Date:
Πρωτοποριακή απόφαση του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Βόλου που απέρριψε την αίτηση υφ’ όρον απόλυσής του – Η καλή διαγωγή… αποδείχθηκε προσχηματική
«Με τις πράξεις μου δεν έκανα κακό στις γυναίκες στις οποίες επιτέθηκα. Αν ήθελα πραγματικά να τους κάνω κακό, θα τις σκότωνα». Πρόκειται για την αφοπλιστική απάντηση που έδωσε στο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Βόλου στις 27 Μαρτίου 2018 βαρυποινίτης, ο οποίος εκτίει ποινή κάθειρξης 50,5 ετών, με εκτιστέα 25 έτη, για δέκα βιασμούς γυναικών και αιτείται υφ’ όρον απόλυση.
Ο Νόμος Παρασκευόπουλου του έδωσε το δικαίωμα να διεκδικήσει τη χρήση των ευεργετικών διατάξεων με «όπλο» του την καλή διαγωγή στη φυλακή, που είναι και το μοναδικό ουσιαστικό κριτήριο για την υφ’ όρον απόλυση.
Στην ουσία, ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι ούτε είχε μετανοήσει για τις πράξεις του, αλλά ούτε είχε αντιληφθεί την απαξία αυτών! Η αίτηση του, λοιπόν, εισήχθη ενώπιον του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Βόλου, το οποίο κλήθηκε να ερευνήσει τη συνδρομή των προϋποθέσεων που θέτει ο νόμος για τη χορήγησή της.
Οι διαμαρτυρίες πανελλαδικά για τις παραλείψεις του νόμου, τρία χρόνια μετά την εφαρμογή του, δεν είναι τυχαίο ότι ολοένα και… πυκνώνουν, και αφορούν σε κραυγαλέες αδικίες, με αποτέλεσμα και ο ίδιος ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης να παραδέχεται με δηλώσεις του σε τηλεοπτικά μέσα πιθανά λάθη και να ομολογεί ότι προβληματίζεται…
Στην προκειμένη περίπτωση, του καταδικασθέντα για 10 συνολικά βιασμούς γυναικών, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Βόλου κάλεσε σε εξηγήσεις τον βαρυποινίτη και έκανε διασταλτική ερμηνεία του όρου «καλής» διαγωγής. Απέρριψε την αίτηση, με την 76/2018 απόφασή του, η οποία δημοσιεύτηκε στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών «Νόμος», παρά το γεγονός ότι ο κατάδικος είχε θετική εισήγηση και της διεύθυνσης των φυλακών και της κοινωνικής λειτουργού, κρίνοντας ότι η πειθήνια συμπεριφορά του βαρυποινίτη στη φυλακή είχε προφανή στόχο την αποφυλάκισή του και τη χρήση των ευεργετικών διατάξεων, και ήταν καλή κατ’ επίφαση.
Το σκεπτικό της απόφασης
Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Βόλου, ο βαρυποινίτης αποδείχτηκε ότι δεν είχε θετική βελτίωση, ούτε ειλικρινή μεταμέλεια, και θα αποτελούσε ενδεχόμενο κίνδυνο για την κοινωνία ως προς την τέλεση νέων αξιόποινων κακουργηματικών πράξεων.
Εξάλλου, παρέχοντας εξηγήσεις στο δικαστικό συμβούλιο για τα αίτια που τον ώθησαν στην τέλεση των πράξεων για τις οποίες καταδικάστηκε -και μάλιστα κάποιες εξ αυτών επανειλημμένα- ο βαρυποινίτης δεν ήταν ούτε σε θέση να απαντήσει. Αρκέστηκε μάλιστα στην εξίσου αφοπλιστική δήλωση ότι «την πρώτη φορά που επιτέθηκα σε θύμα – γυναίκα γλυκάθηκα και γι’ αυτό το ξαναέκανα», χωρίς μάλιστα να μπορεί να απαντήσει τι θα συμβεί αν νιώσει το ίδιο συναίσθημα μετά την τυχόν υφ’ όρον απόλυσή του.
Περαιτέρω, το Συμβούλιο επισημαίνει ότι υπήρξε διαρκής και σταθερή η πεποίθησή του ότι με την τέλεση των παράνομων πράξεων για τις οποίες κρατείται έκανε κακό στον εαυτό του, διότι πλέον, κατά τους ισχυρισμούς του, μετά την καταδίκη του για τις πράξεις αυτές, απολυόμενος υφ’ όρον, θα δυσκολευτεί να βρει εργασία, καθώς τόσο ο παλιός του εργοδότης, όσο και ο εργοδότης του αδελφού του του διεμήνυσαν ότι δεν πρόκειται να τον απασχολήσουν, λόγω ακριβώς της ηθικής απαξίας των πράξεων που τέλεσε.
