Γαϊδουροχώρα: Ένας εναλλακτικός χώρος ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης στο Κορωπί

Η Γαϊδουροχώρα (http://gaidourohora.gr/) είναι ένας εναλλακτικός χώρος ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης στο Κορωπί. Οργανώνει δραστηριότητες και πολιτιστικές εκδηλώσεις, υλοποιεί θεραπευτικές συνεδρίες, ενημερώνει και ευαισθητοποιεί την κοινή γνώμη.

Συγχρόνως, στηρίζει το Ελληνικό Κέντρο για το Γαϊδούρι (https://hellenicdonkeycenter.gr/) που μεριμνά για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των γαϊδουριών στην Ελλάδα, φροντίζει όσα έχουν ανάγκη, συνδράμει στην ιατρική φροντίδα όσων είναι άρρωστα, καθώς οι ιππίατροι είναι ελάχιστοι στην Ελλάδα.

Προσφέρει καταφύγιο σε όσα είναι θύματα εγκατάλειψης ή κακοποίησης, δίνει στέγη σε όσα δεν μπορούν πλέον να κρατήσουν οι ιδιοκτήτες τους.

Γιατί, όμως, τόση φροντίδα και αγάπη, σεβασμό και εκτίμηση για το γαϊδούρι; Αυτό το τόσο περιφρονημένο και απαξιωμένο, από τη λαϊκή κουλτούρα, ζώο;

Η Τατιάνα Παπαμόσχου και ο Δημήτρης Στουπάκης, φωτογράφος, γνωρίστηκαν ως εθελοντές στο Σύλλογο Προστασίας Ιπποειδών (ΕΣΠΙ). Είχαν από μικρή ηλικία και οι δύο ιδιαίτερη αγάπη για τα ιπποειδή. Κάποια στιγμή σκέφθηκαν ότι δεν υπήρχε φορέας για τα γαϊδούρια στην Ελλάδα. Πήγαν στο διάσημο αντίστοιχο κέντρο στη Βρετανία (Sanctuary from your Sofa is back! | The Donkey Sanctuary) όπου απέκτησαν ειδικές γνώσεις γι αυτό το τόσο παρεξηγημένο ζώο, του οποίου -επιπλέον- ο πληθυσμός τείνει να μειώνεται. Μετά από εκπαιδεύσεις αρκετών χρόνων, ξεκίνησαν πολύ δειλά, χωρίς βοήθεια από πουθενά, να οργανώσουν καταρχάς ένα κέντρο ενημέρωσης. Κι έτσι άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι…

Αλλαγή νοοτροπίας της κοινωνίας

«Το πρόβλημα της ευζωίας των ζώων σχετίζεται με τη νοοτροπία και την εκπαίδευση» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Παπαμόσχου. «Δεν έχει νόημα να κυνηγάς την κακοποίηση, εάν δεν φροντίζεις για την εκπαίδευση. Μόνο έτσι πιάνεις το κακό από τη ρίζα του. Θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα καταφύγιο που θα παρέχει φροντίδα και ταυτόχρονα ένα χώρο που θα υλοποιεί προγράμματα γνωριμίας με το ζώο, ευαισθητοποίησης του κοινού και συγχρόνως θα χρηματοδοτούσε το καταφύγιο. Το κοινό μας είναι κυρίως παιδιά. Οι νέοι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι τα ζώα έχουν δικαιώματα και ανάγκες και πρέπει να σεβόμαστε τη φύση τους. Επίσης, λειτουργούμε ως χώρος εκπαίδευσης για ιδιοκτήτες – ανθρώπους που έχουν ή θέλουν να αποκτήσουν γαϊδουράκι και ελπίζουμε να εξελιχθούμε ως ομπρέλα σε όλη την Ελλάδα».

Λίγα καταφύγια υπάρχουν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας: στα Τρίκαλα (που πλέον δεν έχει τη δυνατότητα να δεχθεί άλλα ζώα), στην Κρήτη (υπάρχουν δυο), στην Κέρκυρα.

Όμως, η «Γαϊδουροχώρα» είναι το μοναδικό που ενημερώνει, εκπαιδεύει και δρα θεραπευτικά πέρα από την περιοχή του. «Αυτή τη στιγμή φιλοξενούμε 16 γαϊδούρια. Η ελπίδα μας είναι ότι αλλάζοντας τη νοοτροπία του κόσμου, το αύριο θα είναι καλύτερο για τα ζώα και τις κοινωνίες. Οι δυο καταστάσεις είναι αλληλένδετες. Όταν έχουμε ένα άλλο πλάσμα, έναν άλλον άνθρωπο, απέναντί μας, πρέπει να σκεφτόμαστε ότι έχει συναισθήματα και ανάγκες. Γι αυτό και τον τελευταίο καιρό γίνεται πολύ κουβέντα ότι οι άνθρωποι που βασανίζουν ζώα πολύ πιθανά να κάνουν το ίδιο και σε έναν άνθρωπο. Είναι το θέμα του σεβασμού προς τον άλλον, τον όποιον άλλον» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Παπαμόσχου.

