Κεντρική Μακεδονία: Σε λειτουργία το σύστημα πρόγνωσης κινδύνου για τον ιό του Δυτικού Νείλου

Σε πλήρη λειτουργία τίθεται φέτος, στις αρχές Μαΐου, στην Κεντρική Μακεδονία το σύστημα πρόγνωσης κινδύνου για τον ιό του Δυτικού Νείλου που βασίζεται σε τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, στη συλλογή στοιχείων πεδίου και σε μία μεγάλη βάση δεδομένων που αφορούν σημεία βλάστησης και νερού.

Το πρότυπο αυτό σύστημα πρόγνωσης είχε λειτουργήσει δοκιμαστικά πέρσι στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, από τον Ιούνιο του 2019 μέχρι και τον Σεπτέμβριο και είναι το αποτέλεσμα της διακρατικής συνεργασίας Ελλάδας- Γερμανίας, τεσσάρων φορέων στο πλαίσιο του τριετούς ερευνητικού έργου «Σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για ασθένειες μεταδιδόμενες με τα κουνούπια» (www.wnvalert.eu).

Από ελληνικής πλευράς συμμετέχουν το ΑΠΘ (Τμήμα Ιατρικής- Εργαστήριο Μικροβιολογίας(καθηγήτρια Άννα Παπά), το Τμήμα Κτηνιατρικής – Διαγνωστικό εργαστήριο,(αναπλ. καθηγητής Χρυσόστομος Δόβας), Τμήμα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας,(επ. καθηγήτρια Ελένη Κατράγκου) και η εξειδικευμένη σε έργα καταπολέμησης κουνουπιών και ανάλυσης δεδομένων, ανάδοχος του έργου καταπολέμησης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (Οικοανάπτυξη Α.Ε.).

Τα δεδομένα που τροφοδοτούν το σύστημα πρόγνωσης

Πιο συγκεκριμένα, το σύστημα χρησιμοποιεί τα δεδομένα πεδίου που συλλέγονται συστηματικά και περιοδικά κάθε χρόνο, από δειγματοληψίες προνυμφών (σε 20.000 εν δυνάμει εστίες αναπαραγωγής προνυμφών) αλλά και ακμαίων κουνουπιών από ένα σταθερό δίκτυο 60 θέσεων σύλληψης ακμαίων ανά δυο εβδομάδες. Για την παρακολούθηση των επιπέδων κυκλοφορίας του ιού γίνονται τακτικές αναλύσεις της παρουσίας του στα δείγματα ακμαίων του ανωτέρου δικτύου, καθώς και σε δείγματα αίματος από νεαρά κοτόπουλα σε κοτέτσια 50 οικισμών της Περιφέρειας.

Τα παραπάνω δεδομένα συνδυάζονται με δεδομένα παρατηρήσεων γης (φασματικοί δείκτες βλάστησης και νερού), δημογραφικά, τοπογραφικά, περιβαλλοντικά και υδρομετεωρολογικά της Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας. Στη συνέχεια ενεργοποιούνται οι μέθοδοι τεχνητής νοημοσύνης ώστε να υπάρξει η πρόβλεψη κινδύνου εμφάνισης ανθρώπινων κρουσμάτων του ιού του Δυτικού Νείλου σε επίπεδο οικισμού ή και τεσσάρων τετραγωνικών χιλιομέτρων κάθε εβδομάδα για το σύνολο της Περιφέρειας.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο συντονιστής του έργου, πρόεδρος της εταιρείας «Οικοανάπτυξη» Σπύρος Μουρελάτος, επιδίωξη του συστήματος πρόγνωσης είναι η στοχευμένη παρέμβαση των συνεργείων καταπολέμησης κουνουπιών προκειμένου να καταστέλλονται εγκαίρως συγκεκριμένοι πληθυσμοί κουνουπιών, σε συγκεκριμένες περιοχές αυξημένου κινδύνου την κρίσιμη περίοδο.

Σηπτικοί βόθροι και φρεάτια, οι κύριες εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών

Σημειώνεται ότι στον δομημένο χώρο των οικισμών σε αγροτικές και τουριστικές περιοχές της Περιφέρειας, η κύρια εστία αναπαραγωγής κουνουπιών είναι οι σηπτικοί βόθροι. Υπάρχουν κατ’ εκτίμηση τουλάχιστον 250.000 βόθροι, εκ των οποίων οι 50.000 βρίσκονται σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Αυτοί έχουν χαρτογραφηθεί και εκεί πραγματοποιούνται συστηματικά ψεκασμοί μια με δυο φορές κάθε χρόνο.

Στον δομημένο χώρο των πόλεων (>20.000 κατοίκων) και κωμοπόλεων (>5.000 κατοίκων), η κύρια εστία αναπαραγωγής κουνουπιών είναι τα φρεάτια όμβριων υδάτων. Μέχρι σήμερα έχουν χαρτογραφηθεί περίπου 100.000 φρεάτια στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και κάθε χρόνο πραγματοποιούνται τέσσερις ψεκαστικές παρεμβάσεις, κατά μέσο όρο, στις 35 αυτές πόλεις και κωμοπόλεις καθώς και στο σύνολο του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης.

Με δεδομένες πλέον τις προγνώσεις του συστήματος και τις προβλέψεις για τα σημεία στα οποία οι συγκεντρώσεις προνυμφών και ακμαίων κουνουπιών θα είναι μεγαλύτερες, οι φορείς που συνεργάζονται στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου εκτιμούν ότι θα υπάρξει έγκαιρη παρέμβαση των συνεργείων σε βόθρους και φρεάτια ώστε, με τους απαραίτητους ψεκασμούς, να περιορίζονται άμεσα οι πληθυσμοί των κουνουπιών.

Σε κάθε περίπτωση και καθώς για την ασθένεια του Ιού του Δυτικού Νείλου δεν υπάρχει εμβόλιο, ούτε θεραπευτική αγωγή, οι εμπλεκόμενοι στα προγράμματα καταπολέμησης κουνουπιών υπογραμμίζουν τη σημασία της υλοποίησης δράσεων ευαισθητοποίησης για τις ευπαθείς ομάδες προκειμένου αυτές να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα ατομικής προστασίας σε περιοχές και περιόδους υψηλού κινδύνου.

Π. Γιούλτση

ΑΠΕ-ΜΠΕ