο μήνα καταθέσαμε αίτηση, προκειμένου να την κατοχυρώσουμε και ως παγκόσμια».

Είναι όλοι οι προαναφερόμενοι λόγοι και κυρίως η διατροφή του μυθικού αυτού πλάσματος με ελιά, που ήδη βρίσκεται προς συζήτηση η συμπερίληψη του κρέατος του ελληνικού μαύρου χοίρου στα super foods, όπως γνωστοποιεί. Επισημαίνεται ότι οι τόνοι ελιάς που απαιτούνται μηνιαίως για τη διατροφή των αυτόχθονων χοίρων της Φάρμας Φωτιάδη, εξασφαλίζονται από ελαιοτριβεία και εργοστάσια επεξεργασίας ελιάς.

Παραμένει έντονο το ενδιαφέρον των ξένων – Οι επενδύσεις

Στο μεταξύ, έντονο, εξακολουθεί να καταγράφεται το ενδιαφέρον των ξένων επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση και εμπορία κρεάτων, όπως και στο λιανεμπόριο, για τον ελληνικό μαύρο χοίρο, ωστόσο «με τις ποσότητες που έχουμε στη χώρα μας, δυστυχώς δεν μπορούμε να ευνοηθούμε από το μαύρο χρυσάφι της χοιροτροφίας», επαναλαμβάνει ο επικεφαλής της «Φάρμας Φωτιάδη».

Στην ΕΕ, υπάρχει μια γκουρμέ αγορά που ψάχνει συνεχώς καινούρια προϊόντα και ενώ αυτά από μαύρο χοίρο κερδίζουν ακόμη και τους πιο απαιτητικούς, ωστόσο όπως διευκρινίζει ο κ. Φωτιάδης, «εάν δεν έχει κάποιος περισσότερους από 400 τόνους να διαθέσει, δύσκολα μπορεί να κλείσει μεγάλες δουλειές».

Σήμερα, από τον ετήσιο τζίρο ύψους ενός εκατ. ευρώ της Φάρμα Φωτιάδη, το 25% αφορά σε εξαγωγές στην Ευρώπη-μεταξύ άλλων σε Βέλγιο, Γερμανία, Ολλανδία και Αγγλία-, ενώ, όπως εξηγεί ο ίδιος, «η ζήτηση του προϊόντος στο εξωτερικό είναι μεν πολύ μεγάλη, ωστόσο είναι πολύ μικρή η παραγωγική μας δυνατότητα για να μας θεωρούν υπολογίσιμους προμηθευτές».

Βέβαια, όπως σπεύδει να επισημάνει, «μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα είναι εύκολα κατανοητό ότι δεν μπορεί να συναγωνιστεί τα μεγέθη των παραγωγικών εταιρειών στην ΕΕ. Όμως, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει, και δεν αμφισβητεί, τα αναγνωρισμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα της φάρμας μας : την ιστορικότητα, τη διατροφική αξία και τη γεύση των προϊόντων. Είναι αυτά τα στοιχεία που διαφοροποιούν τον ελληνικό μαύρο χοίρο, έναντι των άλλων στην ΕΕ και βασικά του Ιμπέρικου ,το οποίο έχει κατακλύσει την αγορά της Γηραιάς Ηπείρου, και από μόνο του συμβάλει στο 3% του ΑΕΠ της Ισπανίας!».

Η παραγωγή χοίρων στην Ελλάδα καλύπτει μόλις το 25% της εγχώριας κατανάλωσης, ενώ το υπόλοιπο 75% καλύπτεται από εισαγωγές. Αυτό σε ό,τι αφορά στους συμβατικούς χοίρους, μιας και η εγχώρια παραγωγή των μαύρων χοίρων είναι ακόμα μικρότερη.

Εβδομήντα πέντε πιστοποιημένοι παραγωγοί μαύρου χοίρου στην Ελλάδα

Συγκεκριμένα, όπως σημειώνει ο κ. Φωτιάδης, σήμερα στην Ελλάδα «έχουμε περίπου 75 πιστοποιημένους παραγωγούς μαύρου χοίρου και 3.000 πιστοποιημένες χοιρομητέρες». Η μεγαλύτερη ελληνική φάρμα παραγωγής μαύρων χοίρων είναι αυτή της οικογένειας Φωτιάδη, με 200 χοιρομητέρες και 1.200-1.500 παραγόμενους μαύρους χοίρους τον χρόνο (80 τόνους ετήσια παραγωγή), ενώ όπως σημειώνει, οι τιμές του, ανάλογα με το τεμάχιο και την εξιδεικευμένη κοπή, κυμαίνονται μεταξύ 12 έως 18 ευρώ το κιλό.

Στο μεταξύ, βλέποντας από νωρίς την έντονη ζήτηση των προϊόντων της φάρμας από το εξωτερικό, ο κ. Φωτιάδης έθεσε από το 2016 σε εφαρμογή το… σχέδιό του για την αύξηση της δυναμικότητας της μονάδας του. Όμως, όπως εξηγεί, «με τη σύνθετη, αναποτελεσματική, θολή και αντιπαραγωγική νομοθεσία αδειοδοτήσεων και περιβαντολογικών όρων, πήραμε την έγκριση των αρμοδίων ύστερα από πέντε χρόνια, στο πρώτο τετράμηνο του 2021» και προσθέτει «αμέσως καταθέσαμε την επενδυτική μας πρόταση ύψους 500.000 ευρώ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για χρηματοδότηση από τον αναπτυξιακό νόμο».

