Ατασθαλίες στον ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας -Το πόρισμα των επιθεωρητών

Προσωπικές ευθύνες για κακοδιαχείριση καταλογίζει στον πρόεδρο του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Κεντρικής Μακεδονίας, Μιχάλη Γεράνη,

η έκθεση επιθεώρησης ελέγχου του σώματος επιθεωρητών ελεγκτών δημόσιας διοίκησης της γενικής γραμματείας για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, την οποία αποκαλύπτει σήμερα η «Εφ.Συν.» και η οποία στάλθηκε στην Εισαγγελία Εφετών Αθηνών.

Οι επιθεωρητές καταγράφουν επιπλέον σωρεία παρατυπιών στις συμβάσεις του Φορέα, ενώ με το πόρισμα που εγκρίθηκε από την Επιτροπή του άρθρου 4 παρ. 4 του Ν. 3613/2007 (αρ. πρακτικού 83/27.7.2018) ζητείται από τον συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης να ασκήσει κατά του κ. Γεράνη τις πειθαρχικές αρμοδιότητές του που προβλέπουν ακόμη και την ποινή της αργίας ή έκπτωσης για παραβάσεις καθηκόντων ή υπέρβαση αρμοδιοτήτων από δόλο ή βαριά αμέλεια.

Ειδικότερα το πόρισμα των επιθεωρητών (Αρετή Παπαμιχαλοπούλου, Ιωάννης Μαρίνης) -που ερεύνησαν δείγμα των 540 συμβάσεων του ΦΟΔΣΑ της περιόδου 1.1.2014-10.5.2017- καταλογίζει ευθύνες στον κ. Γεράνη για:

α) μη νόμιμη υπογραφή συμβάσεων που αφορούν προμήθεια υγρών καυσίμων ύψους 186.458,25 ευρώ,

β) «απευθείας αναθέσεις συμβάσεων που αφορούσαν σε παροχή υπηρεσιών παραγωγής και προβολής ραδιοφωνικών μηνυμάτων στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και σε εργασίες και διαφημιστικό υλικό του ΦΟΔΣΑ στην 81η ΔΕΘ-ΗΕLΕΧPΟ αντίστοιχα, συνολικού ποσού 47.512,48 ευρώ στον ίδιο ανάδοχο…» (όπως μάλιστα παρατηρούν οι επιθεωρητές, «η διαδικασία που ακολουθήθηκε για τη σύμβαση α/α413, δηλαδή ανάρτηση στην ιστοσελίδα του φορέα για πέντε ημέρες της Πρόσκλησης για την υποβολή οικονομικών προσφορών, αποτελεί κακή πρακτική εφαρμογής του άρθρου 118 του Ν. 4412/2016»), και

γ) για απευθείας ανάθεση σύμβασης 19.650 ευρώ σε εταιρεία ως συμβούλου υποστήριξης του ΦΟΔΣΑ «για τον εντοπισμό ελλείψεων σε υποδομές, καταγραφή προβλημάτων λειτουργίας και την περιγραφή απαιτούμενων συμπληρωματικών υποδομών και μέτρων επίλυσης λειτουργικών προβλημάτων στους ΧΥΤΑ της Κεντρικής Μακεδονίας».

Στο προοίμιο του πορίσματος, που εκτείνεται σε 126 πυκνογραμμένες σελίδες, οι επιθεωρητές σημειώνουν ότι «ο αριθμός των διαγωνισμών (εκτός των απευθείας αναθέσεων) είναι πολύ μικρότερος από τις υπογραφείσες αντίστοιχες συμβάσεις καθώς πολλοί διαγωνισμοί προκηρύσσονται σε τμήματα, ενώ και η Συμφωνία Πλαίσιο κατέληξε σε περισσότερες από μία συμβάσεις».

