Δράμα: Οι «Μέρες Ραδιοφώνου» αποκαλύπτουν την ιστορία του

Ένα μοναδικό ταξίδι στην ιστορία του ραδιοφώνου, παρουσιάζεται στο Μαρμάρινο Σπίτι της ΑμΚΕ ΚΥΚΛΩΨ, στο πάρκο των πηγών της Αγίας Βαρβάρας, στην πόλη της Δράμας.

Μέσα από μια μοναδική συλλογή, που αριθμεί πάνω από εκατό ραδιοφωνικές συσκευές, που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1920 έως και τη δεκαετία του 1960, ζωντανεύει όλη η ιστορία του ραδιοφώνου, φέρνοντας στο μυαλό αναμνήσεις από περασμένα χρόνια, τότε που το ραδιόφωνο ήταν το μοναδικό μέσο διασκέδασης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας.

Μικροί και μεγάλοι επισκέπτες εντυπωσιάζονται όχι μόνο από τον αριθμό των ραδιοφωνικών συσκευών που φιλοξενούνται στο ισόγειο του Μαρμάρινου Σπιτιού, αλλά κυρίως από την υψηλή αισθητική τους. Ραδιόφωνα κατασκευασμένα εξολοκλήρου στο χέρι, από το καλύτερο ξύλο, με εξαιρετικό φινίρισμα, με σκαλισμένες καμπίνες, με μεταλλικές λεπτομέρειες. Ραδιόφωνα που έγραψαν ιστορία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που το όνομά τους συνδέθηκε με σημαντικές προσωπικότητες και γεγονότα.

Παλιές διαφημιστικές αφισέτες, που εκτίθενται στον χώρο της έκθεσης, συνοδεύουν πολλά από τα μοντέλα ραδιοφώνων που βγήκαν στην αγορά σχεδόν πριν από εκατό χρόνια. Ο επισκέπτης θαυμάζει τις παλιές διαφημίσεις και ακριβώς από κάτω αντικρίζει με δέος τα πρωτότυπα μοντέλα των παλιών ραδιοφώνων.

Από τις ογκώδεις συσκευές στα φινετσάτα τρανζίστορ

Όλη η εξέλιξη του ραδιοφώνου από τις ογκώδεις και κάποιες φορές επιβλητικές συσκευές των αρχών των δεκαετιών του ‘20 μέχρι του ‘30, μέχρι τα φινετσάτα τρανζίστορ του ‘50 και του ‘60 παρουσιάζονται σε αυτή την έκθεση, με τίτλο «Μέρες Ραδιοφώνου».

Ο Δραμινός συλλέκτης και φυσικός Σωφρόνιος Μαρκίδης είναι ο άνθρωπος πίσω απ’ αυτή την εξαιρετική έκθεση, ενώ τα ραδιόφωνα που παρουσιάζονται προέρχονται από τις συλλογές του ίδιου, καθώς και των Νίκου Γκιαούρη, Αναστάσιου Καραπαναγιωτίδη και Άρη Θεοδωρίδη.

Ο κ. Μαρκίδης όχι μόνο συγκέντρωσε και συντήρησε τα παλιά ραδιόφωνα, αλλά κατάφερε, με προσωπική δουλειά και κόπο, να τα καταστήσει εκ νέου λειτουργικά- στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό.

«Αντιλαμβάνεται κάποιος ότι ένα ραδιόφωνο κατασκευασμένο πριν από εβδομήντα ή ογδόντα χρόνια είναι δύσκολο να παραμένει απόλυτα λειτουργικό. Τα ανταλλακτικά δεν υπάρχουν πλέον. Μια αντίσταση ή κάποιος πυκνωτής μπορεί να βρεθούν, αλλά όταν καούν οι λυχνίες είναι δύσκολο να αντικατασταθούν, καθώς δεν υπάρχουν, οπότε σε αυτή την περίπτωση πρέπει να βρεις κάποια πατέντα. Σε κάθε περίπτωση, δικός μου στόχος δεν είναι απλώς η συλλογή των ραδιοφώνων. Θέλω αυτά που θα βρω να τα επαναφέρω στην αρχική τους κατάσταση μέσα από προσωπική δουλειά», εξηγεί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Μαρκίδης.

Η μεγάλη αγάπη για το ραδιόφωνο

Γεννημένος και μεγαλωμένος στη Δράμα, ο κ. Μαρκίδης ασχολήθηκε από μικρός με τον φυσικό κόσμο και την ερμηνεία του. Όντας ακόμα μαθητής του δημοτικού κατασκεύασε έναν φωτεινό παντογνώστη, ένα παιχνίδι γνώσεων της εποχής, που η λειτουργία του βασιζόταν σε ηλεκτρικό κύκλωμα, ενώ επιχειρεί και καταφέρνει να κατασκευάσει κι έναν τηλέγραφο. Στα χρόνια των γυμνασιακών του σπουδών μαθήτευσε κοντά σ’ έναν ραδιοτέχνη της πόλης κι εκεί ξεκινάει το δικό του ταξίδι στον κόσμο του ραδιοφώνου.

Σπουδάζει φυσικός στο ΑΠΘ και υπηρετεί ως καθηγητής σε σχολεία της μέσης εκπαίδευσης. Όποιος μαθητής τον πετύχει σε μια από τις ξεναγήσεις στη διάρκεια της έκθεσης είναι σίγουρο πως θα ανακαλύψει έναν καινούργιο κόσμο μέσα από τη Φυσική και τον ηλεκτρομαγνητισμό, ενώ είναι σίγουρο πως θα λατρέψει το ραδιόφωνο. Πειραματικές διατάξεις του και κατασκευές βρίσκονται σήμερα στο μουσείο τεχνολογίας «ΝΟΗΣΙΣ», στη Θεσσαλονίκη, όπου έχουν ενταχθεί σε εκπαιδευτικά προγράμματα.

