Η μοναδικότητα του Πάσχα στην Κέρκυρα

Ορθόδοξοι, Ρωμαιοκαθολικοί και Προτεστάντες, εορτάζουν πάντα τη Μ. Εβδομάδα και το Πάσχα χρονικά μαζί από το 1583. Οι εκκλησιαστικές εκδηλώσεις, «βγαίνουν και έξω από τους Ναούς», δημιουργώντας μία βιωματική ατμόσφαιρα για τον καθένα με πολλούς συμβολισμούς. Τα πολιτιστικά δρώμενα, έχουν τη δική τους θέση στο κατανυκτικό και συνάμα εορταστικό γίγνεσθαι του τόπου. Αυτή είναι και η μοναδικότητα της κορυφαίας εορτής της Χριστιανοσύνης στην Κέρκυρα.

Τη δική του θεώρηση καταθέτει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Δημήτρης Μεταλληνός, δρ Ιστορίας- Διδάσκων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κέρκυρας.

«Η Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί το κεντρικό σημείο ολόκληρου του Χριστιανικού Κόσμου. Όχι μόνον των Ορθοδόξων, αλλά και των Ρωμαιοκαθολικών και των Προτεσταντών. Στο νησί, το Πάσχα ανάλογα με τη χριστιανική ομολογία που επιλέγει ο κάθε πιστός, έχει συγκεκριμένα δρώμενα. Βέβαια, το πιο πλούσιο τυπικό, το διαθέτει η Ορθόδοξη Εκκλησία, που είναι και η αρχαιότερη ιστορικά. Μπορεί στον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο οι Χριστιανοί να εορτάζουν εφέτος μια εβδομάδα νωρίτερα, όμως στην Κέρκυρα εορτάζουμε μαζί, αφού έτσι θεσμοθετήθηκε επί Ενετοκρατίας».

Ο κ. Μεταλληνός αναπτύσσει την ιδιαίτερη διάσταση και τα μηνύματα που εκπέμπουν οι εορταστικές εκδηλώσεις στην Κέρκυρα. «Τόσο στην πόλη, όσο και στα χωριά, καταγράφεται μία συγκινητική “έξοδος” των δρώμενων από τους ιερούς ναούς, στο ευρύ κοινό. Έτσι λοιπόν, εάν κάποιος στην υπόλοιπη Ελλάδα συνηθίζει “για το καλό” να προσέρχεται στην Εκκλησία τη νύχτα της Αναστάσεως για το “Χριστός Ανέστη” και τα πυροτεχνήματα, προκειμένου να αποχωρήσει στη συνέχεια, στην Κέρκυρα από το Σάββατο του Λαζάρου μέχρι και το Πάσχα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει μια σειρά από εκκλησιαστικές, αλλά και πολιτιστικές εκδηλώσεις και εκτός του ναού. Εξάλλου ολόκληρο το Μεγαλοβδόμαδο παράλληλα με τα εκκλησιαστικά δρώμενα, πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις από τα δεκάδες πολιτιστικά σωματεία που δραστηριοποιούνται στην Κέρκυρα. Συγκεκριμένα, γίνονται συναυλίες των σημαντικότερων Φιλαρμονικών και Χορωδιών κατά τις πρώτες ημέρες του Μεγαλοβδόμαδου. Τη Μ. Πέμπτη η περιφορά του, ενώ τη Μ. Παρασκευή οι περιφορές των Επιταφίων, όπου ο ένας διαδέχεται ή συναντά τον άλλο, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα χαρμολύπης».

«Τιμούμε τον νεκρό Ιησού, γνωρίζοντας ότι μετά από τρεις ημέρες ακολουθεί η Ανάστασή Του», σημειώνει ο κ. Μεταλληνός και συνεχίζει: «Συγκινητική η περιφορά του Επιταφίου του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα το Μ. Σάββατο το πρωί, αλλά και η λιτάνευση του εδώ και 1.700 έτη του άφθαρτου και θαυματουργού σκηνώματός του, όπου ο Άγιος λιτανεύεται σε θέση Επισκόπου. Η Τάξη αυτή, μας υπενθυμίζει ότι μπορεί η Κέρκυρα επί δυτικών κυριαρχιών να μη διέθετε Ορθόδοξο Επίσκοπο, για 532 χρόνια, διέθετε όμως τον μόνιμο Επίσκοπο και Πνευματικό Προστάτη της».

Τοπικά έθιμα συμπληρώνουν τα δρώμενα

Οι «μπότηδες», έθιμο που έλκει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και αποκτά χριστιανικό συμβολισμό από το σχετικό αγιογραφικό χωρίο «…ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεράμεως…». Ωστόσο, δεν σημαίνει πως ο Χριστός είναι εκδικητικός ή τιμωρός. Ο Αναστάς Χριστός ως Αυτοφωτία και Πηγή του Ακτίστου Φωτός, διαλύει όλα τα κοσμικά σκοτάδια, ως «φώτα ολόφωτα» κατά τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Το μήνυμα «της αγάπης προς την πλησίον», εκπέμπεται με το έθιμο της «Μαστέλας». Πρόκειται, για ένα μεγάλο ξύλινο βαρέλι γεμάτο με νερό, όπου οι πιστοί καθ’ όλη τη Μ. Εβδομάδα ρίχνουν κέρματα. Με την πρώτη Ανάσταση, όπως άλλοτε έκαναν οι αχθοφόροι, όποιος βουτήξει πρώτος στο βαρέλι λαμβάνει και τα κέρματα. Στα ζαχαροπλαστεία και τους φούρνους όλοι φτιάχνουν, ένα ιδιαίτερο τσουρέκι με ένα κόκκινο αυγό να το διακοσμεί, που προέρχεται από την Ενετοκρατία, την «κολομπίνα»,που στα ιταλικά σημαίνει περιστέρι. Ένα γλύκισμα που έχει τον δικό του συμβολισμό, υπενθυμίζοντας ότι πλησιάζει η Ανάσταση.

«Υπάρχουν συνάνθρωποί μας που μπορεί να μην εισέρχονται στην Εκκλησία, αλλά κατορθώνουν να ψηλαφίσουν τα μηνύματα της Μ. Εβδομάδας είτε εικονικά και εικαστικά, είτε ηχητικά και ακουστικά λόγω των μουσικών δρώμενων, είτε ακόμη και εκφραστικά ως ποίηση ή λογοτεχνία, μέσα από εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται μέχρι την Μ. Τετάρτη το βράδυ» επισημαίνει ο Δημήτρης Μεταλληνός.