«Προσπαθώ να γυρίζω ταινίες ώστε όποιος τις παρακολουθεί να χάνεται μέσα στον κόσμο που δημιουργώ, να ζει μέσα σε αυτόν. Η ανάγκη να αφηγηθώ ιστορίες με διαφορετικό τρόπο ήταν ο βασικός λόγος που μετακινήθηκα από τον γραπτό κόσμο της δημοσιογραφίας στη σκηνοθεσία» υπογράμμισε σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Μιχάι Μίνκαν, ο οποίος επέστρεψε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του «Milk Teeth».
Τοποθετημένη στη Ρουμανία, στα χρόνια της μεταβατικής περιόδου που οδήγησαν στην πτώση της δικτατορίας του Νικολάε Τσαουσέσκου η ταινία έχει πρωταγωνίστρια ένα κορίτσι που γίνεται μάρτυρας της μυστηριώδους εξαφάνισης της μεγαλύτερης αδερφής της. Συγκλονισμένη από την απώλεια, προσπαθεί να βρει νόημα σε αυτή τη νέα, τρομακτική πραγματικότητα, κλείνεται στον εαυτό της και αρνείται να μιλήσει. Μέσα από την ιστορία του κοριτσιού ο Μιχάι Μίνκαν δίνει την εικόνα των δικών του παιδικών χρόνων, τη σιωπή που ήταν τρομακτική, διαμορφωμένη από ένα καταπιεστικό σύστημα, από μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να μιλήσουν ανοιχτά.
Η Ρουμανία έχει μία περίπλοκη σχέση με το παρελθόν της
«Στη Ρουμανία έχουμε μία αρκετά περίπλοκη σχέση με το παρελθόν μας» τόνισε ο σκηνοθέτης απαντώντας στην ερώτηση αν τρεις και πλέον δεκαετίες μετά την πτώση του Τσαουσέσκου η χώρα έχει κάνει πρόοδο στην αντιμετώπιση και την κατανόηση αυτού του κεφαλαίου του παρελθόντος της.
«Πέρυσι, νομίζω, για παράδειγμα υπήρχε μια ερώτηση που απευθυνόταν στον ρουμανικό λαό, αν μετανιώνει ή όχι για το πρώην κομμουνιστικό καθεστώς και νομίζω ότι το 60% των ανθρώπων απάντησε ότι μετανιώνει» ανέφερε.
«Έχουμε μια πολύ περίπλοκη σχέση με το παρελθόν με την έννοια της νοσταλγίας. Δεν νομίζω ότι είμαστε νοσταλγικοί για εκείνες τις εποχές, αλλά νομίζω ότι οι γονείς ή οι παππούδες μας, οι άνθρωποι είναι πιο νοσταλγικοί για τη νεότητά τους ή ίσως για μια πιο άμεση και οργανωμένη ζωή από ό,τι είναι τώρα. Και νομίζω ότι πολλά από αυτά προέρχονται από αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα μετά την πτώση του κομμουνισμού, όχι από τον ίδιο τον κομμουνισμό» είπε ο Μιχάι Μίνκαν χαρακτηρίζοντας τη δεκαετία του ’90 στη Ρουμανία «πραγματικά άγρια χρόνια».
«Ήταν η αρχή του καπιταλισμού και του πληθωρισμού και όλοι ήταν πολύ φτωχοί και δεν είχαν ιδέα για το τι μπορεί να έφερνε το αύριο. Ήταν πολύ αβέβαιο, πολύ – πολύ τρελό κατά κάποιο τρόπο και νομίζω ότι εξακολουθεί να μας επηρεάζει μέχρι σήμερα» ανέφερε.
«Είμαστε πολύ ασταθείς ως κράτος και δεν υπάρχει καμία προβλεψιμότητα στη Ρουμανία αυτή τη στιγμή. Δεν έχουμε πραγματικά ένα σχέδιο για τη χώρα ή μόλις τώρα αρχίζουμε να ζούμε ως συλλογικότητα» εκτίμησσε.
