Η εμμηνόπαυση δεν είναι απλά το τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου, είναι μια ριζική ορμονική αναδιάρθρωση που επηρεάζει κάθε κύτταρο του σώματος και συμβαίνει συνήθως μεταξύ 45 και 55 ετών, αν και κάθε γυναίκα είναι διαφορετική. Όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν δραματικά, το σώμα αντιδρά με τρόπους που συχνά δεν αναμένουμε και που μπορούν να μας πάρουν εντελώς στον ύπνο.
Η Βιολογική Σύνδεση
Τα οιστρογόνα δεν είναι μόνο ορμόνες αναπαραγωγής. Είναι κυριολεκτικά φύλακες της υγείας μας. Λειτουργούν ως φυσικοί προστάτες του ανοσοποιητικού συστήματος, ρυθμιστές της φλεγμονής, και προστάτες των αρθρώσεων, των οστών, και των χόνδρων μας.
Όταν τα οιστρογόνα μειώνονται, συμβαίνουν τα εξής: Η φλεγμονή στο σώμα αυξάνεται. Τα αυτοάνοσα νοσήματα που ίσως ήταν σε ύφεση ξυπνούν. Οι αρθρώσεις χάνουν την προστασία τους και γίνονται πιο ευάλωτες. Η πυκνότητα των οστών μειώνεται, αυξάνοντας τον κίνδυνο οστεοπόρωσης.
Για γυναίκες που ήδη πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, λύκο, σύνδρομο Sjögren, ή άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, αυτή η αλλαγή μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Άλλες γυναίκες που δεν είχαν ποτέ πρόβλημα, εμφανίζουν για πρώτη φορά αρθρικούς πόνους, δυσκαμψία, και φλεγμονή.
Το Καλειδοσκόπιο των Συμπτωμάτων
Ας μιλήσουμε συγκεκριμένα για το τι βιώνουν οι γυναίκες:
Τα Αρθρικά Συμπτώματα:
Η πρωινή δυσκαμψία μπορεί να διαρκεί από μισή ώρα μέχρι και δύο ώρες. Τα δάχτυλα των χεριών πρήζονται, γίνονται άκαμπτα, και οι πιο απλές κινήσεις – το άνοιγμα ενός βάζου, το κούμπωμα μιας μπλούζας, το κράτημα μιας κούπας καφέ – γίνονται επώδυνες δοκιμασίες. Οι καρποί πονούν συνεχώς, σαν να έχουν τραυματιστεί από κάποιο ατύχημα που δεν συνέβη ποτέ.
Τα γόνατα φουσκώνουν, γίνονται ασταθή, και κάθε σκαλοπάτι είναι μια πρόκληση. Οι ώμοι και ο αυχένας δημιουργούν σημεία τριγμού και πόνου που εκτείνεται στα χέρια. Η οσφυαλγία γίνεται καθημερινή συντροφιά, επιδεινούμενη από την απώλεια οστικής πυκνότητας.
Οι Εξάψεις – Η Φλόγα Μέσα σου:
Ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση, νιώθεις μια ζέστη που ξεκινά από το στήθος και ανεβαίνει σαν κύμα στο πρόσωπο και το κεφάλι. Ιδρώνεις άφθονα, το πρόσωπό σου κοκκινίζει, η καρδιά σου χτυπά γρήγορα. Διαρκεί λίγα λεπτά, αλλά αφήνει εξάντληση. Και συμβαίνει πολλές φορές την ημέρα, ακόμα και τη νύχτα, διακόπτοντας τον ύπνο σου και αφήνοντάς σε βρεγμένη στον ιδρώτα.
Η Κόπωση – Ο Αόρατος Εχθρός:
Δεν είναι απλά κούραση. Είναι μια εξάντληση που διαπερνά το κόκκαλο. Ξυπνάς κουρασμένη, παρόλο που κοιμήθηκες ώρες. Στο μεσημέρι, νιώθεις σαν να έχεις τρέξει μαραθώνιο. Η συγκέντρωση χάνεται, η μνήμη σε προδίδει – αυτό που ονομάζουμε “εμμηνοπαυσιακή ομίχλη”. Ξεχνάς λέξεις στη μέση της πρότασης, χάνεις τα κλειδιά σου, δυσκολεύεσαι να ολοκληρώσεις απλές εργασίες.
Ο Ύπνος που Εξαφανίζεται:
Η αϋπνία είναι ίσως ένα από τα πιο βασανιστικά συμπτώματα. Αδυνατείς να κοιμηθείς, ή ξυπνάς κάθε δύο ώρες από εξάψεις, νυχτερινούς ιδρώτες, ή πόνο στις αρθρώσεις. Το σώμα σου χρειάζεται ύπνο για να επιδιορθώσει την φλεγμονή, αλλά ο ύπνος είναι ανέφικτος. Γίνεται ένας φαύλος κύκλος: λιγότερος ύπνος σημαίνει περισσότερο πόνο, που σημαίνει ακόμα λιγότερο ύπνο.