Ετσι, από τις 540 συμβάσεις της περιόδου (ελέγχθηκαν δειγματοληπτικά οι 32) οι 365 έχουν γίνει με απευθείας ανάθεση, οι 78 με πρόχειρο/συνοπτικό διαγωνισμό, οι 86 με ανοιχτό διαγωνισμό, οι 6 με διαπραγμάτευση και 5 διαγωνισμοί αφορούν τη Συμφωνία Πλαίσιο.

Κατά τον δειγματοληπτικό έλεγχο δεν προέκυψαν ευρήματα των επιθεωρητών για τους ανοιχτούς διαγωνισμούς, τους διαγωνισμούς στη Συμφωνία Πλαίσιο και τους διαγωνισμούς με διαπραγμάτευση.

«Κόκκινες» παρατηρήσεις

Ωστόσο τα συμπεράσματα για τις υπόλοιπες βρίθουν «κόκκινων» παρατηρήσεων.

Στις συμβάσεις προμηθειών (γενικά):

1. «Δεν αναφέρονται αναλυτικά τα προς παράδοση υλικά, αλλά γίνεται αναφορά στην εκάστοτε προσφορά του αναδόχου και στην αντίστοιχη μελέτη της Υπηρεσίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει ασάφεια ως προς τα παραδοτέα υλικά».

2. «Δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια η χρονική διάρκειά τους, ενώ υπάρχει σύγχυση μεταξύ της χρονικής διάρκειας σύμβασης και του χρόνου παράδοσης των αντίστοιχων υλικών όταν απαιτούνται τμηματικές παραδόσεις».

3. «Στα πρωτόκολλα παραλαβής δεν καταγράφονται αναλυτικά τα είδη που παραλαμβάνονται με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατόν να επιβεβαιωθεί η παραλαβή του συνόλου των ειδών που τιμολογούνται».

4. Στις υπογραφείσες συμβάσεις «δεν προσδιορίζεται συγκεκριμένα ο τρόπος της ποιοτικής παραλαβής αλλά επαναλαμβάνεται η ασαφής αναφορά που υπάρχει στη μελέτη της Υπηρεσίας, όπου αναφέρεται η γενική πρόβλεψη του ΕΚΠΟΤΑ, η οποία ωστόσο θα πρέπει να εξειδικεύεται στα έγγραφα της σύμβασης, ανάλογα με τα υπό προμήθεια υλικά».

5. «Στις συμβάσεις που συνάπτονται δεν αναφέρεται ο αριθμός και η χρονολογία της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, ο αριθμός καταχώρησής της στα λογιστικά βιβλία του φορέα καθώς και ο αριθμός της απόφασης έγκρισης της πολυετούς ανάληψης […] σε ορισμένες περιπτώσεις διαπιστώθηκε εσφαλμένη καταχώρηση της βεβαίωσης του αρμόδιου οργάνου για την ύπαρξη και δέσμευση της αναγκαίας πίστωσης».

Ας σημειωθεί πως πέρα από αυτές τις διαπιστώσεις που αφορούν το σύνολο του δείγματος ελέγχου, οι επιθεωρητές καταγράφουν αναλυτικά και πλήθος άλλων διαπιστώσεων με παρατηρήσεις σε συγκεκριμένες συμβάσεις.

Ειδικότερα στις συμβάσεις προμηθειών με απευθείας ανάθεση τονίζουν:

1. «Μη αιτιολόγηση για την απόρριψη προσφορών που κρίθηκαν ως μη κατάλληλες κατά το στάδιο της αξιολόγησης. Η απόρριψη των τεχνικών προσφορών κατά το στάδιο της αξιολόγησής τους δεν αιτιολογείται αναλυτικά ώστε να προκύπτουν με σαφήνεια τα σημεία στα οποία οι τεχνικές προσφορές των προσφερόμενων υλικών δεν καλύπτουν τις αντίστοιχες προδιαγραφές της πρόσκλησης για την υποβολή προσφορών».

