Οι πελαργοί, τα πουλιά σύμβολα κομιστών της νέας ζωής για πολλούς πολιτισμούς, πραγματοποιώντας και φέτος ένα ταξίδι χιλιάδων χιλιομέτρων στους εναέριους μεταναστευτικούς διαδρόμους που οδηγούν από την Αφρική στην Ευρώπη, επέστρεψαν και αυτή την άνοιξη στις φωλιές τους, στο «Ευρωπαϊκό Χωριό των Πελαργών» στον Πόρο του Έβρου.

«Όποιος αγαπάει ένα πουλί, ένα άστρο, ένα παιδί, αυτός πάντα του βλέπει όμορφα όνειρα κι ο κόσμος γίνεται όμορφος ως πέρα απ’ τον ύπνο του…», γράφει ο Γ. Ρίτσος και οι κάτοικοι του Πόρου και της ευρύτερης περιοχής, ζώντας σε απόσταση αναπνοής από το Δέλτα του ποταμού Έβρου γνωρίζουν καλά ότι η φύση δεν οριοθετείται και σε πείσμα της όποιας προόδου διεκδικεί το αμετάβλητο της ταυτότητάς της. Στο πέρασμα των χρόνων δεν περιορίστηκαν στο θαυμασμό που γεννά η εικόνα των ιπτάμενων μεταναστών. Με την καθοδήγηση του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δέλτα Έβρου, τη σημερινή Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου, Δαδιάς ευαισθητοποιήθηκαν αναλαμβάνοντας δράσεις για την προστασία τους. Δράσεις που συνετέλεσαν στο να ανακηρυχθεί το 2016 ο οικισμός του Πόρου σε ένα από τα 15 Ευρωπαϊκά Χωριά Πελαργών της Ευρώπης.

Επ’ αφορμή του 5ου Φεστιβάλ Πελαργών που πραγματοποιείται σήμερα και αύριο στον Πόρο, η πρωτεργάτρια του σχεδιασμού των δράσεων προστασίας και παρακολούθησης του συγκεκριμένου είδους, προϊσταμένη της Μονάδας Διαχείρισης, Ελένη Μακρυγιάννη δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Από το 2016 η προστασία των πελαργών είναι κύριο μέλημα των κατοίκων και φορέων της περιοχής. Για να δοθεί ο τίτλος «Ευρωπαϊκό Χωριό Πελαργών» από την Ευρωπαϊκή Οργάνωση EuroNatur, θα πρέπει ο οικισμός εκτός από το να έχει πελαργούς, να είναι κοντά και σε προστατευόμενη περιοχή όπως είναι εδώ το Δέλτα του Έβρου και να έχουν γίνει δράσεις. Σ’ εμάς είχαν γίνει ήδη δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης των κατοίκων για την προστασία των πελαργών καθώς και παρακολούθησης μέσω της δακτυλίωσής τους και της τοποθέτησης πομπών». Στόχος του φεστιβάλ, που απευθύνεται σε μαθητές και πολίτες, σύμφωνα με την κ. Μακρυγιάννη είναι η ευαισθητοποίησή τους για τους πελαργούς. «Μαθαίνουμε για τον πελαργό, τι προσφέρει, τους κινδύνους που αντιμετωπίζει, ότι η παρουσία πολλών ατόμων είναι ενδεικτική της καλής κατάστασης των οικοσυστημάτων μας».

Στο διάβα του χρόνου πολλοί άνθρωποι της τοπικής κοινωνίας έγιναν κοινωνοί αυτού του εγχειρήματος της Μονάδας Διαχείρισης και ιδιαιτέρως οι κάτοικοι του Πόρου και των Φερών, όπου κάθε χρόνο υπάρχουν 10-12 και 25-30 ενεργές φωλιές αντίστοιχα. «Καταλαβαίνετε ότι ο αριθμός των 12 φωλιών σε ένα χωριό 200 κατοίκων είναι μεγάλος, ενώ στις Φέρες έχουμε τις περισσότερες φωλιές στον Έβρο», σημειώνει η κ. Μακρυγιάννη.

