Αναγκαία η ενημέρωση των πολιτών για την συνύπαρξη με την άγρια ζωή
Με βαθιά θλίψη αποχαιρετούμε έναν άνθρωπο που αγάπησε τη φύση και την εξερεύνησή της, χάνοντας τη ζωή του στο πυκνό και αυστηρά προστατευόμενο δάσος του Φρακτού. Εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους φίλους του.
Η τραγική αυτή απώλεια μας υπενθυμίζει την ανάγκη για σωστή ενημέρωση και προετοιμασία, ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια τόσο των ανθρώπων όσο και των άγριων ζώων. Τα γεγονότα που μέχρι στιγμής έχουν αναδειχθεί αποκαλύπτουν τρία βασικά λάθη που οδήγησαν στο μοιραίο γεγονός: Το ιδιαίτερα πυκνό και απομονωμένο περιβάλλον του δάσους, όπου τα ζώα δεν περιμένουν να συναντήσουν ανθρώπους, η παρουσία του σκύλου που πιθανώς έκανε την αρκούδα να νιώσει απειλή, καθώς και η χρήση σπρέι πιπεριού, που είναι παράνομο στη χώρα μας και φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε με ακατάλληλο τρόπο, στρέφοντας το ζώο σε πανικόβλητη φυγή.
Η καφέ αρκούδα, που φιλοξενούμε και στη χώρα μας, δεν είναι επιθετικό ζώο. Αντιθέτως, μόλις αντιληφθεί ανθρώπινη παρουσία, απομακρύνεται. Μόνο σε πολύ λίγες περιπτώσεις, κυρίως όταν βρεθεί σε συνθήκες απειλής για την ίδια ή για τα μικρά της, μπορεί να δείξει εκφοβιστική συμπεριφορά. Οι μητέρες αρκούδες είναι εξαιρετικά προστατευτικές με τα μικρά τους, γι’ αυτό, αν συναντήσουμε μόνο του ένα αρκουδάκι, δεν το πλησιάζουμε, καθώς η μητέρα του πιθανώς βρίσκεται κοντά και μπορεί να αντιληφθεί την παρουσία μας ως απειλή.
Κατά την κίνησή μας στο δάσος, είναι καλό να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας κατά τακτά χρονικά διαστήματα, κάνοντας έντονους θορύβους με ομιλίες, τραγούδια ή χρήση σφυρίχτρας. Αν συναντήσουμε αρκούδα, μένουμε ψύχραιμοι, αποφεύγουμε να φωνάξουμε ή να προσπαθήσουμε να την τρομάξουμε. Απομακρυνόμαστε ήρεμα, δίνοντάς της χώρο για να συνεχίσει τη διαδρομή της. Δεν πετάμε κλαδιά, πέτρες ή άλλα αντικείμενα, καθώς αυτό μπορεί να θεωρηθεί απειλή. Αν παρατηρήσουμε αρκούδα να κινείται κοντά σε κατοικημένη περιοχή, ειδοποιούμε άμεσα το Δασαρχείο και το Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής.
Η τραγωδία αυτή ας γίνει αφορμή για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και καλύτερη προετοιμασία, ώστε να τιμήσουμε τη μνήμη του ανθρώπου που χάθηκε. Η συνύπαρξη του ανθρώπου με την άγρια ζωή είναι αναγκαία και εφικτή. Προϋποθέτει όμως γνώση, ανεκτικότητα, ενσυναίσθηση, αυτοσυγκράτηση, σεβασμό σε κάθε μορφή ζωής.
Την περίοδο αυτή, κάθε χρόνο, καταγράφεται αυξημένη παρουσία αρκούδων κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων πρόκειται είτε για θηλυκά με μικρά που προσεγγίζουν περιοχές με ανθρώπινη δραστηριότητα, καθώς αναζητούν εύκολη τροφή κυρίως σε οικιακά απορρίμματα, παράνομες χωματερές και οπωροφόρα δέντρα ενώ παράλληλα προσπαθούν να προστατέψουν τα μικρά τους από τα βρεφοκτόνα αρσενικά, είτε για νεαρά/ανώριμα άτομα 2-3 ετών που αναζητούν χωροκράτεια, δεν έχουν αρνητική εμπειρία από την ανθρώπινη παρουσία ενώ παράλληλα εκτοπίζονται από τα μεγάλα αρσενικά.
