Αυτή η κρίση είναι διαφορετική- του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα

Η κρίση που βιώνει η χώρα μας είναι διαφορετική σε αρκετά σημεία από την κρίση που βιώσαμε πριν δέκα χρόνια. Χρόνιες παθογένειες είχαν συσσωρευτεί σε συνδυασμό με υψηλό χρέος και ελλείμματα καθιστώντας το δανεισμό της χώρας από τις αγορές μη εφικτό. Η συνέχεια είναι γνωστή και περιλαμβάνει την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με την εφαρμογή μνημονίων για την προσαρμογή της οικονομίας. Σε αυτό το πλαίσιο κατέχει, προφανώς, περίοπτη θέση η ευθύνη του πολιτικού συστήματος για τις πολιτικές που εφάρμοσε και τις νοοτροπίες που καλλιέργησε.

Η κρίση που βιώνουμε τώρα έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η πανδημία έπληξε άμεσα την πραγματική οικονομία και όχι έμμεσα μέσω π.χ. προβλημάτων στον τραπεζικό τομέα. Ως εκ τούτου, οι συνέπειες είναι λογικό να είναι πιο έντονες στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Δεν πρέπει να αγνοούμε, επίσης, ότι η υγειονομική κρίση περιέχει έναν κρίσιμο παράγοντα, την ανθρώπινη ζωή. Οι καθημερινές ανακοινώσεις με τον αριθμό των θανάτων, το γεγονός ότι ο καθένας στον περίγυρο του γνώριζε περιπτώσεις ανθρώπων που κατέληξαν από τον κορονοϊό κάνουν αυτή την κρίση πιο δύσκολη. Αυτή η κρίση ήρθε σε μια περίοδο που όλοι νομίζαμε πως είχαμε ξεμπερδέψει με τα δέκα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης και ότι επιτέλους θα ζούσαμε πιο ξέγνοιαστες μέρες. Στο ίδιο μοτίβο, όταν η υγειονομική κρίση άρχισε σταδιακά να περιορίζεται και αρχίσαμε να μιλάμε για επιστροφή στην κανονικότητα ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία από την εισβολή της Ρωσίας. Οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία «χτύπησαν» απευθείας τα εισοδήματα των πολιτών εξαιτίας της αύξησης των τιμών στην ενέργεια και στα αγαθά πρώτης ανάγκης. Είναι διαφορετική αυτή η κρίση. Είναι εισαγόμενη και δεν προκλήθηκε από λάθος χειρισμούς της πολιτικής ηγεσίας. Δεν μπορούμε ως πολίτες να αποδώσουμε ευθύνες στο πολιτικό σύστημα. Αντιθέτως θα λέγαμε ότι η διαχείριση τους υπήρξε αποτελεσματική, σε πολλές περιπτώσεις υποδειγματική χωρίς ωστόσο να αποφεύγονται και λάθη. Είναι αντιληπτό και πλήρως κατανοητό, βέβαια, ότι το αποτέλεσμα δεν αλλάζει για τον άνθρωπο που βλέπει καθημερινά τον πληθωρισμό να μειώνει την αγοραστική δύναμη που είχε. Η κυβέρνηση, πάλι, στήριξε τις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες σε μια προσπάθεια να μείνει κανείς πίσω.

Η ακρίβεια έχει τη δυναμική να αλλάζει τα δεδομένα στην οικονομία και το πολιτικό σκηνικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι εκλογές στην Γαλλία όπου τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας συγκέντρωσαν χαμηλά ποσοστά και τα άκρα να ενισχύονται από πολίτες που αμφισβητούν ακόμα και καθιερωμένες πολιτικές. Ακόμη και το κόστος, οικονομικό και πολιτικό, από τις κυρώσεις στη Ρωσία θα πρέπει κάποια στιγμή να αξιολογηθεί. Όσον αφορά την Ελλάδα, είναι πραγματικότητα ότι για ακόμη μια φορά δοκιμαζόμαστε. Θα πρέπει όμως να παραμείνουμε ψύχραιμοι και λογικοί και να θυμηθούμε από το πολύ πρόσφατο παρελθόν ότι όταν παρασυρθήκαμε από τις δυνάμεις του λαϊκισμού φτάσαμε στο χείλος της ολοκληρωτικής καταστροφής. Καταστροφής που θα διέλυε κάθε ελπίδα επιστροφής στις κανονικές συνθήκες που γνωρίζαμε ως τότε. Δεν υπάρχει κανένα δέντρο που βγάζει λεφτά. Η μόνη διαχειριστική λύση για αυτή τη διαφορετική κρίση είναι η σταθερότητα, η δημοσιονομική ισορροπία και η ενίσχυση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Για να μην αφήσουμε περιθώριο στο λαϊκισμό να μας σύρει πάλι σε «περίεργα» μονοπάτια.

του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα
Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ.
Λέκτορας Χρηματοοικονομικών City College, University of York Europe Campus