Η Ψυχολογική Επιβάρυνση:
Η διάθεση ταλαντεύεται άγρια. Μία στιγμή είσαι εντάξει, την επόμενη νιώθεις ευερέθιστη, θυμωμένη για το τίποτα. Το άγχος εντείνεται, η ανησυχία γίνεται καθημερινότητα. Πολλές γυναίκες βιώνουν κατάθλιψη για πρώτη φορά στη ζωή τους. Και όλα αυτά ενώ προσπαθείς να διαχειριστείς τον χρόνιο πόνο του ρευματικού νοσήματος.
Άλλα Συμπτώματα που Δεν Μιλάμε:
Η ξηροδερμία και η ξηρότητα των βλεννογόνων – τα μάτια καίνε, το στόμα είναι στεγνό, υπάρχει ενόχληση σε ευαίσθητες περιοχές. Το βάρος αυξάνεται, ειδικά στην κοιλιά, παρά τις προσπάθειες. Τα μαλλιά γίνονται λεπτότερα. Η καρδιά χτυπά ακανόνιστα μερικές φορές, προκαλώντας ανησυχία.
Πώς Επηρεάζει την Καθημερινή Ζωή η εμμηνόπαυση και πώς τη βιώνει μία γυναίκα
Τώρα, φανταστείτε να βιώνετε όλα αυτά μαζί:
Στην Εργασία:
Προσπαθείς να συγκεντρωθείς σε μια σημαντική παρουσίαση, αλλά τα δάχτυλά σου είναι τόσο άκαμπτα που δυσκολεύεσαι να πληκτρολογήσεις. Σε πιάνει έξαψη στη μέση της σύσκεψης και νιώθεις όλα τα βλέμματα πάνω σου καθώς ιδρώνεις και κοκκινίζεις. Η κόπωση είναι τόσο έντονη που αναρωτιέσαι πώς θα κρατήσεις μέχρι το τέλος της ημέρας.
Πολλές γυναίκες αναγκάζονται να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους ή ακόμα και να αφήσουν τη δουλειά τους, όχι επειδή το θέλουν, αλλά επειδή το σώμα τους δεν αντέχει άλλο.
Στις Κοινωνικές Σχέσεις:
Αρχίζεις να αποφεύγεις εκδηλώσεις. Το ραντεβού για καφέ με τις φίλες σου γίνεται βάρος, επειδή δεν ξέρεις πώς θα νιώθεις εκείνη τη μέρα. Η πρόσκληση για γάμο ή βάπτιση σε αγχώνει – πώς θα καθίσεις τόσες ώρες με πονεμένα γόνατα; Πώς θα χορέψεις όταν κάθε κίνηση πονάει; Οι σχέσεις με το σύντροφό σου επηρεάζονται. Η ευερεθιστότητα, η κόπωση, ο πόνος, η μειωμένη λίμπιντο – όλα αυτά δημιουργούν απόσταση σε μια σχέση που κάποτε ήταν στενή.
Στην Οικογένεια:
Τα παιδιά σου (αν έχεις) βλέπουν μια μητέρα που αγωνίζεται. Ίσως δεν μπορείς πια να παίξεις μπάλα μαζί τους ή να τους σηκώσεις στην αγκαλιά σου όπως πριν. Νιώθεις ενοχές που δεν είσαι η ενεργητική, χαρούμενη μητέρα που ήθελες να είσαι.
Στις Απλές Καθημερινές Δραστηριότητες:
Τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ γίνονται εξαντλητικά. Το μαγείρεμα – το κόψιμο λαχανικών με άκαμπτα χέρια, το σήκωμα κατσαρόλας με αδύναμους καρπούς – είναι επώδυνο. Το νοικοκυριό συσσωρεύεται επειδή απλά δεν έχεις την ενέργεια.
Χόμπι που αγαπούσες – το πλέξιμο, η κηπουρική, η ζωγραφική, η άσκηση – εγκαταλείπονται επειδή τα χέρια και το σώμα σου δεν συνεργάζονται πια.
Η Συναισθηματική και Ψυχολογική Διάσταση
Δεν μιλάμε μόνο για φυσικό πόνο. Μιλάμε για απώλεια ταυτότητας. Η γυναίκα που ήσουν – δυναμική, ανεξάρτητη, ικανή – φαίνεται να έχει εξαφανιστεί. Αντ’ αυτής, βλέπεις στον καθρέφτη κάποια που μοιάζει περισσότερο γριά από όσο είναι, κάποια που πονάει, που κουράζεται, που δυσκολεύεται.
