Εκατόν δέκα χρόνια από την ημέρα των εγκαινίων του, ένα από τα εμβληματικότερα και ιστορικότερα κτίρια της Καβάλας, το καθόλα εντυπωσιακό κτίσμα της Μεγάλης Λέσχης, είναι έτοιμο να ανοίξει τις βαριές ξύλινες πόρτες του μετά τη μεγάλη συντήρηση που δέχθηκε, η οποία βοήθησε σημαντικά στη διατήρηση του κτίσματος και στην ανάδειξή του.
Το ΑΠΕ – ΜΠΕ μπήκε στο εσωτερικό του πλήρως ανακαινισμένου εντυπωσιακού κτιρίου που κοσμεί το κέντρο της πόλης και το οποίο αποτέλεσε σημείο αναφοράς για μεγάλα και σημαντικά γεγονότα, που σημάδεψαν όχι μόνο την Καβάλα αλλά και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας.
Η Μεγάλη Λέσχη, ιδιοκτησία της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυρίων Καβάλας (Φ.Α.Κ.Κ.), του αρχαιότερου σωματείου της πόλης, συμπληρώνει τη σειρά των πανέμορφων διατηρητέων κτισμάτων κατά μήκος της λιθόστρωτης οδού Κύπρου, που μαζί με την καθολική εκκλησία, το δημαρχιακό μέγαρο, το Μέγαρο Wix, το παλιό παρθεναγωγείο και το Μέγαρο Τόκου που στεγάζει την Εφορεία Αρχαιοτήτων, μαρτυρούν τον πλούτο και την ακμή της άλλοτε κραταιάς καπνούπολης.
Η Μεγάλη Λέσχη εγκαινιάστηκε το 1910 και αποτέλεσε αρχιτεκτονικό κόσμημα και σύμβολο επίδειξης πλούτου και δύναμης της τουρκοκρατούμενης ελληνικής κοινότητας, ενώ συνδέθηκε άρρηκτα με τη σύγχρονη ιστορία της Καβάλας. Μιας περιοχής η οποία μετά το 1900 μεταμορφώνεται σταδιακά από ένα μικρό και άνυδρο χωριό σε μια μεγάλη πολυπολιτισμική κοινωνία, προσφέροντας πλέον καλύτερη ποιότητα ζωής στους κατοίκους της.
Επί σειρά ετών αποτέλεσε σημείο αναφοράς της πνευματικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και οικονομικής ελίτ της Καβάλας τόσο τα χρόνια του οθωμανικού ζυγού, της βουλγαρικής κατοχής αλλά και της ελεύθερης Ελλάδας. Σε αυτό το κτίριο φιλοξενήθηκε ο μεγάλος πολιτικός της νεότερης Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος. Οι τοπικές αρχές του παρέθεσαν επίσημο γεύμα κατά την επίσκεψη που πραγματοποίησε στις 3 Νοεμβρίου 1929, με την ευκαιρία των εγκαινίων από τον ίδιο του νέου λιμανιού που αναμένονταν ν’ αλλάξει την οικονομική ρότα ολόκληρης της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης με την εντυπωσιακή ανάπτυξη του καπνεμπορίου.
Στο κτίριο αυτό φιλοξενήθηκαν διαχρονικά μεγάλες εμβληματικές προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ στα εκατό και πλέον χρόνια ζωή του είχε πολλές χρήσεις, από τράπεζα και λέσχη αξιωματικών μέχρι φρουραρχείο.
Επιβεβλημένη ανάγκη η συντήρησή του
Στις 15 Οκτωβρίου του 2012 η Φ.Α.Κ.Κ. παραχωρεί τη χρήση του κτίσματος στον Δήμο Καβάλας, προκειμένου αυτός με τη σειρά του να το εντάξει στο ΕΣΠΑ και να ξεκινήσουν έτσι οι εργασίες συντήρησης, καθώς το κτίσμα μετά από έναν αιώνα ζωής είχε πλέον εμφανή και έντονα τα σημάδια της φθοράς. Με συνολικό προϋπολογισμό 3.734.655 ευρώ, το έργο της αποκατάστασης ολοκληρώθηκε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ικανοποιώντας ακόμα και τις πιο απαιτητικές προσδοκίες τόσο των ιδιοκτήτων, όσο των χρηστών, αλλά και του απλού κόσμου.
Ο δήμαρχος Καβάλας, Θόδωρος Μουριάδης, μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ τόνισε ότι αποτελεί μεγάλο ευτύχημα για την πόλη να έχει ένα τόσο σημαντικό αρχιτεκτονικό κτιριακό συγκρότημα όπως η Μεγάλη Λέσχη, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία της Καβάλας.