Τι συνιστά ευζωία για το ζώο;

Καθώς τα ιπποειδή δεν είναι κατοικίδια, είναι δύσκολο να τα κατανοήσουμε. «Δεν είναι αυτονόητο ότι ένα ζώο που είναι δεμένο, κακοποιείται. Ούτε είναι αυτονόητο ότι ένα ζώο που εργάζεται, κακοποιείται. Υπάρχει παρεξήγηση. Μια μερίδα του κόσμου μπορεί να φέρεται στα ζώα βάναυσα και μια άλλη μπορεί να θεωρεί ότι πρέπει να κάθονται σε παπλωματάκια. Η ευζωία για τα ζώα είναι κάτι διαφορετικό» λέει η κ. Παπαμόσχου. «Ούτε να μεταφέρει τεράστια ποσοστά βάρους το ζώο, ούτε να είναι σε πλήρη αχρηστία. Κακοποίηση μπορεί να υπάρχει τόσο στον λαμπερό κόσμο της Ιππασίας, όσο και στη Σαντορίνη. Οι λεπτομέρειες είναι που κάνουν τη διαφορά. Δυστυχώς, η νομοθεσία για τα ιπποειδή είναι ακόμη ελλιπής στην Ελλάδα».

Όταν μιλάμε για την ευζωία ενός πλάσματος, πρέπει καταρχήν να δούμε ποια ήταν η ζωή του όταν ζούσε ελεύθερο.

«Για να είναι χαρούμενο ένα γαϊδουράκι, δεν θέλει καρότα και μήλα μόνον. Θέλει χώρο, ελεύθερη κίνηση, προστασία από κάποια καιρικά φαινόμενα. Θέλει φίλους από το είδος του και πράγματα να απασχολούν το μυαλό του. Στη φύση θα είχε προβλήματα να λύσει, αποστάσεις να διανύσει, εχθρούς να αντιμετωπίσει. Δηλαδή το μυαλό του θα ήταν σε εγρήγορση. Δεν θα ήταν κοιμισμένο. Αυτά καθιστούν το πλαίσιο της ευζωίας του. Στο χρυσό κλουβί και στο χρυσό στάβλο κανένα ιπποειδές δεν είναι ευτυχισμένο. Αυτό βολεύει μόνον τους ανθρώπους» εξηγεί η κ. Παπαμόσχου. «Αυτό προσπαθούμε να δείξουμε στον κόσμο που θα έρθει στο χώρο. Οι στάβλοι μας αποτελούν ένα πρότυπο για το πώς πρέπει να ζουν αυτά τα ζώα. Από την πρώτη εικόνα που θα αντικρίσουν ο ενήλικας και το παιδί, θα αρχίσουν να καταλαβαίνουν. Και βέβαια μετά θα εξηγήσουμε περισσότερες λεπτομέρειες. Το κάθε ζώο έχει την προσωπικότητά του και όλα μαζί έχουν τη δική τους μικροκοινωνία. Δεν υπάρχει τίποτε ομορφότερο από το να παρατηρείς τις σχέσεις στην ομάδα και πώς εξελίσσονται, τους ρόλους μέσα στην μικροκοινωνία τους. Από τα γαϊδουράκια αντιλαμβανόμαστε πως λειτουργεί μια ομάδα. Αυτό είναι και για εμάς ένα πολύ καλό σχολείο».

Η προσωπικότητα του γαϊδουριού

«Το γαϊδούρι είναι ένα ευφυέστατο ζώο» σημειώνει. «Επειδή ζούσε στην έρημο, έπρεπε να εξοικονομεί ενέργεια. Δεν είχε την πολυτέλεια να τρέχει χωρίς λόγο, όπως το άλογο που πάντα είχε τροφή και νερό, οπότε δεν νοιαζόταν θα εξοικονομήσει ενέργεια. Το άλογο έτρεχε στην πεδιάδα. Το γαϊδούρι ζούσε σε ερήμους, σε πετρώδη και άγονα εδάφη. Γι αυτό σκέφτεται πάντα τι πρέπει να πράξει, πριν το πράξει. Εξ’ ου και η παρεξήγηση ότι είναι “πεισματάρικο” ζώο. Δεν είναι πεισματάρικο. Είναι αυξημένη η κριτική του σκέψη.

