Καβάλα: Η νέα «απόβαση» των Θασίων στην αποικία τους, την αρχαία Νεάπολη

Στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. οι κάτοικοι της Θάσου, για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τις θρακικές επιδρομές, ίδρυσαν στις απέναντι ηπειρωτικές ακτές μια αποικία, τη Νεάπολη, τη σημερινή Καβάλα.

Εκτός της στρατηγικής της θέσης, στον δρόμο που συνέδεε την Ανατολή με τη Δύση, καθώς και το φυσικό της λιμένα, η Νεάπολη βρισκόταν ανάμεσα στην εύφορη και πλούσια σε μεταλλεύματα Θάσο, κοντά στο χρυσοφόρο Παγγαίο και ακριβώς δίπλα στις εύφορες πεδιάδες των Φιλίππων και του Νέστου. Η αποικία αυτή έμελλε στο διάβα της ιστορίας της να καταγράψει σημαντική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς.

Εν έτει 2023, οι Θάσιοι «αποβιβάστηκαν» εκ νέου στην αποικία τους, αλλά αυτή τη φορά για να παρουσιάσουν στους ντόπιους κατοίκους, σε όλους τους Καβαλιώτες, την ιστορία του δικού τους νησιού, της μητρόπολης, από την οποία προέρχονται. Κι αυτό χάρη στον Αναστάση Μπίλια, έναν ανήσυχο δημιουργό και ερευνητή της ιστορίας του τόπου του.

Η αρχαία Θάσος αλλιώς

Από το Νοέμβριο του 2020 και μέχρι τα τέλη του 2022, ο Αναστάσης Μπίλιας αφιέρωσε όλο τον διαθέσιμο χρόνο του στο να σχεδιάσει και να αναπαραστήσει τρισδιάστατα ορισμένα από τα σημαντικότερα αρχαία κτίσματα και μνημεία του νησιού, δημιουργώντας για πρώτη φορά μια ολοκληρωμένη εικόνα της αρχαίας πόλης της Θάσου.

Με συνολικό εμβαδόν που ξεπερνάει τα εκατό τετραγωνικά, όλες οι μακέτες που σχεδιάστηκαν παρουσιάζουν με εντυπωσιακό τρόπο ορισμένα από τα ομορφότερα και πιο εμβληματικά κτίσματα που κοσμούσαν το νησί κατά την αρχαιότητα. Ο επισκέπτης αυτής της έκθεσης έχει τη δυνατότητα να δει, έστω και σε μικρογραφίες, την ακριβή χωροταξική διάταξη της αρχαίας πόλης, που ανέπτυξε σημαντικό πολιτισμό και αποτέλεσε αξιοσημείωτη εμπορική δύναμη.

Η έκθεση παρουσιάστηκε αρχικά στο νησί της Θάσου στα τέλη του 2022. Όλα τα σχολεία του νησιού, οι μόνιμοι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες είδαν να ζωντανεύει μπροστά στα μάτια τους η αρχαία πόλη της Θάσου. Μέσα απ’ αυτή την έκθεση, που κέρδισε τον θαυμασμό όλων, μικροί και μεγάλοι επανασυνδέθηκαν με την ιστορία τους και μπόρεσαν να κατανοήσουν πώς ήταν στην πραγματικότητα τα σημερινά αρχαία ερείπια των κτισμάτων που καθημερινά αντικρίζουν.

Η Καβάλα ανακαλύπτει την αρχαία Θάσο

Έπειτα από μια άκρως πετυχημένη παρουσία στη Θάσο, η έκθεση μεταφέρθηκε στην Καβάλα, όπου φιλοξενείται στον εκθεσιακό χώρο του εμβληματικού κτιρίου της Μεγάλης Λέσχης. Εκατοντάδες επισκέπτες και μαθητές σχολείων πέρασαν να τη θαυμάσουν και να δουν για πρώτη φορά, μέσα από μακέτες και διοράματα με φιγούρες playmobil, πώς ήταν η Θάσος κατά την αρχαιότητα.

Το σημαντικότερο είναι ότι ο Αναστάσης Μπίλια τόσο στο νησί όσο και στην Καβάλα είχε εκπονήσει εκπαιδευτικά προγράμματα, όπου τα παιδιά, συμμετέχοντας, μπορούσαν να κατανοήσουν καλύτερα τη λειτουργικότητα των κτισμάτων και την ιστορία τους. Κωδικοί QR που μπορούσαν να σαρωθούν με το κινητό τηλέφωνο, ηχητικές αφηγήσεις και ψηφιακές αναπαραστάσεις, παρουσίαζαν με τον καλύτερο τρόπο την ιστορία του κάθε μνημείου.