Τα τελευταία 10 χρόνια η συχνή παρουσία του είδους κοντά σε κατοικημένες περιοχές είναι κάτι αναμενόμενο για αυτή την χρονική περίοδο, είναι διαχειρίσιμη και δεν πρέπει να μας προκαλεί πανικό. Η αρκούδα είναι πολύ ευπροσάρμοστο άγριο ζώο και με αποκλειστικό κίνητρο την εξεύρεση τροφής, ειδικά σε εποχή που δεν υπάρχει επαρκής τροφή στο δάσος, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να ξεπεράσει τον φόβο της για τον άνθρωπο. Γενικά, η καφέ αρκούδα που φιλοξενούμε και στην χώρα μας, δεν είναι επιθετικό ζώο. Αντιθέτως, μόλις αντιληφθεί ανθρώπινη παρουσία ή δραστηριότητα απομακρύνεται. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις μπορεί να δείξει εκφοβιστική επιθετική συμπεριφορά, κυρίως όταν βρεθεί σε συνθήκες απειλής για την ίδια η τα μικρά της. Οι μητέρες αρκούδες είναι υπερπροστατευτικές με τα μικρά τους. Για αυτόν τον λόγο, σε περίπτωση που συναντήσουμε μόνο του ένα μικρό αρκουδάκι, δεν το πλησιάζουμε καθώς είναι πολύ πιθανό η μητέρα του να βρίσκεται κοντά και να νιώσει απειλή από την ανθρώπινη παρουσία.
Όταν κινούμαστε στο δάσος καλό είναι να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας κατά τακτά χρονικά διαστήματα, κάνοντας έντονους θορύβους με ομιλίες, τραγούδια ή τη χρήση σφυρίχτρας. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως αν μια αρκούδα βρεθεί στο δρόμο μας μένουμε ψύχραιμοι/ες, δεν φωνάζουμε, δεν προσπαθούμε να την τρομάξουμε. Απομακρυνόμαστε ήρεμα δίνοντας χώρο στην αρκούδα να συνεχίσει την διαδρομή της. Δεν πετάμε σε καμία περίπτωση κλαδιά, πέτρες ή άλλα αντικείμενα, καθώς θα εκλάβει την πράξη αυτή ως απειλή. Σε περίπτωση που εντοπίσουμε μια αρκούδα να κινείται πολύ κοντά σε κατοικημένη περιοχή ειδοποιούμε το Δασαρχείο και το Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής.
Αναλυτικά, η Περιβαλλοντική Οργάνωση Καλλιστώ αναφέρει:
Πώς λειτουργούν οι Ομάδες Άμεσης Επέμβασης
Από το 2014 λειτουργούν με θεσμοθετημένο τρόπο Ομάδες Άμεσης Επέμβασης (ΦΕΚ 272/07-02-2014). Η Ομάδα Άμεσης Επέμβασης για την Αρκούδα (ΒΕΤ) επεμβαίνει σε περιοχές όπου παρατηρούνται προβλήματα συνύπαρξης μεταξύ αρκούδων και ανθρώπων (ζημιές σε καλλιέργειες, μελίσσια, ζώα), σε περιπτώσεις αρκούδων «εθισμένων» σε ανθρωπογενείς τροφικές πηγές και εξοικειωμένων με την ανθρώπινη παρουσία, αλλά και σε περιπτώσεις ατυχημάτων στο οδικό δίκτυο, έχοντας μεγάλη εμβέλεια δράσης (Δυτική Μακεδονία, Ήπειρος και Θεσσαλία). Στις Ομάδες Άμεσης Επέμβασης συμμετέχουν, οι κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες, η τοπική αυτοδιοίκηση, η Πυροσβεστική Υπηρεσία, η Αστυνομία, οι Περιβαλλοντικές Οργανώσεις Καλλιστώ και Αρκτούρος, η Ομοσπονδιακή Θηροφυλακή.