Συγχρόνως, είναι ένα εξαιρετικά τρυφερό ζώο, πολύ επικοινωνιακό και πολύ παιχνιδιάρικο. Όταν το γαϊδούρι δεν κακοποιείται, αναπτύσσει πολύ τρυφερή σχέση με τον άνθρωπο. Τα γαϊδούρια είναι πιο διαδραστικά ζώα, από τα άλογα, με τον άνθρωπο. Έρχονται για αποκατάσταση και όταν αντιληφθούν ότι μπορούν να εμπιστευθούν και να χαλαρώσουν -και παύει οποιαδήποτε υπόνοια ότι μπορεί να τα κλωτσήσει κάποιος ή να τους συμπεριφερθεί επιθετικά- αποβάλλουν τους φόβους και γίνονται πολύ τρυφερά».

Θεραπευτική διαδικασία

«Στo κέντρο, στο οποίο εκπαιδευτήκαμε στο Μάντσεστερ» εξηγεί η Τατιάνα Παπαμόσχου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «έχουν μαζέψει ζώα από όλη τη χώρα που ήταν παραμελημένα ή εγκαταλελειμμένα, τα έχουν εκπαιδεύσει και πλέον εργάζονται με παιδιά και ενηλίκους, με ειδικές ανάγκες. Η υποστηρικτική θεραπεία με ζώα γίνεται σε πολλά μέρη του κόσμου, διότι η επαφή με τα ζώα συνήθως απελευθερώνει τον άνθρωπο».

Η κεντρική ιδέα είναι ότι η θεραπεία μεταφέρεται από το ιατρείο στον φυσικό χώρο, παρέα με ένα πλάσμα που έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

«Το γαϊδουράκι έχει τα χαρίσματα της προστατευτικότητας, της τρυφερότητας και ένα μέγεθος που δεν τρομάζει, ειδικά ένα παιδί. Συγχρόνως, το μέγεθός του απαιτεί σεβασμό και λειτουργεί ως καταπληκτικός μεσάζων για θεραπευτικές συνεδρίες. Επίσης, κάποια από τα γαϊδουράκια έχουν ένα ιδιαίτερο χάρισμα: Αντιλαμβάνονται τη διαφορετικότητα αυτών των παιδιών, έχουν τρομερή υπομονή, μεγάλη τρυφερότητα. Είναι εξαιρετικοί βοηθοί στις συνεδρίες», λέει.

Και προσθέτει: «Συγχρόνως, τα παιδιά βρίσκονται σε ένα πολύ όμορφο φυσικό περιβάλλον, έχουν τη δυνατότητα πριν από τη συνεδρία να κάνουν βόλτα και να παίξουν – ειδικά στα παιδιά με αναπηρίες λείπει η δυνατότητα να τρέξουν και να παίξουν ελεύθερα η συναναστροφή με τα ζώα ηρεμεί. Τεράστιας σημασίας είναι η ανάπτυξη της συναισθηματικής επικοινωνίας».

«Η θεραπεία είναι ο μόνος τομέας των δραστηριοτήτων μας, στον οποίον χρησιμοποιούμε την ίππευση, για στήριξη του σώματος και ανάπτυξη της ισορροπίας του σώματος»,

τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Παπαμόσχου. «Όμως, δεν κάνουμε θεραπευτική ιππασία. Η ίππευση σε εμάς είναι κομμάτι των ασκήσεων που θα ζητήσει ο εργοθεραπευτής, όταν κρίνει ότι το παιδί πρέπει να ανέβει στο γαϊδουράκι για να ισορροπήσει η πλάτη του. Αν και πρόκειται για παιδιά, που δεν λειτουργεί καλά το κέντρο του σώματός τους, όταν βρίσκονται στην πλάτη του ζώου αυτό αλλάζει. Ισορροπούν πάνω στο ζώο, ανοίγεται ένα κανάλι επικοινωνίας και μπορείς να ζητήσεις από το παιδί να κάνει πράγματα, στο πλαίσιο της εργοθεραπείας. Πάνω στην πλάτη του ζώου τα παιδιά συγκεντρώνονται καλύτερα και αμέσως το σώμα επιτάσσει τις δυνάμεις του για να κρατηθούν στην πλάτη του ζώου και ισορροπούν. Είναι κάτι μαγικό που συμβαίνει…» λέει.