2. «Αναλήψεις υποχρεώσεων. Στις συμβάσεις που συνάπτονται δεν αναφέρεται ο αριθμός και η χρονολογία λήψης της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, ο αριθμός καταχώρησής της στα λογιστικά βιβλία του φορέα καθώς και ο αριθμός της απόφασης έγκρισης της πολυετούς ανάληψης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 4 του ΠΔ 80/2016 (ΦΕΚ 145/Α/5-8-2016)»,

3. «Αντικείμενο της σύμβασης. Στις υπογραφείσες συμβάσεις δεν αναφέρονται αναλυτικά τα προς παράδοση υλικά αλλά γίνεται αναφορά στην εκάστοτε προσφορά του αναδόχου και στην αντίστοιχη μελέτη της Υπηρεσίας με αποτέλεσμα να υπάρχει ασάφεια ως προς τα παραδοτέα υλικά».

4. «Διάρκεια της σύμβασης. Στις υπογραφείσες συμβάσεις δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια η χρονική διάρκειά τους, ενώ υπάρχει σύγχυση μεταξύ της χρονικής διάρκειας σύμβασης και του χρόνου παράδοσης των αντίστοιχων υλικών όταν απαιτούνται τμηματικές παραδόσεις».

5. «Εκτιμώμενη αξία σύμβασης και δέσμευση πολυετούς υποχρέωσης. Η επιλογή της δυνατότητας δέσμευσης πολυετούς υποχρέωσης που παρέχεται από το άρθρο 4 του ΠΔ 80/2016 χρησιμοποιήθηκε ώστε η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης α/α 492 (ΑΔΑΜ17SYMV006007920) να μην υπερβεί το όριο της απευθείας ανάθεσης του Ν. 4412/2016».

Στις συμβάσεις Υπηρεσιών:

1. «Οι συμβάσεις υπηρεσιών κατά τα έτη 2014, 2015 και 2016 συνάπτονται με απευθείας ανάθεση στη συντριπτική τους πλειονότητα (ποσοστό 82% επί του συνολικού αριθμού των συμβάσεων), κατά παράβαση της αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης…»,

2. «Τα Χρηματικά Εντάλματα Πληρωμής (ΧΕΠ) συνοδεύονται μόνο από Βεβαιώσεις Καλής Εκτέλεσης Εργασιών, σύμφωνα με τα αντίστοιχα Τιμολόγια Παροχής Υπηρεσιών των αναδόχων, χωρίς να υπάρχουν Πρωτόκολλα Παραλαβής για τα υλικά που τυχόν συμπεριλαμβάνονται στις εν λόγω αποφάσεις…».

Οπως και στις συμβάσεις προμηθειών, ακολουθούν τις γενικές διαπιστώσεις και ειδικότερες σε ό,τι αφορά συγκεκριμένες συμβάσεις.

Εξωτερικοί δικηγόροι

Συμβάσεις με δικηγόρους:

Το χρονικό διάστημα του ελέγχου δεν είχε στελεχωθεί και δεν λειτουργούσε (σήμερα μία θέση είναι καλυμμένη και σε εξέλιξη η διαδικασία για κάλυψη και δεύτερης θέσης) γραφείο Νομικής Υποστήριξης, με συνέπεια η νομική υποστήριξη του Φορέα να πραγματοποιείται από εξωτερικούς δικηγόρους.

Οι επιθεωρητές παρατηρούν ωστόσο ότι η ανάθεση νομικών υποθέσεων του ΦΟΔΣΑ σε ιδιώτες δικηγόρους γινόταν με ιδιωτικό συμφωνητικό, «χωρίς να προηγείται απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής για την ανάθεση της υπηρεσίας […] συνέπεια αυτού ήταν η αποφυγή της διενέργειας του υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας των σχετικών αποφάσεων ανάθεσης υπηρεσιών από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση της ΠΚΜ».

Οι επιθεωρητές είχαν εντοπίσει «…συγκέντρωση μεγάλου αριθμού υποθέσεων, διαφορετικών θεμάτων, κυρίως σε έναν ανάδοχο. Ειδικότερα, κατά το έτος 2014, 100 από τις συνολικά 114 ανατεθείσες υποθέσεις, δαπάνης 56.388,12 ευρώ επί συνολικής ετήσιας δαπάνης 74.965,98 ευρώ (75,2%), ανατέθηκαν σε έναν δικηγόρο και οι υπόλοιπες 14 σε άλλους (8) δικηγόρους. Το έτος 2015, 98 από τις συνολικά 150 ανατεθείσες υποθέσεις, δαπάνης 57.842,18 ευρώ, επί συνολικής ετήσιας δαπάνης 97.634,47 ευρώ (59,2%), ανατέθηκαν στον ίδιο ανάδοχο που είχαν ανατεθεί και οι υποθέσεις του 2014, ενώ οι υπόλοιπες ανατέθηκαν σε 13 αναδόχους. Αντίστοιχη διαδικασία ακολουθείται από τον Φορέα και κατά το έτος 2016, με την ανάθεση 79 υποθέσεων επί συνόλου 101 στον ίδιο ανάδοχο, δαπάνης 53.522,71 ευρώ (70%) επί συνολικής ετήσιας δαπάνης 81.096,91 ευρώ. Στις σχετικές αποφάσεις της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΦΟΔΣΑ, κατά τα έτη 2014-2016, δεν αναφέρονται οι λόγοι που καθιστούσαν αναγκαίο (π.χ. την εξειδικευμένη νομική γνώση, εμπειρία κ.λπ.) τον χειρισμό των νομικών υποθέσεων κατά πλειοψηφία από έναν ανάδοχο, ενώ δεν αιτιολογείται το εύλογο της καθορισθείσας αμοιβής».

Απάντηση του ΦΟΔΣΑ

Στις παρατηρήσεις των επιθεωρητών για το θέμα ο ΦΟΔΣΑ απάντησε με το υπ’ αριθμόν 10897/24-7-2018 έγγραφο στο οποίο μεταξύ άλλων υποστηρίζει πως «η ανάθεση πολλών από τις υποθέσεις του Συνδέσμου σε έναν δικηγόρο οφείλεται στο γεγονός ότι ο συγκεκριμένος δικηγόρος είχε πολυετή συνεργασία με τον Σύνδεσμο από ιδρύσεως του Συνδέσμου ΟΤΑ Ν. Θεσσαλονίκης και ως εκ τούτου γνωρίζει καλύτερα τις ιδιαιτερότητες, τα ειδικά προβλήματα, το καθεστώς του Συνδέσμου, έχει ειδική εμπειρία και γνώση στα αντικείμενα που του ανατέθηκαν».

Σε ό,τι αφορά τις αμοιβές, ο ΦΟΔΣΑ σημειώνει ότι «το κριτήριο της οικονομικότητας των υπηρεσιών ασφαλώς λαμβάνεται υπόψιν, αλλά μαζί με άλλα κριτήρια, όπως η γενική και ειδική εμπειρία (ιδιαίτερα στα θέματα δημοσίων συμβάσεων, τα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος), το κύρος του δικηγόρου, η γνώση των υποθέσεων του Συνδέσμου…».

Τέλος, σε θέματα λειτουργίας του ΦΟΔΣΑ οι επιθεωρητές σημειώνουν πως «από τον έλεγχο των προϋπολογισμών των ετών 2014-2017 και των απολογιστικών στοιχείων των αντίστοιχων ετών, του ελεγχόμενου φορέα, προκύπτει ότι δεν τηρείται λογαριασμός ειδικού αποθεματικού για έργα αποκατάστασης και μεταφροντίδας των ΧΥΤΑ, ενώ δεν προσκομίστηκε σχετική τεχνικοοικονομική μελέτη για τον υπολογισμό των ποσών που αφορούν στο κόστος αποκατάστασης των ΧΥΤΑ σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 5 της αριθ. 2527/2009 ΚΥΑ».