Το άγχος είναι κρυμμένο καθημερινά σε πολλές καταστάσεις, το βιώνουμε συχνά και βλέπουμε την επίδρασή του πάνω μας και στη ζωή μας.
Ποιοι από μας δεν έχουν διαμαρτυρηθεί έστω και μια στιγμή μέσα στην καθημερινότητά μας για το άγχος; Πόσες φορές έχουμε νιώσει να είμαστε αντιμέτωποι με πολλές υποχρεώσεις και λίγο χρόνο για την εκτέλεσή τους;
Έχει αναλογιστεί ο καθένας μας πόσες καταστάσεις και γεγονότα μας δημιουργούν ένταση για αίτια όπως τα οικονομικά, η εργασία, η οικογένεια, η έλλειψη χρόνου, οι σχέσεις μας με τους ανθρώπους, τα μελλοντικά μας σχέδια και τόσα άλλα;
Το άγχος είναι κρυμμένο καθημερινά σε πολλές καταστάσεις, το βιώνουμε συχνά και βλέπουμε την επίδρασή του πάνω μας και στη ζωή μας, είναι μια έννοια που αφορά όλους μας. Άτυπα όλοι παλεύουμε να το αντιμετωπίσουμε, μαχόμαστε για να διεκδικήσουμε απο το άγχος την ψυχική μας ηρεμία, να εξασφαλίσουμε χρόνο και φροντίδα για την προσωπική μας ισορροπία.
Το άγχος επειδή τελικά είναι σύνηθες φαινόμενο της καθημερινότητας, μας αιφνιδιάζει, το θεωρούμε αυτονόητο να το βιώνουμε και αναπόφευκτο. Επειδή λειτουργούμε κάτω απο εντάσεις, σε πιεστικά χρονικά πλαίσια δεν μπορούμε πάντα εύκολα να το εντοπίσουμε έγκαιρα και συνεπώς φτάνει στην αντίληψή μας μέσα από τις εμφανείς βλαβερές επιδράσεις του, στο σώμα, στην υγεία, στον ψυχισμό, στις κοινωνικές μας σχέσεις.
Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε τα όρια μας και τις αντοχές μας με το άγχος έτσι ώστε να μπορούμε να το ελέγχουμε πολύ πριν να εκδηλώσει την επίδρασή του. Με τη σωστή ενημέρωση και αναπτύσσοντας λειτουργικούς τρόπους αντιμετώπισης είναι εφικτό το άγχος να το προλαβαίνουμε και όχι «να κυνηγάμε» τις επιπτώσεις του.
Τι πρέπει όμως να ξέρουμε για το άγχος και τις επιπτώσεις του; Ποια εφόδια πρέπει να αποκτήσουμε για την αποτελεσματική διαχείρισή του; Πότε πρέπει να απευθυνθούμε σ’ ένα ειδικό υγείας;
Τι είναι το άγχος;
Το άγχος, όταν υπάρχει σαν βιολογική αντίδραση σ’ ένα ερέθισμα, μας βοηθάει να προστατευθούμε και να εξελιχθούμε σαν άνθρωποι. Μέσα από την διαδικασία της μάθησης από πολύ νωρίς μαθαίνουμε ποια ερεθίσματα είναι απειλητικά ή θεωρούνται επικίνδυνα για τη σωματική μας ακεραιότητα.
Για παράδειγμα, όταν ερχόμαστε σ’ επαφή με κάποιο ξένο σε μια απόμερη συνοικία βραδινή ώρα, έχουμε μάθει οτι αυτό είναι μια πιθανή απειλή, ο θερμοστάτης του σώματός μας, η ισορροπία της βιοχημείας του σώματος διαταράσσεται, δίνει σήμα και παράγονται ορμόνες που προκαλούν τη βιολογική διάσταση του άγχους όπως ταχυπαλμία, εγρήγορση, εφίδρωση, έντονη λειτουργία του καρδιο-αναπνευστικού συστήματος κλπ.
Αυτό είναι το θετικό άγχος που βιώνουμε και λειτουργεί σαν σύστημα άμυνας και προσαρμογής στις καταστάσεις. Πολλές φορές το άγχος επειδή μας κινητοποιεί, μπορεί να μας ωθεί και στο να είμαστε πιο παραγωγικοί, αποδοτικοί και αποτελεσματικοί με τους στόχους και τις υποχρεώσεις, λειτουργεί δηλαδή και σαν κίνητρο.
Είναι σημαντικό όμως επειδή το άγχος είναι πολύ υποκειμενική εμπειρία, ο καθένας μας να ξέρει πού είναι το όριό του, ποιο είναι το σημείο που του προσφέρει την μέγιστη δυνατή αποδοτικότητα. Μετά από αυτό το σημείο αρχίζει το λεγόμενο αρνητικό άγχος που εκφράζεται με επιπτώσεις σωματικές, συναισθηματικές, στον τρόπο που σκεφτόμαστε, στη συμπεριφορά και στις σχέσεις μας.
Από «ποιο σημείο» και μετά όμως το άγχος έχει αρνητική επίδραση πάνω μας; Ποιες είναι οι ενδείξεις που θα πρέπει να παρατηρήσουμε και να μάθουμε να ελέγχουμε;
Όταν το άγχος υπάρχει έντονα και για παρατεταμένη χρονική διάρκεια επηρεάζει αρνητικά πολλά συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι σημαντικό λοιπόν να εντοπίζουμε τα σημάδια του, γιατί σύμφωνα με την σύγχρονη βιβλιογραφία υποστηρίζεται πως στο 90% των οργανικών παθήσεων είναι συσχετισμένα με το άγχος ανάμεσα στο συνδυασμό και άλλων αιτιών.
