Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος: Από τη νομική και τη φιλοσοφική στην εκκλησία – Η πορεία του

Στην περίπτωση του πρώην πλέον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, Άνθιμου, ο οποίος παραιτήθηκε χθες (7.8.2023) από τη θέση του από τη Μητρόπολη της συμπρωτεύουσας, ταιριάζει απόλυτα ένας από τους στίχους εκείνου το μυθικού ποιήματος του Οδυσσέα Ελύτη, «Το Παράπονο», που λέει: «γι’ αλλού ξεκίνησα».

Όχι πως ο πρώην Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, Άνθιμος, που παραιτήθηκε από τη θέση του δεν ήταν κοντά στην εκκλησία από πολύ μικρός. Κάθε άλλο. Απλά η διαδρομή της ζωής του ξεκίνησε γι’ αλλού κι αλλού κατέληξε, καθώς τελικά αποφάσισε να ταχθεί ολοκληρωτικά στο πλευρό της εκκλησίας. Και από τη φιλοσοφική και τη νομική βρέθηκε στην εκκλησία.

Ο πρώην Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, Άνθιμος, γεννήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1934 στην Σαλμώνη Ηλείας. Το κοσμικό όνομά του ήταν Διονύσιος Ρούσσας. Ήταν γιος του Δημητρίου Ρούσσα και της Αργυρής, που ήταν δασκάλα.

Τελείωσε το σχολείο το 1952. Πέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις της Φιλοσοφικής και της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Προτίμησε τελικά τη Φιλοσοφική και όχι το δρόμο της νομικής.

Το 1957 πήρε το πτυχίο του από την Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Εργάστηκε ως δάσκαλος

Στη συνέχεια εργάστηκε ως άμισθος βοηθός της έδρας της Βυζαντινής Φιλολογίας καθώς και ως δάσκαλος στα εκπαιδευτήρια Ελληνική Παιδεία, όπου μάλιστα διετέλεσε και διευθυντής του γυμνασίου των σχολείων αυτών.

Η θεολογική σχολή

Παράλληλα όμως, αποφάσισε να σπουδάσει και στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου πήρε το πτυχίο του το 1963.

Στη συνέχεια κλήθηκε να υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία. Υπηρέτησε στην Ελληνική Αεροπορία ως έφεδρος αξιωματικός.

Ο δρόμος της εκκλησίας

Μετά την ολοκλήρωση της θητείας του τάχθηκε ολοκληρωτικά στον Θεό και την εκκλησία. Το 1964 χειροτονήθηκε Διάκονος από τον Μητροπολίτη Θήρας, Γαβριήλ, και τον επόμενο χρόνο, το 1965, χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος.

Από το 1965 ήταν προϊστάμενος στον Ιερό Ναό Αγίου Βασιλείου της οδού Μετσόβου Αθηνών, όπου παρέμεινε μέχρι την εκλογή του στη Μητροπολη Αλεξανδρούπολης.

Λίγο μετά οι μεγάλες και σπουδαίες γνώσεις του έκαναν την Ιερά Σύνοδο να του αναθέσει την σύνταξη του φυλλαδίου «Φωνή Κυρίου», το οποίο μάλιστα διηύθυνε για έξι χρόνια. Επίσης εργάστηκε και ως διορθωτής στα έντυπα της Αδελφότητος Θεολόγων «Ο Σωτήρ».

Η παραίτηση από τη θέση του καθηγητή

Το 1966 παραιτήθηκε από την θέση του ως καθηγητής. Τοποθετήθηκε διευθυντής κηρύγματος στην Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Το 1968 ανέλαβε την ευθύνη των εκδόσεων και του Τυπογραφείου της Αποστολικής Διακονίας και τη διεύθυνση του φοιτητικού θεολογικού οικοτροφείου, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1974.

Το 1971 ήταν υπεύθυνος για την φιλοξενία και την εκκλησιαστική συμμετοχή των Ορθοδόξων κληρικών για τους εορτασμούς της Εθνικής 150ετηρίδας. Τον Ιούλιο του 1971 εκπροσώπησε την Εκκλησία της Ελλάδος στην εκλογή και ενθρόνιση του Πατριάρχου Βουλγαρίας Μαξίμου.

Η εκλογή του ως Μητροπολίτη Αλεξανδρούπολης και το έργο του

Στις 13 Ιουλίου του 1974 εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης.

Η χειροτονία του έγινε στις 14 Ιουλίου στον Ιερό Ναό του Αγίου Βασιλείου της οδού Μετσόβου. Στις 30 Ιουλίου ενθρονίστηκε στην Αλεξανδρούπολη.