Ο ρόλος των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων
Οι Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, όπως η Καλλιστώ, λειτουργούν με βασικό σκοπό την μελέτη, προστασία και διαχείριση των πληθυσμών και βιοτόπων των μεγάλων σαρκοφάγων, της αρκούδας και του λύκου, και άλλων απειλούμενων ειδών της άγριας πανίδας. Επίσης η Καλλιστώ στοχεύει στην βελτίωση των συνθηκών συνύπαρξης ανθρώπου και άγριας ζωής, στην προστασία του περιβάλλοντος ως δημόσιου – συλλογικού αγαθού και στην άσκηση ελέγχου στα κέντρα λήψης αποφάσεων, που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον και στην ποιότητα της ανθρώπινης ζωής.
Η Περιβαλλοντική Οργάνωση Καλλιστώ συμμετέχει με θεσμικό τρόπο στις αναφερθείσες Ομάδες Άμεσης Επέμβασης, καταθέτει τις επιστημονικά τεκμηριωμένες θέσεις της και βοηθά με τα στελέχη της στην επίλυση των προβλημάτων που δημιουργούν οι συγκρούσεις ανθρώπου και αρκούδας. Οι Περιβαλλοντικές Οργανώσεις λειτουργούν υποστηρικτικά, δεν μπορούν και δεν πρέπει να υποκαθιστούν τον σημαντικό ρόλο των Δημόσιων Αρχών της κάθε περιοχής.
Αναλυτικές οδηγίες σε περιπτώσεις προσέγγισης:
Σε περίπτωση συνάντησης ανθρώπου – αρκούδας υπάρχει ένας βασικός κανόνας: «Η αρκούδα δεν πρέπει να νιώσει ότι απειλείται από τον άνθρωπο».
Αυτό σημαίνει σε κάθε περίπτωση:
- Κρατάμε την ψυχραιμία μας.
- Μένουμε ακίνητοι.
- Δεν παίρνουμε «απειλητικά» αντικείμενα όπως πέτρες και κλαδιά.
- Προσπαθούμε να οπισθοχωρήσουμε σταδιακά αναγνωρίζοντας την «κυριαρχία» της αρκούδας στο χώρο.
- Δεν τρέχουμε.
- Σε περίπτωση στενότητας χώρου δημιουργούμε χώρο διαφυγής για την αρκούδα και δεν της «κόβουμε» το δρόμο.
Σε περίπτωση που κινούμαστε στο δάσος:
Για να μειωθεί κατά το δυνατόν ο κίνδυνος συνάντησης στο δάσος με ένα μεγάλο ζώο όπως η αρκούδα, θα πρέπει κάποιος να γνωρίζει ότι:
- Όταν κινούμαστε στο δάσος καλό είναι να κάνουμε αισθητή την παρουσίας μας κατά τακτά χρονικά διαστήματα, κάνοντας έντονους θορύβους με ομιλίες, τραγούδια ή τη χρήση σφυρίχτρας.
- Χρησιμοποιούμε κυρίως δασικούς δρόμους και μονοπάτια και αποφεύγουμε τη διέλευση μέσα από πυκνή βλάστηση.
Σε περίπτωση που είμαστε σε όχημα:
- Παραμένουμε μέσα σε αυτό.
- Δεν ακολουθούμε την αρκούδα αν αυτή συνεχίζει να περπατά ή να τρέχει κατά μήκος του δρόμου.
- Δεν αναπτύσσουμε ταχύτητα.
Εφόσον η αρκούδα επισκέπτεται τακτικά μια κατοικημένη περιοχή:
- Μην αφήνετε σκουπίδια έξω από τους κάδους απορριμμάτων.
- Μην αφήνετε ανοιχτούς τους κάδους απορριμμάτων.
- Μην πετάτε σκουπίδια, άλλες τροφές ή υπολείμματα νεκρών ζώων σε παράνομες χωματερές κοντά ή μέσα σε οικισμούς.
- Καθαρίστε υπολείμματα από περσινή σοδειά που μπορεί να υπάρχουν σε γειτονικά με τον οικισμό χωράφια.
- Έγκαιρη συγκομιδή καρπών που βρίσκονται εντός οικισμών, ώστε να είναι δύσκολη η ανεύρεση τροφής από το ζώο.
Μπορείτε να βρείτε αναλυτικότερες οδηγίες για περιπτώσεις προσέγγισης αρκούδας σε άνθρωπο εδώ.