Το κέντρο συνεργάζεται με ειδική ψυχοπαιδαγωγό, την Νατάσσα Καρακουλίδου, που «κτίζει» τις συνεδρίες, όπως σημειώνει η κ. Παπαμόσχου. «Στη συνέχεια, ειδικοί συνεργάτες, όπως ο Ηλίας Σεφερλής και εμείς υλοποιούμε τις συνεδρίες. Υπάρχουν συνεδρίες ατομικές και ομαδικές. Συγχρόνως, υπάρχει Κέντρο Ημερήσιας Στήριξης, στο οποίο γίνονται συστηματικά οι θεραπείες, καθώς η θεραπευτική διαδικασία εξελίσσεται μέσα στο χρόνο» προσθέτει.

Καλλυντικά από γάλα γαϊδούρας

«Εμείς λέμε ότι, όταν παίρνουμε το γάλα ενός ζώου, το στερούμε από κάποιο ζώο που γεννήθηκε» απαντά στην ερώτηση για τα καλλυντικά από γάλα γαϊδούρας η Τατιάνα Παπαμόσχου. «Μια γαϊδούρα, όταν γεννά, δημιουργεί γάλα για να θρέψει το μωρό της. Η μητέρα παύει να παράγει γάλα, όταν δεν βλέπει κοντά το μωρό της. Οι παραγωγοί έχουν τα μικρά κοντά στις μητέρες, αλλά δεν τους επιτρέπουν να τα θηλάσουν. Τα αρσενικά μωρά θεωρούνται ανεπιθύμητα και τίθεται ερώτημα τι γίνεται με αυτά τα ζώα, όταν περάσει ο χρόνος του θηλασμού.

Κάποτε, οι χωρικοί έπαιρναν το γάλα μιας γαϊδουρίτσας για να θεραπεύσουν ένα παιδί με κοκκύτη.

Νομίζω ότι δεν θα μας πείραζε να ζήσουμε χωρίς γάλα γαϊδούρας…» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και συμπληρώνει: «Κάποτε η Κλεοπάτρα έκανε μπάνιο σε γάλα γαϊδούρας. Είχε 400 γαϊδούρες και τις άρμεγαν για να κάνει μπάνιο. Δεν είναι απαραίτητο να κάνουμε το ίδιο. Νομίζω ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα…».

«Η εντατική κτηνοτροφία αρχίζει να δείχνει πολύ ξεκάθαρα πόσο επιβλαβής είναι για τον πλανήτη. Ήδη γνωρίζουμε ότι η μεγαλύτερη ρύπανση γίνεται από αυτές τις βιομηχανίες και ότι εκεί γίνονται μεγάλα εγκλήματα για τα ζώα.

Με την κρίση του κορονοϊού η ανθρωπότητα διαπίστωσε ότι τώρα που έπαυσε να κινείται τόσο γρήγορα, η Γη ανάσανε. Η μόλυνση του Περιβάλλοντος μειώθηκε.

Το στίγμα μας πάνω στον πλανήτη είναι αρκετά επιβαρυντικό. Δεν χρειάζεται να τα γευόμαστε όλα, να τα τρώμε όλα, να τα κάνουμε όλα καλλυντικά…» καταλήγει η κ. Παπαμόσχου.

Τι κάνουμε αν δούμε ένα φίδι: Ποια είναι επικίνδυνα, πώς αντιμετωπίζουμε το τσίμπημα;

Άλλες δραστηριότητες

Οι ξεναγήσεις στη Γαϊδουροχώρα είναι διαδραστικές. Οι επισκέπτες μπαίνουν μέσα στο κοπάδι, έχουν επικοινωνία με τα ζώα, ασχολούνται μαζί τους και αρχίζουν να καταλαβαίνουν πως λειτουργούν τα ζώα.

Στις άλλες δραστηριότητες της Γαϊδουροχώρας συμπεριλαμβάνονται περίπατοι στην εξοχή (donkey trekking). Είναι μια εξαιρετική εμπειρία για όποιον θέλει να γνωρίσει τη φύση παρέα με ένα γαϊδουράκι, όπου ο καθένας έχει το γαϊδουράκι του, στο οποίο φορτώνει το φαγητό του και κάνουμε βόλτες στην εξοχή. Το γαϊδουράκι δεν επιτρέπει να σηκώνει πάνω από το 20% του βάρους του.

Ο χώρος της Γαϊδουροχώρας έχει ανοίξει από τις 18 Μαΐου και λειτουργεί, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη μη μετάδοση του κορονοϊού.

Μ. Δεληθανάση

ΑΠΕ-ΜΠΕ