Απειλές και δράσεις προστασίας

Αναφορικά με τις δράσεις προστασίας, η προϊσταμένη της Μονάδας Διαχείρισης δηλώνει ότι «οι πελαργοί κινδυνεύουν γενικότερα απ’ τον πολιτισμό μας. Πρώτα απ’ όλα γιατί χρησιμοποιούν τα σκοινιά και τις σακούλες για να κάνουν τις φωλιές, με κίνδυνο να παγιδευτούν και να πεθάνουν. Επίσης όταν μειώνονται οι βιότοποι των πελαργών, που είναι τα υγρά λιβάδια και τα βοσκοτόπια, μειώνονται και οι πληθυσμοί. Αυτό παρατηρήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες με τον πελαργό, ότι είχαν μειωθεί οι πληθυσμοί που έρχονταν για να γεννήσουν στην Ελλάδα και γενικότερα στην Ευρώπη. Τα τελευταία 10-15 χρόνια όμως, λόγω της ευαισθητοποίησης κατοίκων και φορέων αλλά και διαφόρων άλλων έργων που γίνονται, έχουμε μία σταθερή πορεία. Τοποθετούμε καλάθια για τις φωλιές σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ ο οποίος κάθε χρόνο κάνει και τον καθαρισμό τους καθώς κάποια μπορεί να πέσουν ή να είναι επικίνδυνα εάν υλικό που βάζουν οι πελαργοί στις φωλιές προκαλέσει βραχυκύκλωμα. Επίσης σε πολλές περιοχές έχουν γίνει μονώσεις των καλωδίων του ηλεκτρικού ρεύματος προς αποφυγήν της ηλεκτροπληξίας στην περίπτωση που πέσουν επάνω πουλιά, ενώ η διατήρηση των λιβαδιών για να μπορούν να τραφούν οι πελαργοί και η χρήση λιγότερων φυτοφαρμάκων, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά».

Δακτυλιώσεις των πελαργών

Η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου, Δαδιάς ήταν η πρώτη που ξεκίνησε τις δακτυλιώσεις πελαργών στην Ελλάδα, περίπου πριν δέκα χρόνια, έχοντας δακτυλιώσει μέχρι σήμερα περισσότερα από 300 άτομα, καθώς και η πρώτη που έβαλε πομπούς το 2013. Οι πρώτοι δέκα πομποί μπήκαν σε πελαργούς των Φερών οι οποίοι πήγαν στην Υεμένη και Αφρική (Τσαντ, Αιθιοπία μέχρι και Νότια Αφρική) Μέσω των πομπών η Μονάδα Διαχείρισης έχει εντοπίσει ήδη περισσότερες από 20 επανευρέσεις στην περιοχή, πελαργούς που δακτυλιώθηκαν στον Πόρο και ήρθαν ξανά και γέννησαν σε Σουφλί, Τυχερό και τις Φέρες. «Έχουμε δει πουλιά από Ουγγαρία και Πολωνία καθώς και πουλιά που δακτυλιώθηκαν στο Νομό Ξάνθης και Καβάλας. Μετά από μία δεκαετία δακτυλιώσεων έχουμε διαπιστώσει πως οι πελαργοί μας επιστρέφουν κοντά στην περιοχή που γεννήθηκαν», αναφέρει η κ. Μακρυγιάννη.

Το 5ο Φεστιβάλ Πελαργών

Στην επιστροφή των πελαργών είναι το 5ο Φεστιβάλ Πελαργών που θα πραγματοποιηθεί στο δημοτικό σχολείο του Πόρου. Οι διήμερες εκδηλώσεις για τον εορτασμό της επιστροφής των μεταναστευτικών πουλιών περιλαμβάνουν παρουσιάσεις, αφηγήσεις, εκπαιδευτικά παιχνίδια και χειροτεχνίες, δακτυλιώσεις νεοσσών πελαργών, τουρνουά σκάκι, ποδηλατοδρομία.

Σ’ ένα ανάγλυφο που συνεχώς μεταβάλλεται από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις οι κάτοικοι του Πόρου και της ευρύτερης περιοχής του Δέλτα του Ποταμού Έβρου, αφουγκράζονται τις ανάγκες της φύσης και μαθαίνουν να συνυπάρχουν σε αυτήν αρμονικά επιλέγοντας να ακολουθήσουν το βηματισμό της προστατεύοντας και όχι τιθασεύοντάς την.