AUKUS: Η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα και η ΕΕ -του Τάσου Χατζηβασιλείου

Η σύμπραξη Ηνωμένων Πολιτειών, Μεγάλης Βρετανίας και Αυστραλίας δημιουργεί νέα δεδομένα στη διεθνή σκηνή. Άτυπα αλλά εκκωφαντικά, επιβεβαιώνεται αυτό που στην Αμερική συζητείται εδώ και 20 χρόνια: ότι στον 21ο αιώνα η Κίνα είναι ο ανταγωνιστής. Αυτή η σκέψη κυριαρχούσε στην πολιτική ελίτ της Ουάσιγκτον από την εποχή του Μπους junior, όμως ατόνησε μετά τα θλιβερά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Αργά ή γρήγορα, η δημιουργία της AUKUS θα σηματοδοτήσει την αναθεώρηση της γεωπολιτικής στρατηγικής τρίτων χωρών, κυρίως στη ζώνη του Ινδικού-Ειρηνικού.
 
Με αυτή την κίνηση, οι ΗΠΑ επανακάμπτουν στην Ασία και αποκαθιστούν τη διεθνή εικόνα τους που επλήγη λόγω της αποχώρησης από το Αφγανιστάν. Ενδεικτική της σημασίας που αποδίδουν οι Αμερικανοί στην AUKUS είναι η απόφαση να μεταβιβάσουν τεχνογνωσία πυρηνικής πρόωσης σε ξένη δύναμη, για δεύτερη φορά στην ιστορία τους. Το έκαναν το 1958 με το Λονδίνο και τώρα με την Καμπέρα, πράγμα που αποδεικνύει ότι η AUKUS ήρθε για να μείνει.
 
Η Βρετανία φαίνεται κερδισμένη. Εξέρχεται από την εσωστρέφεια του Brexit και διεκδικεί νέο παγκόσμιο ρόλο, αντάξιο του αυτοκρατορικού παρελθόντος της. Η AUKUS αποτελεί ευκαιρία, αν και η Βρετανία πρακτικά επιλέγει να παραμένει κάτω από αμερικανικές «φτερούγες». Πάντως, με την AUKUS το Λονδίνο στέλνει μήνυμα στην ΕΕ ότι μπορεί να συνδιαμορφώνει τις διεθνείς εξελίξεις, ακόμα και μετά το Brexit.
 
Για την Αυστραλία, τα οφέλη είναι προφανή. Αποκτά πυρηνική τεχνογνωσία μέσω των αμερικανικών υποβρυχίων και εγγράφει υποθήκη, για να αναδειχθεί σε ισχυρό αμυντικό πόλο στον Ινδικό-Ειρηνικό. Όμως, τα πράγματα δεν είναι ευθύγραμμα. Μεγάλο τμήμα των πολιτών αντιδρά στα υποβρύχια, καθώς θεωρεί ότι ανοίγουν την κερκόπορτα για τη χρήση πυρηνικής ενέργειας. Μάλιστα, μετά το ατύχημα στη Φουκουσίμα, μειώθηκαν σημαντικά οι οπαδοί της ατομικής ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή του Ειρηνικού.

 
Οι αντιδράσεις διαφόρων πόλων θα είναι σημαντικές και θα φανούν στο επόμενο διάστημα. Πρώτα απ´όλα, κλυδωνίζεται το ίδιο το ΝΑΤΟ, καθώς ΗΠΑ και Βρετανία εκπροσωπούν το ήμισυ της συμμαχικής ισχύος. Η Γαλλία αντιδρά και ανακοινώνει συνεργασία με την ισχυρή Ινδία. Παρά το σοκ της απώλειας του μεγάλου συμβολαίου κατασκευής υποβρυχίων για την Αυστραλία, το Παρίσι δεν θα τα παρατήσει εύκολα. Διαθέτει ισχυρό αποτύπωμα στον Ειρηνικό, με τις πρώην αποικίες και τις υπερπόντιες κτήσεις. Σίγουρα θα απαντήσει σθεναρά στην νέα τριμερή συμμαχία που το αφήνει εκτός.
 
Ο μεγάλος ενδιαφερόμενος, η Κίνα, θα προετοιμάσει τις επόμενες κινήσεις της, με πρώτη εκείνη της διεύρυνσης των συνεργασιών της, με στόχο τη δημιουργία αντιβάρων. Ένα πιθανό σενάριο τη θέλει να έρχεται πιο κοντά στη Ρωσία, καθώς πλέον υπάρχει το έδαφος για την προσπάθεια ανάπτυξης μιας κοινής αντί-AUKUS πλατφόρμας. Η τελευταία θα μπορούσε να προσφέρει στην Κίνα την προηγμένη αμυντική τεχνογνωσία της. 
 
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη είναι ο μεγάλος χαμένος. Βρέθηκε να παρακολουθεί από μακριά τις εξελίξεις. Είναι βέβαιο ότι θα χάσει έδαφος σε βάθος χρόνου, αν δεν λάβει δύσκολες αποφάσεις: η ΕΕ χρειάζεται ανεξάρτητο αμυντικό βραχίονα. Χωρίς αυτόν, κινδυνεύει να χάσει τον τίτλο του παγκόσμιου πόλου. Η ανάπτυξη ευρωπαϊκής άμυνας, με εγγύηση των εξωτερικών συνόρων, πρέπει να γίνει προτεραιότητα. Η πρόσφατη ιστορία σε Ιράκ, Συρία και Λιβύη, όπου αναδείχθηκαν οι ευρωπαϊκές αδυναμίες, δείχνει το δρόμο. Η Ευρώπη διαθέτει αμυντική ισχύ, αλλά απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση για να την ενεργοποιήσει.

Η ΕΕ έχει ενηλικιωθεί στο οικονομικό πεδίο. Ήρθε η ώρα να ενηλικιωθεί και στο πεδίο της ασφαλείας.
 
* Ο Τάσος Χατζηβασιλείου είναι Βουλευτής Σερρών της Νέας Δημοκρατίας και διδάκτορας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο