Σπατάλη τροφίμων: μία έννοια που ακούμε όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, όμως ίσως τελικά λίγοι παίρνουμε στα σοβαρά ή τουλάχιστον λίγοι αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της καταστροφής που αυτή η απλή έννοια και, τελικά, καθημερινή συνήθεια, προκαλεί. Στον πλανήτη, σε εμάς τους ίδιους και τις επόμενες γενιές.
Η σπατάλη τροφίμων και τα λεγόμενα «leftovers» αποτελούν ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα, τόσο από περιβαλλοντική όσο και από κοινωνική και οικονομική σκοπιά.
Τι ακριβώς είναι το food waste
Ο όρος food waste ή αλλιώς σπατάλη τροφίμων, αναφέρεται στην απώλεια ή απόρριψη τροφίμων που είναι κατάλληλα για κατανάλωση, σε οποιοδήποτε στάδιο της τροφικής αλυσίδας — από την παραγωγή, την επεξεργασία, τη διανομή, έως και την κατανάλωση. Και αποτελεί ένα φαινόμενο που παρατηρείται σε παγκόσμιο επίπεδο, καθημερινά.
Η σπατάλη τροφίμων συνήθως αφορά δηλαδή τρόφιμα που φτάνουν στον τελικό καταναλωτή (νοικοκυριά, εστιατόρια, καταστήματα) και δεν καταναλώνονται, παρόλο που είναι ασφαλή και κατάλληλα προς βρώση. Μπορεί να είναι φρούτα στο ψυγείο που χάσανε τη φρεσκάδα τους, τα οποία πετάμε, ψωμί το οποίο επίσης πετάμε γιατί θεωρούμε ότι μπαγιάτεψε, ή φαγητό που έμεινε στο πιάτο και δεν τρώμε γιατί χορτάσαμε.
Τι συμβαίνει στον κόσμο
Το πρόβλημα βέβαια εντοπίζεται σε όλο τον κόσμο και εκτός από περιβαλλοντικό είναι και οικονομικό. Η παγκόσμια οικονομική ζημιά από τη σπατάλη τροφίμων αγγίζει τα περίπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως, ενώ αν η σπατάλη τροφίμων ήταν χώρα, θα ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος εκπομπέας CO₂ μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Η ειρωνεία είναι ότι την ίδια στιγμή και παρότι τόσα τρόφιμα πετιούνται, πάνω από 820 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως υποφέρουν από πείνα.
Επίσης, όσο και αν αυτό μας ξαφνιάζει, το 10% των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου συνδέεται με το φαγητό που δεν καταναλώνεται.
Καθημερινή σπατάλη στα εστιατόρια
Εκτός από το οικιακό food waste, μεγάλο μέρος της συνολικής σπατάλης τροφίμων παρατηρείται στα εστιατόρια και έχει να κάνει με φαγητό πελατών που δεν καταναλώθηκε, αλλά και με την προετοιμασία των πιάτων, στη διάρκεια των οποίων πετιούνται τρόφιμα που δεν χρειάστηκαν.
Πιο ειδικά, περίπου 26% της συνολικής σπατάλης τροφίμων στον τομέα εστίασης προέρχεται από εστιατόρια, ξενοδοχεία και άλλες υπηρεσίες φαγητού.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), τα εστιατόρια πετούν έως και 30-40% των τροφίμων που παραγγέλνουν, είτε επειδή δεν καταναλώνονται, είτε λόγω υπερεκτίμησης της ζήτησης. Στις ΗΠΑ, τα εστιατόρια πετούν περίπου 22-33 δισεκατομμύρια κιλά τροφίμων κάθε χρόνο.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από την άλλη, ο τομέας της μαζικής εστίασης ευθύνεται για περίπου 12% της συνολικής σπατάλης τροφίμων.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, το 2022 τα εστιατόρια στην Ελλάδα παρήγαγαν περίπου 214.559 τόνους αποβλήτων τροφίμων.
Πρωταθλήτρια η Ελλάδα
Η Ελλάδα βέβαια, καταγράφει κορυφαίες επιδόσεις –με αρνητικό πρόσημο- στο food waste. Η χώρα μας κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη σπατάλη τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως είχε αναφέρει μάλιστα σε δήλωσή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια του Τμήματος Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, Κάτια Λαζαρίδη «τα απόβλητα στη χώρα μας είναι 191 κιλά ανά άτομο τον χρόνο, με τον μέσο όρο της Ευρώπης να βρίσκεται στα 131 κιλά. Από αυτά τα 191 κιλά, τα 87 είναι απόβλητα τροφίμων εκ των οποίων τα 45 είναι βρώσιμα». Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε ο καθένας μας να μην έχει αγοράσει και πετάξει 45 κιλά τρόφιμα κάθε χρόνο.
Κάθε ελληνικό νοικοκυριό πετάει στα σκουπίδια τρόφιμα αξίας περίπου 1.000 ευρώ ετησίως, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν πρόσφατα από την Αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ στους Δελφούς. Το αποτέλεσμα, η Ελλάδα να βρίσκεται στην 3η θέση με τη μεγαλύτερη σπατάλη τροφίμων σ’ όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα και με μελέτη του WWF που πραγματοποιήθηκε λίγα χρόνια πριν, το 2021, στην Ελλάδα πετιούνται περίπου 272.000 τόνοι τροφίμων ετησίως, κυρίως σε οικιακό επίπεδο. Το 50% περίπου της σπατάλης δηλαδή, γίνεται στα σπίτια.
Πάσχα: Η εποχή των leftovers
Και βέβαια, κατά την περίοδο του Πάσχα, παρατηρείται αυξημένη κατανάλωση και προμήθεια τροφίμων, γεγονός που συχνά οδηγεί σε υπερκατανάλωση και, συνεπώς, σε αυξημένη σπατάλη. Η έλλειψη προγραμματισμού και η υπερβολική αγορά τροφίμων συμβάλλουν στην απόρριψη μεγάλων ποσοτήτων φαγητού. Θέλουμε πάντα να έχουμε ένα πλούσιο τραπέζι με ορεκτικά, συνοδευτικά, κυρίως και γλυκά, τις περισσότερες φορές πολύ περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται και αντιστοιχεί στα άτομα που κάθονται στο τραπέζι, με αποτέλεσμα να τρώμε τρεις μέρες ό,τι περίσσεψε, ή πολύ συχνά, να το πετάμε.
Μερικά ακόμη ενδιαφέροντα στοιχεία από τον κόσμο
- Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκοσμίου Προγράμματος Επισίτισης των Ηνωμένων Εθνών (World Food Programme), το ένα πέμπτο των τροφίμων που παράγονται για ανθρώπινη κατανάλωση χάνεται ή σπαταλιέται παγκοσμίως. Αυτό αντιστοιχεί σε ένα δισεκατομμύριο γεύματα την ημέρα.
- Το συνολικό κόστος της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων για την παγκόσμια οικονομία εκτιμάται σε περίπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ.
- Η σπατάλη τροφίμων είναι μεγαλύτερη στις θερμότερες χώρες, τόσο σε επίπεδο νοικοκυριού όσο και στη φάση μετά τη συγκομιδή, με τις υψηλές θερμοκρασίες να επηρεάζουν την αποθήκευση, την επεξεργασία και τη μεταφορά των τροφίμων.
- Το ένα τρίτο όλων των φρούτων και λαχανικών στον κόσμο δεν φτάνει ποτέ στα ράφια των καταστημάτων.
- Οι ληγμένες ετικέτες προκαλούν σύγχυση στους καταναλωτές, οι οποίοι απορρίπτουν λανθασμένα τρόφιμα που είναι απολύτως βρώσιμα λόγω εσφαλμένων αντιλήψεων σχετικά με τις ημερομηνίες «ανάλωση έως» και «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από».
- Το 25% του συνόλου του γλυκού νερού που χρησιμοποιείται παγκοσμίως αντιστοιχεί σε τρόφιμα που δεν έχουν καταναλωθεί.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Ο προγραμματισμός των αγορών μας είναι η καταλληλότερη λύση για τη μείωση του food waste. Και τι σημαίνει αυτό; Αγοράζουμε μόνο ότι χρειαζόμαστε πραγματικά. Αν τώρα, επειδή λίγο πολύ σε όλους μας συμβαίνει, πάνω στο άγχος μας να προσφέρουμε όσο το δυνατόν περισσότερα στους καλεσμένους μας, αγοράσουμε παραπάνω πράγματα, τότε φροντίζουμε στη συνέχεια να αξιοποιούμε τα leftovers, μέσα από δημιουργικές συνταγές, για να μην πετάμε τίποτα. Οι επιλογές είναι πραγματικά πολλές, και εμείς έχουμε ουκ ολίγες ιδέες για τέτοιες συνταγές, όπως μπορείς να δεις εδώ.
Επίσης, όπως πολύ καλά ξέρεις, ένας ακόμη λόγος που πετάμε φαγητό είναι η λάθος αποθήκευση στο ψυγείο ή στα ντουλάπια της κουζίνας. Τροφές που μένουν πίσω-πίσω και τις ξεχνάμε και πάει λέγοντας. Καλό είναι λοιπόν να τσεκάρουμε συχνά τις ημερομηνίες λήξης και την κατάσταση τροφίμων όπως φρούτα και λαχανικά για να μην καταλήγουν στον κάδο σκουπιδιών.
Μην ξεχνάς επίσης, ότι κάλλιστα τα περισσεύματα μπορούν να αποθηκευτούν στην κατάψυξη για να τα βρεις φρέσκα οποιαδήποτε στιγμή τα χρειάζεσαι πραγματικά.
πηγή skai.gr
