Δείτε βίντεο- Η αρχαία Βρέα: Μια περιήγηση στα Βρασνά Θεσσαλονίκης

Τα Βρασνά είναι χωριό στο ανατολικό τμήμα του νομού Θεσσαλονίκης στη Μακεδονία, ανήκει στον Δημο Βόλβης και μαζί με τα Νέα Βρασνά και τα Παλιάμπελα αποτελούν την Τοπική Κοινότητα Βρασνών. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 το χωριό έχει 278 κατοίκους. Εκκλησιαστικά υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης.

Μια αρχαία πόλη με ιστορία αιώνων

Στα Βρασνά τοποθετείται πιθανώς η αρχαία θρακική πόλη της Βισαλτίας Βρέα που αναφέρει ο Θουκυδίδης Ι,64,4.Το 446/5 π.Χ. ο Περικλής είχε ιδρύσει σε αυτήν αθηναϊκή κληρουχία, που το ιδρυτικό της ψήφισμα είχε βρεθεί παλιότερα στο χωριό αυτό. Η Βρέα, που το όνομά της έχει σχέση με τη θρακική λέξη βρία = πόλη πρβ. π.χ. την πόλη Μεσημ-βρία υπήρχε ως την εποχή του Φιλίππου Β’, ενώ αργότερα κατά τη ρωμαϊκή εποχή φαίνεται πως ο πληθυσμός της ίσως απορροφήθηκε από την Αμφίπολη ή κάποια άλλη γειτονική πόλη. Το αρχαίο τοπωνύμιο “Βρέα” διασώθηκε πιθανώς παραφθαρμένο στη νεότερη ονομασία Βραστά Βρασνά του χωριού.

Βυζαντινός Πύργος Βρασνών

Ο πύργος των Βρασνών βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά του ομώνυμου οικισμού της περιοχής Ασπροβάλτας και μέσα στον αυλόγυρο της εκκλησίας του χωριού.

Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την ιστορία του πύργου. Γνωρίζουμε πως κτίστηκε κατά την Παλαιολόγεια περίοδο – αρχές του 15ου αιώνα – στο κέντρο του οικισμού των Βραστών μετονομάσθηκε σε “Βρασνά” το 1918. Τα Βραστά μνημονεύονται στους αθωνικούς καταλόγους. Στα 1300 ανήκουν στο Κατεπανίκιο Στεφανινών, ενώ αργότερα στο Κατεπανίκιο της Ρεντίνας.

Ο πύργος χρησίμευε για την οχύρωση του οικισμού και ίσως για την ενίσχυση της φρούρησης του δρόμου από τη Βόλβη προς την πεδιάδα του Στρυμόνα.

Ο πύργος αρχικά ήταν τριώροφος και στεγασμένος. Σήμερα σώζεται ο πρώτος όροφο ο οποίος είναι μπαζωμένος και τμήματά του ως και τον τρίτο.

Το εμβαδό του είναι 50 τμ 7×7.30 και οι τοίχοι του έχουν πάχος 2.40 μ στη βάση του βαίνοντας σταδιακά μειούμενοι σε πάχος. Ο πύργος είναι χτισμένος με ακανόνιστες πέτρες από την περιοχή και διαθέτει ενισχυτικές αντηρίδες 0.80×1.20 θυμίζοντας έτσι ανάλογα κτίσματα της παλαιολόγειας περιόδου στη Μακεδονία πύργοι Γαλάτιστας, Αγίου Βασιλείου, Ευκαρπίας, Αγίας Μαρίνας, διάφορες οχυρώσεις στο Άγιο Όρος.

Τέλος σώζονται ίχνη από το ξύλινο πάτωμα του δευτέρου ορόφου και από το ροζ επίχρισμα του καπναγωγού.

Στερεωτικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του ’80 και το 1997. Οι εργασίες όμως υπήρξαν περιορισμένες, με αποτέλεσμα ο πύργος να χρειάζεται σήμερα πιο ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αν όχι για την αναστήλωση, τουλάχιστον για τη διάσωσή του.

Παραγωγή: “Περπατώντας στην Ελλάδα” – “Walking in Hellas” production