Ο Μιχάι Μίνκαν ήταν στην ίδια ηλικία με την πρωταγωνίστρια της ταινίας του τα χρόνια της κατάρρευσης του Τσαουσέσκου. «Είναι στην πραγματικότητα ένας από τους λόγους που αποφάσισα να σκηνοθετήσω μία ταινία για εκείνη την περίοδο, επειδή γνωρίζω αυτόν τον κόσμο. Τον θυμάμαι πολύ, πολύ καλά. Ίσως όχι τόσο καλά όσον αφορά αυτό που έκανα, αλλά θυμάμαι πολύ καλά, αισθητηριακές εμπειρίες, χρώματα, ήχους, αντικείμενα, το πώς ένιωθα, τον φόβο που νιώθαμε όλοι» εξήγησε.
Απαντώντας στην ερώτηση πως κατάφερε να αναδημιουργήσει τον κόσμο των παιδικών του χρόνων ο σκηνοθέτης είπε ότι η Ρουμανία έχει αλλάξει αρκετά αρχιτεκτονικά, αλλά μπορείς ακόμα να βρεις κάποια μέρη, όπου μπορείς να κάνεις γυρίσματα σε μέρη που θυμίζουν το παρελθόν.
Συνεργάστηκα με έναν σπουδαίο, σπουδαίο σκηνογράφο και δουλέψαμε πολύ σε αμέτρητες λεπτομέρειες, αλλά πολλά έχουν να κάνουν με τις δικές μου αναμνήσεις από εκείνη την εποχή. Έχω ακόμα πολλές αναμνήσεις για το πώς φαίνονταν όλα, τα δωμάτια, τα αντικείμενα, τα ρούχα. Έτσι ήταν κάπως εύκολο να γυρίσω πίσω σε εκείνη την εποχή και να την αναδημιουργήσω» τόνισε διευκρινίζοντας ότι οι εξωτερικές σκηνές γυρίστηκαν σε μία μικρή πόλη, στην οποία κατά την κομμουνιστική εποχή λειτουργούσαν ορυχεία και βρίσκεται σε απόσταση 400 χιλιομέτρων από τη ρουμανική πρωτεύουσα και ότι έγιναν και γυρίσματα σε κινηματογραφικό στούντιο στο Βουκουρέστι.
Μία ταινία για τη μοναξιά, τον φόβο, τη σύγχυση, για μία ατελή εικόνα του κόσμου
Ο Μιχάι Μίνκαν αποφάσισε να γυρίσει την ταινία όταν είδε τον φάκελο υπόθεσης ενός κοριτσιού που χάθηκε το 1989, όμως, όπως υπογράμμισε, το φιλμ «Milk Teeth» δεν είναι βασισμένο σε πραγματικό γεγονός ή εμπνευσμένο από πραγματικό γεγονός.
«Το κορίτσι από αυτόν τον φάκελο βρέθηκε νεκρό και μέχρι να ξεκινήσω να γράφω το σενάριο, έγινα πατέρας για δεύτερη φορά, έγινα πατέρας ενός κοριτσιού και ένιωθα τόσο λάθος από πολλές απόψεις να κάνω μια ταινία για την εξαφάνιση και τον θάνατο ενός παιδιού» είπε. «Αυτό που κράτησα από τον φάκελο είναι η εικόνα ενός κοριτσιού που έχει στο χέρι έναν κουβά με σκουπίδια, τα οποία πήγε να πετάξει έξω από το σπίτι και δεν ξαναγύρισε. Με έστελναν οι γονείς μου με τον ίδιο τρόπο να βγάζω τα σκουπίδια. Υπήρχε μια σύντομη περιγραφή της αδερφής του αγνοούμενου κοριτσιού, στην οποία έλεγε “έχει ακόμα καλούς βαθμούς, είναι ακόμα καλή στο σχολείο, αλλά μετά την εξαφάνιση της αδερφής της αρνείται να μιλήσει. Και οι συμμαθητές της άρχισαν να την αποκαλούν “Η Μουγγή”. Και αυτή η λέξη, Μουγγή έγινε πολύ δυνατή για μένα. Είχα αυτή την εικόνα ενός παιδιού που είναι παγιδευμένο μέσα του» επισήμανε.
«Είναι μια ταινία για τη μοναξιά, κατά κάποιο τρόπο, για τη φωνή που μπορεί να έχεις, αλλά να μην μπορούν να σε ακούσουν. Είναι μία ταινία για τη σύγχυση, όπως τη βλέπουν τα μάτια ενός παιδιού. Για έναν κόσμο που είναι ένα τόσο μπερδεμένο μέρος, στο οποίο δεν καταλαβαίνεις ακριβώς τι συμβαίνει. Είναι σαν να έχεις ένα μεγάλο παζλ μπροστά σου και προσπαθείς να το τακτοποιήσεις συνέχεια για να πάρεις την εικόνα του παζλ, αλλά λείπουν πάντα μερικά κομμάτια, οπότε έχεις αυτή την ατελή εικόνα του κόσμου» τόνισε.
Στην ταινία αυτό που προσπαθώ να εξηγήσω, αυτό που προσπαθώ να αναπαραστήσω είναι περισσότερο η εικόνα ενός κόσμου γεμάτου φόβο ή σύγχυση, αλλά ιδωμένου μόνο μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, δηλαδή πώς ένα παιδί θα ένιωθε σε αυτόν τον κόσμο και πως θα καταλάβαινε ή θα προσπαθούσε να αντιληφθεί αυτόν τον κόσμο, συμπλήρωσε .
Αναφερόμενος στην πρωταγωνίστρια Έμμα Ιοάνα Μόγκος, ο σκηνοθέτης είπε ότι δεν είχε προηγούμενη εμπειρία σε ταινίες ή διαφημίσεις. «Την γνώρισα μέσω του κάστινγκ, το οποίο διήρκεσε πολύ. Εκεί μιλήσαμε. Είναι μια πολύ καλή ηθοποιός, πολύ έξυπνο παιδί, αλλά και συναισθηματικά ευφυής. Είναι πολύ συνειδητοποιημένη για τον κόσμο, μιλήσαμε πολύ για το τι σημαίνει η μοναξιά για ένα παιδί. Μόλις ανακάλυψε ότι μπορεί να μιλήσει μαζί μου για κάτι που ίσως δεν μπορούσε να συζητήσει με τους γονείς της ή τους ανθρώπους γύρω της μου έδωσε τα πάντα. Ήταν πολύ παρούσα μπροστά στην κάμερα» ανέφερε.
«Απλώς μιλούσαμε. Δεν κάναμε πρόβα. Της έδωσα όλη την ελευθερία να κινηθεί. Και προσπάθησα να ρυθμίσω τις κάμερες πίσω της. Αλλά της έδωσα πολλή εμπιστοσύνη, κάτι που είναι αρκετά φυσιολογικό, νομίζω, σε κάθε σχέση σκηνοθέτη-ηθοποιού και της έδωσα αγάπη, ξέρετε, της έδωσα πολλή αγάπη και ένιωθε ασφαλής» υπογράμμισε.
Ο Μιχάι Μίνκαν σπούδασε Φιλοσοφία και εργάστηκε ως ρεπόρτερ για 12 χρόνια. Άρχισε να γράφει σενάρια για ταινίες ενώ ακόμα εργαζόταν ως δημοσιογράφος. «Νομίζω ότι το πρώτο μου σενάριο γράφτηκε το 2009-2010 για ένα έναν φίλο, ο οποίος ήταν φοιτητής τότε στη Σχολή Κινηματογράφου στο Βουκουρέστι, χρειαζόταν ένα σενάριο για τη διπλωματική του ταινία. Έγραψα το σενάριο, τη σκηνοθέτησε, αποδείχθηκε αρκετά καλή ταινία και επιλέχθηκε για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο» είπε.