Το Συμβούλιο έκρινε ότι σαφώς και άνευ ουδεμίας αμφιβολίας καταδεικνύεται περίτρανα ότι ο κατάδικος, αφενός μεν δεν αντιλαμβάνεται την απαξία των εγκλημάτων τα οποία τέλεσε, αφετέρου δε, ουδόλως προκύπτει ειλικρινής μεταμέλεια τούτου γι’ αυτά.
Λύνουν τα χέρια κακοποιών οι ευεργετικές ρυθμίσεις
Παρόλα αυτά, οι ισχύουσες ευεργετικές ρυθμίσεις έδιναν τη δυνατότητα στον κατάδικο να αιτηθεί αποφυλάκιση έχοντας εκτίσει πραγματικό χρόνο στις φυλακές μόνο 8 ετών και 4 μηνών, λόγω των ημερών εργασίας που είχε, ενώ το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Πειραιά (126/19.06.2015) του είχε επιβάλει κάθειρξη 50,5 ετών και εκτιτέα κάθειρξη τα 25 έτη για τα αδικήματα: α) του βιασμού, τετελεσμένου και σε απόπειρα κατά συρροή (σε βάρος 10 γυναικών), β) της παράνομης κατακράτησης, γ) της παράνομης οπλοφορίας κατ’ εξακολούθηση, δ) της επικίνδυνης σωματικής βλάβης κατά συρροή (σε βάρος 2 γυναικών) και ε) της αντίστασης.
Σήμερα, ο βιαστής θα κυκλοφορούσε ελεύθερος αν το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Βόλου δεν είχε καλέσει τον κατάδικο σε εξηγήσεις προκειμένου να κρίνει την αληθή και πραγματική συμπεριφορά του και αν εκείνος έχει αντιληφθεί την απαξία των πράξεών του, ώστε να μην υπάρξει κίνδυνος τέλεσης από αυτόν νέων αξιόποινων πράξεων και είχε αρκεστεί στις θετικές εισηγήσεις, δεχόμενο ότι η καλή διαγωγή του κρίνεται αποκλειστικά και μόνο από τη συμπεριφορά του εντός της φυλακής, κατά τη διάρκεια της κράτησής του. Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ο κατάδικος δεν ήταν καν υποχρεωμένος να προσέλθει ενώπιον του Συμβουλίου, καθώς η αυτοπρόσωπή του παρουσία ήταν προαιρετική και όχι υποχρεωτική. Μπορούσε δηλαδή να περιοριστεί στο να καταθέσει ένα υπόμνημα…
Μέχρι την 12-02-2018 ο κρατούμενος εξέτισε πραγματική ποινή οκτώ ετών, τεσσάρων μηνών και μιας ημέρας, δηλαδή συμπλήρωσε το 1/3 της πραγματικής έκτισης της ποινής του, ενώ συνυπολογίζοντας και τις 2.872 ημέρες απασχόλησής του, εξέτισε ήδη ποινή δεκαέξι ετών, δύο μηνών και δεκαοκτώ ημερών, δηλαδή συμπλήρωσε στις 24-11-2016 τα 3/5 της ποινής που του επιβλήθηκε.
Είναι δυνατόν η κείμενη νομοθεσία να μην εξαιρεί από τις ευεργετικές ρυθμίσεις σοβαρά ποινικά αδικήματα, κακουργηματικής φύσεως, κατά της ανθρώπινης ζωής, όπως δολοφονίες, βιασμούς, σεξουαλικές κακοποιήσεις;
Η κλήση σε εξηγήσεις
Ο κρατούμενος, σύμφωνα με την αίτηση, επέδειξε καλή διαγωγή καθ’ όλη τη διάρκεια της κράτησής του, χωρίς ποτέ να τιμωρηθεί πειθαρχικά. Ωστόσο, πέραν της απλής αναφοράς που γινόταν σε υπηρεσιακό σημείωμα σχετικά με την προθυμία του να εργαστεί και την υπακοή του στους κανονισμούς της φυλακής, το Συμβούλιο έκρινε ότι από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει, αλλά ούτε και διευκρινίζεται, σε τι ειδικότερα συνίσταται η καλή αυτή διαγωγή. Επίσης, το Συμβούλιο έκρινε ότι από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει η ηθική βελτίωση του εν λόγω κρατουμένου ή η μεταμέλεια αυτού. Διετάχθη, λοιπόν η εμφάνιση του κρατουμένου ενώπιον του Συμβουλίου για την παροχή εξηγήσεων.
