Η Τουρκία στον τοίχο. Το Κυπριακό στο <ψυγείο>.
Date:
Η καλή προσωπική επαφή του Προέδρου Αναστασιάδη με τον Ακκιντζί δεν ήταν αρκετή για να κρατήσει ζωντανή τη διαδικασία στο Κραν-Μοντανά. Βέβαια, η επικοινωνία μεταξύ των δύο ανδρών άρχισε να γίνεται προβληματική από τις αρχές του έτους, όταν φάνηκε ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά δίνει στην Άγκυρα το δικαίωμα να διαμορφώσει εκείνη τις θέσεις της στα καυτά ζητήματα της ασφάλειας και των εγγυήσεων.
Στη διάρκεια της διάσκεψης, ο Ακκιντζί δεν διεκδίκησε αυτόνομο ρόλο και φωνή. Στην ουσία, οι Τουρκοκύπριοι απεκδύθηκαν του κυπριακού τους χαρακτήρα. Συμπεριφέρθηκαν ως Τούρκοι, όχι ως Τούρκοι της Κύπρου. Κι εκεί «έπεσαν» στο τραπέζι οι μαξιμαλιστικές τουρκικές θέσεις περί της πρόσβασης των Τούρκων πολιτών στις 4 ελευθερίες της Ε.Ε. (κάτι που, αν ίσχυε, θα οδηγούσε την Κύπρο de facto εκτός κοινοτικού κεκτημένου) και περί της διατήρησης του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων.
Η επόμενη μέρα βρίσκει το Κυπριακό στο «ψυγείο» της διεθνούς διπλωματίας. Παρά τις γενικές αναφορές περί επανάληψης της διαδικασίας στο μέλλον, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεν μπορούν να διεξαχθούν ουσιαστικές συζητήσεις πριν τις κυπριακές προεδρικές εκλογές του 2018. Λαμβάνοντας υπόψη και το τουρκικό πολιτικό ημερολόγιο, η Άγκυρα δεν θα καθόταν εύκολα στο τραπέζι πριν τις τουρκικές προεδρικές εκλογές του 2019. Άλλωστε, στη γειτονική χώρα οι πολιτικές δυνάμεις πλειοδοτούν σε εθνικιστικό λόγο και ο Ερντογάν δεν θα ήθελε να δει τους κεμαλιστές του CHP να τον κατηγορούν για υποχωρητικότητα στο Κυπριακό.
Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει κόπωση στο διεθνή παράγοντα, ο οποίος είχε επενδύσει πολλά στη διάσκεψη του Κραν-Μοντανά, παρόλο που οι τελευταίες ενδείξεις δεν ήταν ενθαρρυντικές για ένα θετικό αποτέλεσμα. Επιπλέον, άγνωστοι παραμένουν οι σχεδιασμοί του ΟΗΕ. Μετά τη λήξη της θητείας του Ειδικού Απεσταλμένου Άιντε, κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η διάδοχη κατάσταση. Ερωτηματικά εγείρονται ακόμα και για τους κυανόκρανους που βρίσκονται στο νησί: με δεδομένη την κακή οικονομική κατάσταση του ΟΗΕ (αποτέλεσμα της μειωμένης αμερικανικής συνεισφοράς, ύστερα από απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ), πολλοί αναρωτιούνται αν η στρατιωτική δύναμη στην Κύπρο μειωθεί ή αποχωρήσει οριστικώς.
Η Τουρκία εγκλωβίστηκε στο κλίμα αδιαλλαξίας που η ίδια δημιούργησε στο Κραν-Μοντανά. Καθώς η διεθνής κοινότητα της αποδίδει τη «ρετσινιά» του υπεύθυνου για το νέο ναυάγιο του Κυπριακού, η γειτονική χώρα συνεχίζει την ίδια τακτική και επιμένει στις αστήρικτες διεκδικήσεις της επί της κυπριακής ΑΟΖ. Παρά τις διαδοχικές απειλές ότι δεν θα δεχθεί τις «μονομερείς κινήσεις της Λευκωσίας», η Άγκυρα γνωρίζει πως δεν έχει τη νομιμοποίηση να εμποδίσει πρακτικά τις κυπριακές γεωτρήσεις. Ακόμη, γνωρίζει ότι δεν μπορεί επί του παρόντος να εναντιωθεί σε ενεργειακούς κολοσσούς, όπως είναι η ΕΝΙ και η TOTAL.
Πάντως, σε περίπτωση θερμής αντίδρασης, η Τουρκία θα βρισκόταν σε διεθνή απομόνωση, με την πλάτη στον τοίχο. Γι? αυτό και μέχρι στιγμής αρκείται σε λεονταρισμούς για εσωτερική κατανάλωση. Το στρατηγικό της αδιέξοδο δεν περιορίζεται μόνο σε αυτά. Ανησυχεί μήπως η άνοδος της Κύπρου στο παγκόσμιο χρηματιστήριο ενέργειας απομακρύνει την Άγκυρα από το μακρόπνοο όραμα να καταστεί Ουκρανία της Μεσογείου, δηλαδή ρυθμιστικός παράγοντας στη διανομή και διαχείριση του αερίου.
Χωρίς αμφιβολία, για να υπάρξουν σοβαρές διαβουλεύσεις, πρέπει προηγουμένως να έχει γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους και ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα. Όσο ο εθνικισμός κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική σκηνή, τα περιθώρια ελιγμών της κυβέρνησης ΑΚΡ θα παραμείνουν περιορισμένα.
*Ο Τάσος Χατζηβασιλείου είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος
