Στο Internet βρίσκει κανείς πλήθος αναφορών στις τοξικές ουσίες με τις οποίες μπορεί να έλθει κανείς σε επαφή όταν πιάνει στα χέρια του αποδείξεις ταμειακής. Πόσο ισχύουν, όμως, όλα αυτά;
Σε ένα βίντεο στο TikTok, η δρ Tania Elliott, influencer στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ιατρικό υπόβαθρο, πιάνει μία απόδειξη καταστήματος με μια μεγάλη ξύλινη λαβίδα. «Μην την αγγίζετε», λέει, εξηγώντας ότι οι περισσότερες χάρτινες αποδείξεις περιέχουν μια «τοξική» χημική ουσία που ονομάζεται δισφαινόλη Α, ή BPA, η οποία απορροφάται εύκολα από το δέρμα και συνδέεται με προβλήματα υγείας όπως η υπογονιμότητα, οι ορμονικές ανισορροπίες και ορισμένοι καρκίνοι.
Τέτοιοι ισχυρισμοί υπάρχουν σε όλο το διαδίκτυο. Και πολλοί από αυτούς δεν είναι εντελώς λανθασμένοι, λένε οι ειδικοί. Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότερες χάρτινες αποδείξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες περιείχαν BPA, έναν γνωστό ορμονικό διαταράκτη, και η έκθεση στο δέρμα έχει συνδεθεί με προβλήματα γονιμότητας, αντίσταση στην ινσουλίνη και άλλα.
Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία, η BPA έχει σε μεγάλο βαθμό καταργηθεί και αντικατασταθεί από μια διαφορετική χημική ουσία, τη δισφαινόλη S ή BPS.
Όπως αναφέρουν οι New York Times, για την BPS γνωρίζουμε πολύ λιγότερα πράγματα, σύμφωνα με τη Nancy Hopf, βιομηχανική τοξικολόγο στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης στην Ελβετία.
Ο κίνδυνος που σχετίζεται με τον χειρισμό χάρτινων αποδείξεων πιθανότατα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η συχνότητα με την οποία ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους, αλλά και η διάρκεια της επαφής.
Αποδείξεις: Τι γνωρίζουμε για την ασφάλειά τους
Ποιες χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται;
Οι περισσότερες χάρτινες αποδείξεις εκτυπώνονται σε έναν τύπο χαρτιού που ονομάζεται θερμικό, το οποίο είναι επικαλυμμένο με χρωστικές ουσίες και χημικά που αντιδρούν με τη θερμότητα για να δημιουργήσουν μια εκτυπωμένη εικόνα. «Μερικές φορές, η θερμική επίστρωση μοιάζει με σκόνη στο πίσω μέρος της απόδειξης», λέει η δρ Hopf. Αυτή η θερμική επίστρωση περιείχε BPA.
Η BPA μιμείται τα οιστρογόνα, μια ορμόνη που αλληλεπιδρά με πολλά κύτταρα σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο αναπαραγωγικό σύστημα και τον εγκέφαλο, λέει η Andrea Gore, καθηγήτρια φαρμακολογίας και τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν. «Μπορεί να ξεγελάσει το κύτταρο ώστε να νομίζει ότι είναι συνδεδεμένο με ένα οιστρογόνο, ενώ στην πραγματικότητα είναι συνδεδεμένο με αυτή την τεχνητή χημική ουσία», εξηγεί.
Αυτό θα μπορούσε, τουλάχιστον εν μέρει, να οδηγήσει σε μια σειρά από παρενέργειες, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη, ο διαβήτης τύπου 2, η παχυσαρκία και η υπογονιμότητα. Τα περισσότερα μεγάλα καταστήματα λιανικής στις ΗΠΑ άρχισαν να αντικαθιστούν την BPA με BPS πριν από περίπου μια δεκαετία. Μια μελέτη του 2023 σε 571 χάρτινες αποδείξεις που συλλέχθηκαν από 24 πολιτείες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μόνο το 1% αυτών των αποδείξεων περιείχε BPA – ενώ το 85% περιείχε BPS.