Το Βουλευτήριο, η σκηνή του αρχαίου θεάτρου, οι πύλες του Διός, της Ήρας, του Ερμή, του Διονύσου, της θεάς με το άρμα, η δίοδος των Θεωρείων, τα διοικητικά κτιριακά σύνολα, τα προπύλαια, η αψίδα του Καρακάλα, τα αρχαία τείχη, είναι ορισμένες από τις μακέτες και τα διοράματα που παρουσιάζονται. Όλα κατασκευασμένα από ανακυκλώσιμα υλικά, φιλικά προς το περιβάλλον, όπως ξύλο, χαρτί, πέτρα, ύφασμα και χρωματισμένα με τα μοτίβα εκείνης της εποχής.

«Θέλησα να αποτυπώσω και την παραμικρή λεπτομέρεια ώστε όταν τα δει κάποιος από κοντά να μην έχει την αίσθηση πως είναι ψεύτικα. Η Θάσος παρουσιάζει μεγάλο αρχαιολογικό πλούτο, τα τείχη της είχαν περίμετρο πέντε χιλιόμετρα και το ύψος τους ξεπερνούσε τα οχτώ μέτρα», υπογραμμίζει ο Θάσιος δημιουργός και συνεχίζει: «χρειάστηκε να μελετήσω όλα αυτά τα χρόνια πολλά βιβλία, κυρίως της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, που έκανε εκτεταμένες ανασκαφές στο νησί, έχοντας αποτυπώσει λεπτομερώς όλα τα κτίρια, τα ιερά των θεών κ.ά.».

Η αρχαία Θάσος στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης

Η παρουσία στην έκθεση της γενικής προξένου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη και διευθύντριας του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης Σαντρίν Μουσέ (Sandrine Mouchet) κατέδειξε τους ιδιαίτερους δεσμούς που έχει το νησί της Θάσου με τη Γαλλία.

Για περισσότερα από εκατό χρόνια, η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή πραγματοποιεί ανασκαφικές έρευνες στο νησί. Ανασκαφές που έφεραν στο φως την αρχαία αγορά και την αρχαία πόλη του νησιού, αγάλματα και μνημεία μοναδικής αρχαιολογικής αξίας και ομορφιάς. Ταυτόχρονα, οι ανασκαφές αυτές έφεραν κοντά τους κατοίκους του κατάφυτου νησιού του βορειοανατολικού Αιγαίου με τους Γάλλους επιστήμονες και ερευνητές.

Οι τελευταίοι, στο πλαίσιο του ανασκαφικού έργου τους, επισκέπτονταν το νησί για εβδομάδες- ακόμα και μήνες. Σύμφωνα με μαρτυρίες αλλά και από το σπάνιο φωτογραφικό υλικό που έχει κυκλοφορήσει όλα αυτά τα χρόνια φαίνεται πως δέθηκαν στενά με τους ντόπιους κατοίκους, αναπτύσσοντας ιδιαιτέρα φιλικές σχέσεις.

Η Γαλλίδα πρόξενος δήλωσε εντυπωσιασμένη από την έκθεση και προσκάλεσε τον Αναστάση Μπίλια να την παρουσιάσει στη Θεσσαλονίκη, όπου και θα φιλοξενηθεί στο Γαλλικό Ινστιτούτο από τις 28 Μαΐου έως και τις 16 Ιουνίου του τρέχοντος έτους.

Μεγαλώνοντας ανάμεσα στα ερείπια και τα μνημεία που φανέρωναν τον πολυσήμαντο πολιτισμό του καταπράσινου νησιού, ο Αναστάσης Μπίλιας προσπαθεί όλο και περισσότερο να ανακαλύψει την ιστορία του τόπου του. Μπορεί να μην τον κέρδισε η αρχιτεκτονική ή η αρχαιολογία, όπως επιθυμούσε, αλλά οι τουριστικές επιχειρήσεις, ωστόσο στο μυαλό του, όπως άλλωστε στο μυαλό των περισσότερων συμπατριωτών του, η Θάσος αποτελεί ένα υπαίθριο μουσείο, όπου το παρελθόν δένει αρμονικά με το παρόν και οι βόλτες στα σοκάκια και τα ερείπια της παλιάς αγοράς στην πρωτεύουσα του νησιού, μεταμορφώνονται σε μια ξεχωριστή περιήγηση στην πλούσια ιστορία του νησιωτικού τόπου.