Από το 1995 ξεκινά συστηματικά να συλλέγει παλιά ραδιόφωνα είτε από τα παλαιοπωλεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, είτε από το διαδίκτυο, είτε ακόμα από τα ταξίδια που κάνει στην Αγγλία και την Ολλανδία όπου επισκέπτεται τις κόρες του. Ανασκευάζει όλα τα παλιά ραδιόφωνα που βρίσκει με προέλευση από την Ευρώπη και την Αμερική της προπολεμικής περιόδου και κυρίως της χρυσής δεκαετίας του ραδιοφώνου, αυτήν του μεσοπολέμου. Αποκαθιστά παλαιά ηλεκτρονικά κυκλώματα αντικαθιστώντας κατεστραμμένα εξαρτήματα. Πέρα από τις αναπαλαιώσεις, κατασκευάζει επίσης πομπούς, καθώς και διατάξεις που υποστηρίζουν τη λειτουργία αυτών των παλαιών ραδιοφώνων.

«Το ραδιόφωνο μπήκε δυναμικά στην ελληνική πραγματικότητα κυρίως στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Σήμερα, γοητεύουν ακόμα τον κόσμο που έχει πολλές αναμνήσεις από το πατρικό του σπίτι, από το σπίτι του παππού και της γιαγιάς, όταν το ραδιόφωνο κατείχε κυρίαρχη θέση σε κάθε έκβαση της κοινωνικής ζωής».

Η εξέλιξη του ραδιοφώνου δεν ήταν υπόθεση ενός μόνο ανθρώπου

Η ιστορία του ραδιοφώνου είναι η ιστορία του ηλεκτρομαγνητισμού στην Αμερική και την κεντρική Ευρώπη μέσα από τους δημιουργούς του: τον Σκωτσέζο Τζέιμς Μάξγουελ (James Maxwell) το 1865, τον Γερμανό Χάινριχ Χέρτς (Heinrich Hertz) το 1886, τον Ιταλό Γουλιέλμο Μαρκόνι (Guglielmo Marconi) το 1896, τον Σέρβο Νικόλα Τέσλα (Nicola Tesla) το 1893 και τον Έλληνα Χρίστο Τσιγγιρίδη το 1927.

Οι εικόνες αυτών των ανθρώπων υποδέχονται όλους τους επισκέπτες στην είσοδο της έκθεσης, με τον κ. Μαρκίδη να τονίζει «πως η εφεύρεση και η εξέλιξη του ραδιοφώνου δεν ήταν υπόθεση ενός μόνο ανθρώπου. Ο καθένας απ’ αυτούς τους σημαντικούς επιστήμονες – εφευρέτες προσέφερε και κάτι σημαντικό στη δημιουργία, τη διάδοση και την καθιέρωση του ραδιοφώνου ανά τον κόσμο».

Τα μοντέλα που έγραψαν ιστορία

Από τα πιο εντυπωσιακά εκθέματα της συλλογής είναι το μοντέλο ATWATER KENT 40, του 1928, από τις ΗΠΑ. Πρόκειται για το πρώτο ραδιόφωνο της εταιρείας που λειτούργησε με ρεύμα, γνωστό σαν «μπανιέρα» ή «ψωμιέρα». Από τα ομορφότερα κομμάτια της συλλογής είναι το μοντέλο SIEMENS 31Aw του 1930 από τη Γερμανία, ενώ σημαντική θέση στην έκθεση κατέχει το ZENITH TRANSOCEANIC H-500 του 1951 από τις ΗΠΑ, που είχε εξαιρετική παγκόσμια λήψη και υπήρξε το αγαπημένο ραδιόφωνο του νομπελίστα συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουεϊ.

Μέσα από ένα ιδιαίτερα καλαίσθητο έντυπο που τυπώθηκε με μέριμνα της ΑμΚΕ ΚΥΚΛΩΨ και του προέδρου της Άρη Θεοδωρίδη και το οποίο διανέμεται δωρεάν σε όλους τους επισκέπτες, παρουσιάζεται συνολικά η ιστορία και η διαχρονική εξέλιξη του ραδιοφώνου. Παράλληλα, οι επισκέπτες της έκθεσης έχουν τη μοναδική ευκαιρία να δουν από κοντά ένα τμήμα από το πρόσφατα ανακαινισμένο και εκ βάθρων αποκατεστημένο αρχοντικό Αναστασιάδη (το Μαρμάρινο Σπίτι), που θα λειτουργήσει ως μουσείο φωτογραφίας και εκθεσιακός χώρος.

Η έκθεση κλασικών ραδιοφώνων θα λειτουργήσει μέχρι τις 5 Ιουνίου και είναι ανοιχτή από Πέμπτη μέχρι Κυριακή, πρωινές και απογευματινές ώρες. Ο κ. Μαρκίδης δεν κρύβει τη χαρά και την ικανοποίησή του για τη μεγάλη ανταπόκριση που υπάρχει από μικρούς και μεγάλους κατοίκους της Δράμας, αλλά και την ευγνωμοσύνη προς τον κ. Θεοδωρίδη, που παραχώρησε το χώρο και ανέλαβε το κόστος της άρτιας διοργάνωσης της έκθεσης.