Δεν γνωρίζουμε αν η BPS είναι ασφαλέστερη από την BPA, αλλά υπάρχουν ολοένα και περισσότερα στοιχεία ότι η BPS μιμείται επίσης τα οιστρογόνα, με τρόπους που θα μπορούσαν να προκαλέσουν παρόμοιες επιπτώσεις στην υγεία, ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με την αναπαραγωγή, ανέφερε η ειδικός.
Όταν τα ποντίκια που είναι έγκυα τρέφονται με BPS σε επίπεδα συγκρίσιμα με αυτά στα οποία συνήθως εκτίθενται οι άνθρωποι κάθε μέρα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα θηλυκά παιδιά τους δυσκολεύονται να μείνουν έγκυα και αποκτούν λιγότερα μωρά σε σύγκριση με τα έγκυα ποντίκια που δεν τρέφονται με BPS. Σε μια μελέτη του 2019 σε 1.841 έγκυες γυναίκες στην Κίνα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι εκείνες με τα υψηλότερα επίπεδα BPS στα ούρα τους είχαν 68% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη κύησης από εκείνες με τα χαμηλότερα επίπεδα. Οι υγειονομικοί υπάλληλοι της Καλιφόρνια πρόσφατα κατέταξαν την BPS ως τοξική για την αναπαραγωγική ικανότητα τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.
Άλλες μελέτες σε ποντίκια έχουν συνδέσει την κατάποση BPS με την παχυσαρκία και μελέτες σε παιδιά έχουν διαπιστώσει ότι όσοι έχουν περισσότερη BPS στα ούρα τους τείνουν να έχουν υψηλότερους δείκτες αντίστασης στην ινσουλίνη και προβλήματα με τα αιμοφόρα αγγεία τους.
«Υπάρχουν πολύ ισχυρές ενδείξεις και επίσης ισχυρή βεβαιότητα ότι και οι δύο αυτές χημικές ουσίες συμβάλλουν σε διαταραχές υγείας», λέει η Gore.
Πόσο πρέπει να ανησυχείτε
Γνωρίζουμε ότι τόσο η BPA όσο και η BPS απορροφώνται μέσω του δέρματος και σχετίζονται με υψηλότερους κινδύνους προβλημάτων υγείας, λέει η δρ Hopf.
Και ενώ θα ήταν δύσκολο να αποδειχθεί ότι ο χειρισμός χάρτινων αποδείξεων προκαλεί άμεσα αυτά τα προβλήματα, υπάρχουν αρκετά στοιχεία που συνιστούν την αποφυγή τους, όπως και την αποφυγή και άλλων προϊόντων που περιέχουν αυτές τις χημικές ουσίες, λέει ο Jonathan Martin, τοξικολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Ούτε η BPS ούτε η BPA απορροφώνται αμέσως, επομένως δεν πρέπει να ανησυχείτε πολύ για το αν θα αγγίξετε μια απόδειξη για λίγα δευτερόλεπτα ή ακόμα και λίγα λεπτά. «Χρειάζονται ώρες για να διαπεράσει το δέρμα», λέει η Hopf.
Αν εργάζεστε σε επιχείρηση λιανικής, η χρήση γαντιών νιτριλίου μπορεί να ελαχιστοποιήσει την έκθεσή σας. Και όταν ψωνίζετε, να γνωρίζετε ότι η σκόνη από τις θερμικές αποδείξεις μπορεί να παραμείνει στα χέρια σας για ώρες, γι’ αυτό πλύντε τα χέρια σας το συντομότερο δυνατό. Αλλά μην χρησιμοποιείτε απολυμαντικό χεριών, γιατί θα ενισχύσει την απορρόφηση της BPA ή της BPS από το δέρμα, τονίζουν οι ειδικοί.
Γνωρίζουμε επίσης ότι η έκταση του δέρματος που είναι εκτεθειμένο έχει σημασία, γι’ αυτό κρατήστε την απόδειξη με τις άκρες των δακτύλων σας και μην την αφήνετε να κρέμεται σε μέρη όπου η σκόνη της μπορεί να πέσει στα ρούχα ή στην τσάντα σας ή σε μέρη όπου μπορεί να τη βρουν μικρά παιδιά. Πετάξτε την απόδειξη μόλις τελειώσετε.
Εναλλακτικά, επιλέξτε να παίρνετε ηλεκτρονική απόδειξη όταν υπάρχει αυτή η δυνατότητα.
πηγή iatropedia.gr
Φωτογραφία: iStock