Η νομοθεσία και τα… κενά του Νόμου
Από την κείμενη νομοθεσία προκύπτει ότι η υπό όρο απόλυση χορηγείται οπωσδήποτε, εκτός εάν κριθεί με ειδική αιτιολογία ότι η διαγωγή του καταδίκου, κατά την έκτιση της ποινής του, καθιστά απολύτως αναγκαία τη συνέχιση της κράτησής του, για να αποτρέψει την τέλεση από αυτόν νέων αξιόποινων πράξεων.
Υπό την ισχύουσα νομοθετική ρύθμιση η καλή διαγωγή του κρατουμένου έχει αναχθεί σε μοναδικό ουσιαστικό κριτήριο χορήγησης της απόλυσης υπό όρο.
Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι η «καλή» διαγωγή δεν εξαντλείται στην εξωτερική καλή συμπεριφορά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι και στην επίμαχη απόφαση το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Βόλου σημειώνει ότι: «Ως «καλή» διαγωγή νοείται η αληθής και πραγματική θετική συμπεριφορά, που πηγάζει από την ενδόμυχη αποδοχή των κανόνων της προσήκουσας εκδηλωτικής συμπεριφοράς και η οποία συνιστά το θεμέλιο της διαπιστωμένης καλής διαγωγής, αποτελεί δε το ουσιώδες στοιχείο της προσωπικότητας και αποδεικνύει την ηθική βελτίωση του κρατούμενου.
Η πειθήνια προσαρμογή του κρατουμένου στο καθημερινό πρόγραμμα της φυλακής δεν μπορεί να αποτελέσει αλάνθαστη ένδειξη για την ανυπαρξία μελλοντικής υποτροπής του.
Επίσης, πρέπει να ερευνάται κατά πόσο ο κατάδικος παρέχει προσδοκία εντίμου βίου στο μέλλον και μάλιστα ότι μπορεί να επανέλθει ακινδύνως στην κοινωνία.
Η υφ’ όρον απόλυση, ως θεσμός, αποβλέπει στην εξυπηρέτηση των αναγκών της ειδικής πρόληψης, και, ενόψει του ότι στον Νόμο δεν προσδιορίζεται η έννοια της καλής διαγωγής, το αρμόδιο Συμβούλιο επιβάλλεται λοιπόν να ελέγχει οποιαδήποτε μορφή διαγωγής, η οποία προκύπτει από τη συνολική προσωπικότητα και να μην αρκείται για τον σχηματισμό της κρίσης του στην απλή έκφραση της τυπικής φράσεως περί «καλής διαγωγής», όπως διαπιστώνεται από τον διευθυντή της φυλακής ή τον εκάστοτε κοινωνικό λειτουργό. Επομένως, η γνώμη του διευθυντή των φυλακών και του κοινωνικού λειτουργού δεν είναι αποκλειστική και δεσμευτική, καθώς σε μία τέτοια περίπτωση, το Συμβούλιο θα αποτελούσε ένα απλό ενδιάμεσο όργανο», επισημαίνει μεταξύ άλλων το δικαστικό συμβούλιο.
Την ίδια στιγμή «αδειάζουν» οι φυλακές
Στο μεταξύ, ενώ ο Νόμος Παρασκευόπουλου δεν εξαιρεί κανέναν βαρυποινίτη από τη χρήση των ευεργετικών ρυθμίσεων ανεξαρτήτως του είδους των εγκλημάτων που τέλεσε και ενώ η ερμηνεία της καλής διαγωγής από την κείμενη νομοθεσία είναι γενική και αόριστη, την ίδια στιγμή σχεδόν 340 κρατούμενοι απελευθερώνονται κάθε μήνα, λόγω ακριβώς των «αποσυμφορητικών» διατάξεων του νόμου Παρασκευόπουλου, σύμφωνα με στοιχεία που έχουν διαβιβαστεί στη Βουλή από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Σύμφωνα με τους σχετικούς πίνακες, από 27/4/2015 έως 10/11/2017 αποφυλακίστηκαν πρόωρα 10.210 κρατούμενοι βάσει του νόμου 4322/2015 και των παρατάσεών του, ενώ την ίδια περίοδο οι αποφυλακίσεις με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (σ.σ. εκτός αποσυμφορητικών διατάξεων) ανήλθαν σε 8.328.
Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει πως το 2014 οι απελευθερώσεις κρατουμένων λόγω παλαιότερων έκτακτων – αποσυμφορητικών διατάξεων ανήλθαν σε 5.021 έναντι 4.391 αποφυλακίσεις με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.
Άραγε σήμερα ανάμεσά μας πόσοι βαρυποινίτες αποφυλακισθέντες κυκλοφορούν ελεύθεροι ενώ είχαν επιδείξει προσχηματικά καλή διαγωγή;
[taxydromos.gr]
