Γιατί πρέπει να λέμε “τα Σέρρας” και όχι “οι Σέρρες”

Η ονομαστική ουδετέρου “τα Σέρρας” παρά το γεγονός ότι πράγματι είναι “απροσδόκητος” βρίσκεται “εν χρήσει” όπως θα λέγαμε, εδώ και τέσσερις αιώνες!!!

Στα 1894, ο συγγραφέας και ιστορικός Π. Παπαγεωργίου (σπανίας μορφώσεως και άριστος μελετητής των αρχαιοτήτων και του γλωσσικού ιδιώματος των Σερρών) αναφερόμενος στις διάφορες ονομασίες της πόλης γράφει: “ο νυν εύχρηστος τύπος “Σέρρας” μετά του ουδετέρου άρθρου “τα Σέρρας” είναι καλά πλασθείς εκ της αιτιατικής του πληθυντικού “τας Σέρρας” κατά συνεκφώνησιν των δύο φθόγγων…”.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

1. Ο τύπος “τα Σέρρας” βρίσκεται κατά πρώτο σε έναν αγιορείτικο κώδικα της ιεράς μονής Δοχειαρίου. “Επαρέλαβαν οι Τούρκοι τας Σέρρας εν έτει (1383) μηνί Σεπτεμβρίω ιθ…”

2. Για τον τύπο “τα Σέρρας”, ο Π. Παπαγεωργίου αναφέρει ότι σε κώδικα της Ιεράς Μητροπόλεως του έτους 1589 (σελ.30), υπάρχει η καταγραφή: “…γνωστώ έστω εις πάντας ότι τον Καρβασαρά όπου έχομεν εις τα Σέρρας…”

3. Στη “Σερραϊκή Χρονογραφία” του Παπασυναδινού (1598-1642) συχνά συναντούμε την αναφορά “εις τας Σέρρας” και “στας Σέρρας”, ποτέ όμως “σταις Σέρραις”.

4. Σε ένα αυτόγραφο σημείωμα του Μητροπολίτη Σερρών Ανθίμου, στα 1679, διαβάζουμε: “…εις τα Σέρρας και εις ενθύμησιν έγραψα”.

5. Στα 1798, ο Κοζανίτης γιατρός Μιχ. Περδικάρης σε επιστολή του γράφει: “ένα της γράμμα έλαβα από τα Σέρρας”, “…εγώ είμον εις τα Σέρρας…”, “…έφυγα και ήλθα εις τα Σέρρας…”

6. Στα 1839, οι πρόκριτοι του Μελένικου στέλνουν μια αναφορά στον τότε τούρκο σουλτάνο, όπου ανάμεσα στα άλλα γράφουν: “…Τα Σέρρας όπου είναι δέκα φοραίς μεγαλήτερον…”

7. Σε χειρόγραφο κώδικα της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών, στα 1775, διαβάζουμε: “…Εις το 1849 Ιουνίου 29 έγινεν πυρκαϊά και εκάησαν όλο τα Σέρρας…”

8. Στα 1913, όταν οι έλληνες στρατιώτες περνούσαν από τους δρόμους της κατεστραμμένης πόλης των Σερρών τραγουδούσαν: “…επήραμε και την Καβάλα μας τα έμορφα τα Σέρρας και Δράμμα…”

9. Ένα άλλο τραγούδι, που διασώθηκε από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, έλεγε: “Νιγρίτα και περίχωρα εβγάτε για να διήτε, τα Σέρρας όπου καίγονται και να τα λυπηθήτε…”

Στα παραδείγματα αρ.6 και 7 “Τα Σέρρας μεγαλήτερον” και “όλον τα Σέρρας”, έχομεν να κάνουμε με μια “ιδιότυπον περίπτωση με το κατηγορούμενον και τον κατηγορηματικόν προσδιορισμόν εις την ονομαστική ενικού και το υποκείμενο (την ονομασίαν της πόλεως) εις την ονομαστικήν του πληθυντικού, ενώ έπρεπε να συμφωνούν κατά γένος και πτώσιν, όπως αναγράφονται εις το τοπικόν ιδίωμα…” (Ν. Πέτροβιτς – “Σερραϊκά Χρονικά” – τόμος δεύτερος, Αθήναι 1957). Για να φθάσει τελικά η ονομασία πόλης των Σερρών, όπως διαπίστωνε 62 χρόνια μετά τον Π.Παπαγεωργίου ο γλωσσολόγος Β. Φόρης, εις την ονομαστικήν του ουδετέρου “τα Σέρρας” και να αντικαταστήσει πλήρως τον λόγιον τύπον “Αι Σέρραι”.

Ύστερα από όλα αυτά, όχι μόνο δε βρίσκουμε το λόγο που θα πρέπει να μας κάνει να χρησιμοποιούμε τον “εκδημοτικοποιημένο” όρο “οι Σέρρες” ή “στις Σέρρες” (όπως δεν θα έλεγε ποτέ ο κάτοικος της Πάτρας “στις Πάτρες” ή ο Θηβαίος “στις Θήβες”), αλλά πιστεύουμε ότι θα πρέπει να διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού ό,τι κληρονομήσαμε μέσα από τις λαϊκές μας παραδόσεις και ό,τι κατάφερε να επιζήσει του κονιορτού των χρόνων.

Σημείωση: Στο τέλος του περασμένου αιώνα ο Μαργαρίτης Δήμητσας, εξετάζοντας τους διάφορούς τύπους της ονομασίας των Σερρών, έφτασε και στον τύπο “Η Σέρρα” κατά μίμηση του “η Θήβα”, “η Πάτρα” κ.ά., αλλά ο τύπος αυτός, σύμφωνα με τα γραφόμενα του Ν. Πέτροβιτς, παρ’ ότι γραμματικά σωστός (ονομαστική του ενικού), “…δεν ευδοκίμησε διότι… ως κακόηχο δεν το εδέχετο το εντόπιο λαϊκό αισθητήριο…” (σ.σ.: Μόνη εξαίρεση ο ποιητής Κωστής Παλαμάς που στη “Φλογέρα του βασιληά” γράφει: “…την πόρτα ανοίγει και η Σέρρα η λαγκαδόκλειστη”)

Από την σελίδα του Δήμου Σερρών