Τα βιολογικά σημάδια/συμπτώματα του αρνητικού άγχους είναι τα ακόλουθα:
-Διαταραχή στον ύπνο
-Άλγος στην περιοχή της πλάτης, ώμου και αυχένα
-Μυαλγίες, ένταση στο μυϊκό σύστημα
-Ημικρανίες, κεφαλαλγίες
-Ενοχλήσεις στην γαστρεντερική περιοχή
-Απώλεια ή αύξηση βάρους
-Συνεχής κόπωση
-Δερματικά
-Άσθμα, δύσπνοια
-Εφίδρωση
-Υψηλή πίεση
-Ταχυπαλμίες
-Χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα, επιρρεπείς σε ιώσεις, κρύωμα κλπ
Είναι σημαντικό όταν αυτά παρατηρούνται συχνά στον οργανισμό σας, να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας και να συζητήσετε τους παράγοντες που νομίζετε οτι μπορεί να σχετίζονται με «αποθηκευμένο» άγχος που εκδηλώθηκε στο σώμα σας.
Αυτές κάποιες φορές είναι ενδείξεις για να κάνουμε έναν απολογισμό με τον εαυτό μας, να ψάξουμε μέσα μας ποιες καταστάσεις ή γεγονότα μάς βάζουν σε έντονη πίεση και μας δημιουργούν άγχος. Πολλές φορές στο σώμα μας ‘βγαίνουν’ τα συμπτώματα, είναι όμως η αφορμή και το αίτιο ή το γεγονός του άγχους εντοπίζεται κάπου αλλού.
Συχνά τα σημάδια αυτά αν τα παρατηρήσουμε τον εαυτό μας θα συσχετίζονται και με συναισθηματικές αλλαγές που θα μας βοηθήσουν να ισχυροποιήσουμε την υπόθεσή μας οτι είμαστε εκτεθειμένοι σε έντονο άγχος.
Σημάδια που δηλώνουν την συναισθηματική επίδραση του άγχους είναι κυρίως τ’ ακόλουθα:
-Έντονος εκνευρισμός
-Μελαγχολική διάθεση
-Απώλεια μνήμης
-Έλλειψη συγκέντρωσης
-Αίσθηση ότι τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου
-Αίσθηση ότι δεν μπορεί το μυαλό μας να σκεφτεί καθαρά
-Έντονη ανησυχία ή αίσθηση φόβου ότι θα συμβεί κάτι απρόσμενο
-Υπερβολικές αντιδράσεις στην συμπεριφορά μας που
Όταν είμαστε σε άγχος και ένταση είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τα σημάδια που αναφέρθηκαν και συχνά θα πρέπει να βασιστούμε και στις παρατηρήσεις του στενού κοινωνικού μας κύκλου. Το άγχος εκδηλώνεται και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις συνεπώς μέλη της οικογενείας, συνεργάτες ή φίλοι μπορεί να παρατηρήσουν αλλαγές στον τρόπο που επικοινωνούμε ή συμπεριφερόμαστε, να κάνουν σχόλια όπως, «δεν είσαι ο εαυτός σου τελευταία», «Σ’ απασχολεί κάτι;», «Είσαι νευρικός με το παραμικρό».
Σε πρώτο άκουσμα, τέτοιες παρατηρήσεις μπορεί να μας βάλουν σε θέση άμυνας και να νιώσουμε ότι μας ασκούν κριτική ή να τα τα πάρουμε σαν προσβολή. Καλό είναι όμως να σκεφτούμε τι μπορεί να έκανε τους ανθρώπους αυτούς να μας μιλήσουν έτσι, ίσως επειδή είναι αποστασιοποιημένοι απο την ένταση που πιθανά βιώνουμε, να μπορούν καλύτερα να αντιληφθούν ότι μας επηρεάζει έντονα το άγχος.
Συχνοί τσακωμοί, έλλειψη υπομονής με τους άλλους, απομόνωση από τα κοινωνικά, διαφωνία στον εργασιακό χώρο, εκδήλωση βίας (λεκτική ή σωματική) στην οικογένεια πιθανά να σχετίζονται με την επίδραση του άγχους.
Είναι φανερό ότι το άγχος έχει πολλές επιδράσεις στον άνθρωπο και πρέπει να να τις «αποκωδικοποιούμε» για να γνωστοποιήσουμε στον εαυτό μας ότι αυτά τα σημάδια είναι λόγω άγχους. Υπάρχει όμως τρόπος να αντιληφθούμε οτι είμαστε πολύ αγχωμένοι για μεγάλη χρονική περίοδο προτού εμφανιστούν οι βλαβερές επιπτώσεις του; Τι μπορούμε να κάνουμε για να το αντιμετωπίσουμε; Αν νιώσει κάποιος πως δεν μπορεί να έχει έλεγχο στο άγχος του πώς μπορεί να τον βοηθήσει με τις συμβουλες του ο ψυχολόγος;
Σημαντικά ερωτήματα που αφορούν την καθημερινότητά μας και που σίγουρα οι απαντήσεις τους στο δεύτερο μέρος του άρθρου “ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ” θα είναι ένα χρήσιμο εργαλείο διαχείρισης του άγχους με στόχο να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής μας.