Υπάρχει η απογοήτευση του να μην μπορείς να κάνεις πράγματα που έκανες εύκολα.
Υπάρχει ο φόβος του μέλλοντος – θα χειροτερέψω; Θα καταλήξω σε αναπηρικό καροτσάκι;
Θα μπορέσω να φροντίσω τον εαυτό μου;
Υπάρχει η απομόνωση όταν νιώθεις ότι κανείς δεν καταλαβαίνει. Φίλοι και οικογένεια λένε “όλες οι γυναίκες περνούν την εμμηνόπαυση” ή “είναι φυσιολογικό να πονάνε λίγο οι αρθρώσεις με τα χρόνια”, υποβαθμίζοντας τον πόνο σου.
Και υπάρχει η ενοχή – ενοχή που δεν είσαι αρκετά δυνατή, που παραπονιέσαι, που βαραίνεις τους άλλους.
Η Ιατρική Πλευρά – Όταν δεν σε Ακούν
Πολλές γυναίκες περνούν χρόνια αισθανόμενες αόρατες από το ιατρικό σύστημα. Γιατροί που αποδίδουν τα συμπτώματα απλά στη “μέση ηλικία” ή στο “στρες”. Που δεν κάνουν τις κατάλληλες εξετάσεις ή δεν παραπέμπουν σε ρευματολόγο.
Η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει μήνες ή και χρόνια, κατά τα οποία η φλεγμονή προκαλεί μη αναστρέψιμη βλάβη στις αρθρώσεις.
Υπάρχει Ελπίδα – Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Παρά τις προκλήσεις, υπάρχουν λύσεις:
Ορμονική Υποκατάσταση:
Για κατάλληλες γυναίκες, η ορμονική θεραπεία μπορεί να μειώσει δραματικά τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και να προστατεύσει τις αρθρώσεις και τα οστά.
Φάρμακα για τα Ρευματικά:
Τα σύγχρονα αντιρευματικά φάρμακα, τα βιολογικά, και οι νέες θεραπείες μπορούν να ελέγξουν τη φλεγμονή και να σταματήσουν την πρόοδο της νόσου.
Φυσιοθεραπεία και Εργοθεραπεία:
Εξειδικευμένοι θεραπευτές μπορούν να σου μάθουν ασκήσεις που διατηρούν την κινητικότητα, να σου προτείνουν βοηθήματα που διευκολύνουν την καθημερινότητα.
Διατροφή:
Αντιφλεγμονώδης διατροφή πλούσια σε Ωμέγα-3, λαχανικά, φρούτα, και φτωχή σε επεξεργασμένες τροφές μπορεί να βοηθήσει.
Ήπια Άσκηση:
Κολύμβηση, yoga, περπάτημα – προσαρμοσμένα στις δυνατότητές σου – διατηρούν τη δύναμη και την ευλυγισία.
Ψυχολογική Υποστήριξη:
Θεραπεία, ομάδες υποστήριξης, τεχνικές διαχείρισης χρόνιου πόνου και στρες.
Το Δυνατό Μήνυμα
Η εμμηνόπαυση με ρευματικό νόσημα επηρεάζει βαθιά τη ζωή μας – το σώμα, το μυαλό, την καρδιά μας. Αλλά δεν μας ορίζει.
Είμαστε πολύ περισσότερα από τα συμπτώματά μας. Είμαστε μητέρες, κόρες, αδελφές, φίλες, συνάδελφοι. Είμαστε γυναίκες με όνειρα, στόχους, αγάπη να δώσουμε.
Με τη σωστή ιατρική φροντίδα, πληροφόρηση, προσαρμογές στον τρόπο ζωής, και υποστήριξη, μπορούμε να ζήσουμε πλήρεις, δημιουργικές και ικανοποιητική ζωή.
Ας σπάσουμε τη σιωπή. Ας μιλήσουμε ανοιχτά για την εμμηνόπαυση, για τα ρευματικά, για τον πόνο μας. Ας απαιτήσουμε από τους γιατρούς μας να μας ακούσουν, να μας λάβουν στα σοβαρά. Ας στηρίξουμε η μία την άλλη με κατανόηση και συμπόνια.
Αξίζουμε να ζήσουμε με αξιοπρέπεια, χωρίς πόνο, χωρίς φόβο, χωρίς ντροπή.
Αθανασία Παππά
Πρόεδρος ΕΛ.ΕΤ.ΕΜ
Επισκέπτρια Υγείας
πηγή healthstories.gr
φωτογραφία: shutterstock
