Έθιμα και παραδόσεις της Λαμπρής στην ανατολική Μακεδονία

Μέσα σε κλίμα κατάνυξης οι ορθόδοξοι χριστιανοί ξεκίνησαν τις προετοιμασίες για το εορτασμό της Λαμπρής. Η κορύφωση των Θείων Παθών εδώ και πολλά χρόνια συμβαδίζει με την αναλλοίωτη διατήρηση μακραίωνων παραδόσεων που πέρασαν από γενιά σε γενιά, αλλά και παραδόσεων πολύ νεότερων που φανερώνουν το βαθύτερο θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων κάθε περιοχής.

Σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας οι κάτοικοι συνεχίζουν μέχρι και σήμερα να τιμούν τα πάθη και την Ανάσταση του Θεανθρώπους μέσα από αναπαραστάσεις αλλά και με την αναβίωση παραδοσιακών εθίμων.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, εδώ και αρκετά χρόνια, οι πιστοί στην τοπική κοινότητα Νέας Ηρακλείτσας της δημοτικής ενότητας Ελευθερών του δήμου Παγγαίου, ζουν τη συγκίνηση του Θείου Πάθους μέσα από μια αναπαράσταση. Μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα γίνεται η αποκαθήλωση του άχραντου σώματος του Ιησού Χριστού στο ύψωμα του παρεκκλησίου της Αγίας Μαρίνας στην παραλία της Νέας Ηρακλείτσας.

Η ιερά πομπή ξεκινά από τον Ιερό Ναό Παναγίας Φανερωμένης όπου φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, την οποία σύμφωνα με την παράδοση αγιογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς και κατευθύνεται στο παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίνας όπου πραγματοποιείται η τελετή της αποκαθήλωσης. Μυροφόρες ραίνουν το σώμα του Ιησού με λουλούδια κατά τη μεταφορά του στο ναό και την εναπόθεσή του στον τάφο.

Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, στη δημοτική κοινότητα Νέας Πέραμου κατά την περιφορά του επιταφίου, οι κάτοικοι αναβιώνουν ένα παλιό έθιμο: Θα κάψουν ένα ομοίωμα του Ιούδα τη στιγμή που η πομπή με τον επιτάφιο περνάει από τους δρόμους. Ολόκληρη η πόλη εκείνη τη νύχτα φωτίζεται από τις δεκάδες φωτιές που ανάβουν οι κάτοικοι στέλνοντας έτσι το μήνυμα της κάθαρσης και της αιώνιας ανάστασης.

Τα παραδοσιακά «Μαζίδια»

Στην έδρα του δήμου Παγγαίου, την Ελευθερούπολη, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής ο επιτάφιος του Ιερού Ναού του Αγίου Ελευθερίου περιφέρεται μέσα σε κλίμα κατάνυξης στα στενά δρομάκια της παλιάς πόλης. Οι κάτοικοι βγαίνουν έξω από τα σπίτια τους, ανάβουν μικρές φωτιές μέσα σε μεταλλικά κύπελλα ή κρατούν φαναράκια για να φωτιστεί ο δρόμος απ’ όπου θα περάσει ο επιτάφιος.

Την τρίτη μέρα του Πάσχα, στην τοπική κοινότητα Ελευθερών του δήμου Παγγαίου, δυτικά του νομού Καβάλας, αναβιώνουν τα παραδοσιακά «Μαζίδια». Ένα έθιμο που χρονολογείται από τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Οι πιστοί μεταφέρουν εν πομπή τα εικονίσματα από τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ταξιάρχη, την παλαιότερη εκκλησία της περιοχής, στα «Μαζίδια» όπου βρίσκεται το γραφικό εξωκλήσι των Αγίων Ραφήλ, Ειρήνης και Νικολάου.

Εκεί, τελούν αρτοκλασία και αγιασμό αναπέμποντας παρακλήσεις προς τον Αναστάντα Χριστό να ευλογήσει την καλλιεργητική περίοδο που ξεκινάει ώστε να είναι αποδοτική και εύφορη. Οι πιστοί προσκυνούν τα εικονίσματα και εν πομπή επιστρέφουν στην εκκλησία του Αγίου Ταξιάρχη. Στη συνέχεια, στην πλατεία του παλιού παραδοσιακού οικισμού στήνεται ένα μεγάλο γλέντι. Τον χορό αρχίζει ο ιερέας και ακολουθούν οι κάτοικοι του χωριού που χορεύουν και τραγουδούν τρία συγκεκριμένα τραγούδια που διασώθηκαν με το πέρασμα των χρόνων. Η προσφορά σπιτικών φαγητών και γλυκών από τις γυναίκες του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελευθερών ολοκληρώνουν την παραδοσιακή γιορτή που έχει τις ρίζες της στην τουρκοκρατία και ακόμα παλιότερα.

Το έθιμο του ποντιακού γάμου

Την Κυριακή του Θωμά, στην τοπική κοινότητα Ζυγού, της δημοτικής ενότητας Φιλίππων του δήμου Καβάλας αναβιώνει εδώ και πολλά χρόνια, το έθιμο του ποντιακού γάμου με την παρασκευή και προσφορά σε όλους τους προσκεκλημένους ενός παραδοσιακού γεύματος του κεσκέκ (παρασκευάζεται από κοτόπουλο και σιτάρι). Το ετήσιο αυτό πανηγύρι, στο οποίο κάποιες φορές τελείται και πραγματικός παραδοσιακός ποντιακός γάμος, συγκεντρώνει πλήθος κόσμου διατηρώντας αναλλοίωτη μια μεγάλη ποντική παράδοση.

Πάσχα στη Δράμα

Η πασχαλινή περίοδος έχει και στην περιοχή της Δράμας την ξεχωριστή της εθιμολογία, που αρχίζει από το Σάββατο του Λαζάρου με τις ομάδες των παιδιών που τραγουδούν τα πάθη του φίλου του Χριστού.

Τις πασχαλινές αυτές μέρες ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η πομπική περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως γύρω από το χωριό της Καλής Βρύσης την Πέμπτη της Διακαινησίμου, για προστασία του χωριού από κάθε κακό και ιδιαίτερα από το χαλάζι που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την παραγωγή την ανοιξιάτικη περίοδο.

Την επόμενη ημέρα, Παρασκευή της Διακαινησίμου, εορτάζεται σε πολλά χωριά η Ζωοδόχος Πηγή, όπως στην Προσοτσάνη, στην Καλλίφυτο και στο Μοναστηράκι, όπου ο θρησκευτικός εορτασμός συνδυάζεται και με αξιόλογες τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Το δικό της χαρακτήρα έχει η Δευτέρα του Θωμά στους Σιταγρούς, όπου οι εκεί εγκατεστημένοι Πόντιοι συνεχίζουν πανάρχαια έθιμα των κοιτίδων τους, όπως επισκέψεις στα μνήματα με διανομή κόκκινων αβγών και γλυκισμάτων και με τραγούδια, έθιμα με καθαρά αρχαϊκή μορφή και με συνακόλουθες μεταφυσικές δοξασίες και αντιλήψεις.

ΑΠΕ