«Μετά για μερικά χρόνια έγραφα σενάρια μικρού μήκους και τελικά αποφάσισα να γράψω για μια μεγάλου μήκους ταινία και άρχισα να τη σκηνοθετώ. Προήλθε από την ανάγκη να αφηγηθώ ιστορίες με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν που θα έκανα ως δημοσιογράφος. Προέρχομαι από τον γραπτό κόσμο και ο κόσμος του κινηματογράφου είναι πολύ διαφορετικός για μένα. Όταν γράφεις λέξεις προσπαθείς να πείσεις τους ανθρώπους να κλείσουν τα μάτια τους και να φανταστούν τι είναι γραμμένο εκεί. Στον κινηματογράφο παρουσιάζεις έναν κόσμο σε κάποιον άλλον. Δεν τον προτρέπεις να φανταστεί, αλλά να ζήσει στον κόσμο που του παρουσιάζεις. Η ανάγκη να αφηγηθώ ιστορίες με διαφορετικό τρόπο ήταν ο βασικός λόγος που μετακινήθηκα από τον γραπτό κόσμο στη σκηνοθεσία» σημείωσε.
«Δεν προσπαθώ να κάνω ταινίες για να παρουσιάσω κάποιο μήνυμα. Προσπαθώ να παρουσιάσω έναν κόσμο και οι άνθρωποι ίσως νιώσουν αυτό που ένιωσα εγώ, ίσως όχι, ίσως καταλάβουν κάτι μόνοι τους, κάτι που δεν σκέφτηκα ποτέ. Καθήκον μου ως σκηνοθέτης είναι να περιγράψω, να παρουσιάσω, να δημιουργήσω έναν νέο κόσμο και μετά να δω τι θα βγει από αυτό» εξήγησε ο σκηνοθέτης.
Τονίζοντας ότι η πολιτική στην ταινία του είναι σε δεύτερο ή τρίτο επίπεδο, ανέφερε ότι η ιστορία αφορά ένα κορίτσι που χάνει την αδερφή του σε μια εποχή μεγάλης πολιτικής αναταραχής και μία οικογένεια που διαλύεται. «Αυτά είναι τα στοιχεία που πραγματικά έχουν σημασία για μένα, η ιστορία των μικρών ανθρώπων» επισήμανε.
Αναφερόμενος στις άλυτες υποθέσεις εξαφανίσεων παιδιών την εποχή που διαδραματίζεται η ταινία ο σκηνοθέτης τόνισε ότι αυτό που αναρωτιούνται οι Ρουμάνοι είναι «πώς μπόρεσε να συμβεί αυτό;» και η απάντηση είναι ότι κοινωνία ήταν τόσο χάλια τότε και ότι ήταν ένας τόσο κλειστός κόσμος χωρίς καμία δυνατότητα να μιλήσει για αυτό ή να αναζητήσει την αλήθεια.
«Θα έλεγα πως ό,τι κι αν συνέβη με τα παιδιά που εξαφανίστηκαν πριν από την Επανάσταση δεν είναι μια ιστορία για παιδιά που αγνοούνταν, αλλά είναι μια ιστορία για την κοινωνία που επέτρεψε τόσα πολλά παιδιά να εξαφανιστούν» επισήμανε.
Η ταινία «Milk Teeth» συμπαραγωγή Ρουμανίας, Γαλλίας, Δανίας, Ελλάδας και Βουλγαρίας συμμετέχει στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης μετά τη σημερινή ελληνική πρεμιέρα της θα προβληθεί ξανά αύριο στις 17.00 στην αίθουσα Φρίντα Λιάπα.
πηγή ΑΠΕ ΜΠΕ
φωτογραφία: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