Την έγκριση-αξιολόγηση της οικονομοτεχνικής μελέτης «την πήραμε στα μέσα Ιανουαρίου 2023, μετά από 19 μήνες. Για κακή μας τύχη είχαμε τον πόλεμο της Ουκρανίας και την υπέρογκη αύξηση των πρώτων υλών, μεταξύ άλλων σε μπετά ,σίδηρα και πάνελ, οπότε θα πρέπει την επόμενη εβδομάδα καταθέτουμε την συμπληρωματική- διορθωτική μελέτη και θα περιμένουμε να αξιολογηθεί η τροποποίηση με τα νέα κόστη». Με το που θα «ανάψει» το πράσινο φως, στη φάρμα Φωτιάδη θα ξεκινήσει η κατασκευή των νέων σταβλικών εγκαταστάσεων στο χώρο μας, έκτασης 400 τ.μ. «που θα είναι έτοιμες σε ένα εξάμηνο από την ημέρα έναρξης των εργασιών», σημειώνει.

Τα επενδυτικά σχέδια της φάρμας Φωτιάδη

Όμως, τα επενδυτικά σχέδια της φάρμας Φωτιάδη δεν σταματούν εδώ. «Είμαστε έτοιμοι και στο πλαίσιο του αναπτυξιακού νόμου του 2022, που η αλήθεια είναι ότι ξεπερνά πολλές αγκυλώσεις και είναι πιο αποτελεσματικός, να υποβάλλουμε νέα πρόταση, ύψους 800.000 ευρώ προκειμένου να επεκτείνουμε κατά επιπλέον 400 τ.μ τις εγκαταστάσεις μας και να κάνουμε και τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό», σημειώνει.

DNA που φτάνει στην αρχαιότητα – Η ιστορία του μαύρου χοίρου

Η επιχείρηση Φάρμα Φωτιάδη εδρεύει από το 1925 στην Εξοχή, ένα μικρό χωριό στην περιοχή του Ολύμπου και μπορεί η ιστορία της επιχείρησης σχετικά με την εκτροφή των μαύρων χοίρων να μην είναι αδιάλειπτη, καθώς το 1996 η παραγωγή αντικαταστάθηκε με την εκτροφή αγριογούρουνων, όμως το 2010 έγινε η επιστροφή στην εκτροφή του μαύρου χοίρου.

Την περίοδο εκείνη, η Φάρμα Φωτιάδη εντάχθηκε και εφάρμοσε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Qubic», ύστερα από πρόσκληση συμμετοχής σε αυτό του ΕΚΕΤΑ, το οποίο αφορούσε στη διάσωση της αυτόχθονης ελληνικής φυλής μαύρου χοίρου και την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας από το κρέας του. Το πρόγραμμα περιελάμβανε επίσκεψη στη Σικελία, όπου εκεί κάθε χώρα έκανε ιστορική αναδρομή στον μαύρο χοίρο και στη διάσωσή του.

«Όλοι είχαν να πουν ιστορίες, αλλά είχαν και πάρα πολύ καλή ζώσα πραγματικότητα. Η χώρας μας εκπροσωπήθηκε από τον Ερευνητή Ινστιτούτου Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών στο ΕΚΕΤΑ, Αναγνώστη Αργυρίου, ο οποίος ύστερα από διετή έρευνα τεκμηρίωσε ιστορικά, ότι ο μαύρος χοίρος της Μεσογείου ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα και έπειτα, διαδόθηκε στην υπόλοιπη Μεσόγειο», επισημαίνει ο κ. Φωτιάδης, λέγοντας ότι μετά την παρουσίαση αυτή, «πήραμε την απόφαση όλη στην οικογένεια να εστιάσουμε και πάλι στην εκτροφή του μαύρου χοίρου. Όπως μας εξηγεί, «ο κ. Αργυρίου, παίρνοντας τρίχες από διάφορα ζώα και κάνοντας ανάλυση του DNA βρήκε κάποιες χοιρομητέρες, οι οποίες προσομοιάζανε με τον αρχαίο ελληνικό χοίρο. Εμείς τότε τις αγοράσαμε, τις πιστοποιήσαμε και ξεκινήσαμε να κάνουμε από την αρχή το κοπάδι μας».

Ο ελληνικός μαύρος χοίρος έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα. Είναι ο χοίρος που γνωρίζουμε από την Οδύσσεια και τις αναφορές στην φάρμα του Οδυσσέα με χοιροβοσκό τον Εύμαιο. Πρόκειται για το ίδιο είδος που πήρε μαζί του ο Μέγας Αλέξανδρος στην εκστρατεία του στην Ασία. Οι Έλληνες μετέφεραν τον μαύρο χοίρο και στις αποικίες της Νότιας Ιταλίας και Σικελίας. Και κάπως έτσι δημιουργήθηκαν το πασίγνωστο prosciutto αλλά και το ιβηρικό χαμόν (iberico jamon).

Σύμφωνα με τον κ. Φωτιάδη, ο ελληνικός μαύρος χοίρος, εκτρεφόμενος με ελιά θα μπορούσε να εξελιχθεί στο μαύρο χρυσάφι της εθνικής οικονομίας.

*Τις φωτογραφίες παραχώρησε για χρήση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νίκος Φωτιάδης.