«Η δημοτική αρχή από το 2012» σημείωσε ο δήμαρχος, «αντιλήφθηκε τη μεγάλη αναγκαιότητα της συντήρησης και ανάδειξης του κτιρίου και ξεκίνησε τις διαδικασίες ώστε να το επιτύχει. Σήμερα, επτά χρόνια μετά, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που υπήρξαν, το κτίριο είναι και πάλι έτοιμο να “μιλήσει” στις καρδιές και τις αναμνήσεις μας, αναδεικνύοντας όλη την αρχοντιά και τη μεγαλοπρέπεια του για να φιλοξενήσει ποικίλες πολιτιστικές και πνευματικές εκδηλώσεις αντάξιες της λαμπρής ιστορίας του».
Αποκαλύφθηκαν οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες
Στο πλαίσιο των εκτεταμένων έργων συντηρήθηκαν όλα τα παλιά ξύλινα έπιπλα -αντίκες, που βρίσκονταν στην κεντρική σάλα και τις μικρότερες αίθουσες, όπως επίσης οι εντυπωσιακές σκαλιστές πορσελάνινες θερμάστρες (σόμπες) μοναδικής αρχιτεκτονικής ομορφιάς. Το πιο σημαντικό όμως έργο που μελετήθηκε με προσοχή και εκτελέστηκε στους εσωτερικούς χώρους της Μεγάλης Λέσχης ήταν η πλήρη αποκατάσταση όλων των τοιχογραφιών. Ο επισκέπτης μένει έκθαμβος μπροστά στην αποκάλυψη της ομορφιάς των τοιχογραφιών και σχεδόν καθηλώνεται από το διακοσμητικό και χρωματικό πλούτο που έρχονται ξανά στο φως, σχεδόν έναν αιώνα μετά την κατασκευή του κτιρίου.
Η μεγαλοπρεπής ξύλινη είσοδος του κτιρίου με τη μαρμάρινη σκάλα και τις αποκαλυφθείσες τοιχογραφίες δίνουν πλέον στον επισκέπτη την αίσθηση ότι εισέρχεται σε βιενέζικο παλάτι.
Πολυτέλεια και εθνικές ανάγκες
Παρά τον εντυπωσιακό πλούτο που διέθετε, ακόμα και για μια δύσκολη εποχή, το επιβλητικό κτίριο της Μεγάλης Λέσχης κτίστηκε περισσότερο από ιστορική αναγκαιότητα και έπαιξε σημαντικό ρόλο στα χρόνια της υποδούλωσης της Ελλάδας. Τότε, αποτελούσε κέντρο ουσιαστικά εθνικό, ενώ τυπικά φαινόταν ότι ήταν χώρος συγκέντρωσης και ψυχαγωγίας της Καβαλιώτικης Ελληνικής Κοινότητας, αφού τα πρώτα χρόνια από τα έσοδα λειτουργίας της λέσχης χρηματοδοτούνταν οι ανάγκες του Μακεδονικού αγώνα.
Όπως τονίζει στο βιβλίο της «Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυρίων Καβάλας 1902 – 1992, Από τον Μακεδονικό Αγώνα μέχρι σήμερα» η αείμνηστη συγγραφέας και φιλόλογος Αγγελική Κιουρτσή – Μιχαλοπούλου, «στις πολυτελείς αίθουσες της συγκεντρώνονταν η τότε ακμάζουσα οικονομικά και πνευματικά ηγετική τάξη της Καβάλας, χωρίς να προκαλεί την υποψία του κατακτητή. Κι εκεί, μέσα σε κλίμα εγκαρδιότητας, ενισχύονταν οι σχέσεις των μελών της, λύνονταν οι διάφορές τους και συζητούνταν πολλές φορές τα προβλήματα του Ελληνισμού».
«Εδώ», επισημαίνει η Αγγελική Μιχαλοπούλου, «γίνονταν οι μεγάλες καπνεμπορικές επαφές με οικονομικούς παράγοντες του εξωτερικού. Και το σπουδαιότερο στο χώρο αυτό γινόταν η σύσφιξη των σχέσεων της ελληνικής κοινότητας με το διπλωματικό σώμα της πόλης που είχε τη δυνατότητα να προωθήσει της ελληνικές θέσεις και τα προβλήματα στο χώρο της Ευρώπης».
Αξίζει να τονιστεί ότι η διακόσμηση των αιθουσών (φωτιστικές απλίκες, καθρέφτες κ.α.) και τα ξυλόγλυπτα έπιπλα ήταν εξαιρετικής κατασκευής προερχόμενα από χώρες της κεντρικής Ευρώπης, καθώς οι καπνέμποροι της εποχής συναγωνίζονταν στις δωρεές και έφερναν στην Καβάλα ότι καλύτερο έβρισκαν στις ευρωπαϊκές αγορές.
Το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης από το 1983 έως και το 2003 στέγασε τη Δημοτική Βιβλιοθήκη μέχρι την ανέγερση του νέου και σύγχρονου κτιρίου από τον Δήμο Καβάλας.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