Ως Μητροπολίτης Θεσσσαλονίκης θεμελίωσε και ανήγειρε 35 νέους ναούς καθώς και δύο ιερές μονές, την γυναικεία Μονή Παναγίας του Έβρου και την ανδρική Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Με πρωτοβουλίες του δημιουργήθηκαν επίσης συνεδριακό κέντρο και ξενώνας, το Εκκλησιαστικό Μουσείο Αλεξανδρουπόλεως, το Σταυρίδειο εκκλησιαστικό μαθητικό οικοτροφείο αρρένων «Ο άγιος Στέφανος», το ενοριακό κέντρο του αγίου Ελευθερίου Αλεξανδρουπόλεως ενώ άρχισε να εκδίδει το διμηνιαίο εκκλησιαστικό περιοδικό «Γνωριμία».

Παράλληλα μερίμνησε για την ανέγερση νέου γηροκομείου. Φέρεται επίσης ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση ιατρικής σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης στην Αλεξανδρούπολη.

Άτυπα υποψήφιος στις αρχιεπισκοπικές εκλογές

Το 1998 ήταν άτυπα υποψήφιος στις αρχιεπισκοπικές εκλογές. Στην πρώτη και δεύτερη ψηφοφορία έλαβε 13 ψήφους ενώ στην τρίτη, στην οποία στήριξε τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, πήρε 4 ψήφους.

Μετά τον θάνατο του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος Β’ το 2003, ο τότε Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος ξεκίνησε επαφές με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο με σκοπό να μετατεθεί στη Μητρόπολη της συμπρωτεύουσας. Όπως ανέφεραν δημοσιεύματα οι Άνθιμος και Χριστόδουλος είχαν συμφωνήσει γι’ αυτό από το 1998.

Η στήριξη Χριστόδουλου για τη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και η κρίση

Στις 26 Απριλίου 2004 συνεκλήθη η Ιερά Σύνοδος για τις εκλογές τριών νέων Μητροπολιτών (Θεσσαλονίκης, Σερβίων και Ελευθερουπόλεως). Τελικά μόνο 35 από τους 71 παρισταμένους Μητροπολίτες ψήφισαν υπέρ της πρότασης του Αρχιεπισκόπου για άμεσες εκλογές, λόγω της εκκρεμότητας αποστολής του καταλόγου των υποψηφίων στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη.

Μάλιστα ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δεν απάντησε ποτέ στα γράμματα που του είχε στείλει το Οικουμενικό Πατριαρχείο (την 1η Δεκεμβρίου του 2003, την 30η Μαρτίου 2004 και την 20η Απριλίου του 2004). Παρά την ισχνή πλειοψηφία και τις εκκρεμότητες ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος προχώρησε στις εκλογές.

Η απόφασή του προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις και έτσι αποχώρησαν από τη συνεδρίαση σε ένδειξη διαμαρτυρίας οι Μητροπολίτες Ζακύνθου, Φιλίππων, Περιστερίου, Πρεβέζης, Ναυπάκτου, Ηλείας και Θηβών (και ο Ιωαννίνων αρνήθηκε να εμφανιστεί για τους ίδιους λόγους).

Τελικά με απόφαση οριακής πλειοψηφίας η Ιερά Σύνοδος ενέκρινε τη μετάθεση του Άνθιμου στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης.

Η απόφαση αυτή δημιούργησε μεγάλη κρίση ανάμεσα στην Εκκλησία της Ελλάδος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο αποφάσισε τη διακοπή της κοινωνίας των Αρχιερέων του με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο και το όνομά του διαγράφηκε από τα Εκκλησιαστικά Δίπτυχα. Τελικά μετά από αμοιβαίες υποχωρήσεις οι νεοεκλεγέντες Μητροπολίτες αναγνωρίστηκαν και νέα Μείζων και Υπερτελής Σύνοδος ήρε την ακοινωνησία με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και αποκατέστησε τη μνημόνευση του ονόματός του στα δίπτυχα.

Τελικά, ο Άνθιμος ενθρονίστηκε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης στις 18 Ιουνίου 2004 στον Καθεδρικό Ναό της του Θεού Σοφίας.

Από το 2004 έβγαζε το περιοδικό «Ευλογία». Έχει σπουδαίο συγγραφικό έργο ενώ είναι και επίτιμος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θράκης

Στην διαδρομή του ήρθε σε ρήξη με πολλούς ανθρώπους και εξέφρασε κάποιες αμφιλεγόμενες απόψεις. Χθες πάντως, έκλεισε τον μεγάλο εκκλησιαστικό κύκλο του, καθώς παραιτήθηκε από τον Μητροπολιτικό θρόνο της Θεσσαλονίκης.

πηγή newsit.gr