Κωνσταντίνος Σουρκούνης: Ελπιδοφόρα Μηνύματα για την Ενεργειακή Μετάβαση της Ελλάδας

Χρειάστηκε ένα εμπάργκο, μια πολεμική σύρραξη, ένα χρηματιστηριακό κραχ και η πολιτική ρήξη, μεταξύ των τότε κυρίαρχων χωρών, για να ολοκληρώσει τον κύκλο της η πετρελαϊκή κρίση του ’73. Τα ανεξίτηλα σημάδια, που άφησε η 24μηνη περίοδος, γέννησε το όραμα της ανεξαρτητοποίησης των χωρών  από το πετρέλαιο. Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα και στο εκρηκτικό μίγμα της ενεργειακής, πολιτικής χειραγώγησης, προστίθεται πλέον η παγκοσμιοποίηση, τα πυρηνικά ατυχήματα, οι πανδημίες και η κλιματική αλλαγή.

Η νέα ενεργειακή κρίση, έγινε κοινό θέμα συζήτησής των Ελλήνων πολίτων λόγω των πρόσφατων λογαριασμών αερίου και ηλεκτρισμού, στους οποίους κλήθηκαν να πληρώσουν υπέρογκα ποσά. Ενδείξεις, δημοσιεύματα και κοινοτικές οδηγίες, που προειδοποιούσαν για την επικείμενη  ενεργειακή φτώχεια  χωρών, που δεν επιδιώκουν την ταχύρρυθμη ενεργειακή ανεξαρτησία τους μέσω Α.Π.Ε., εντοπίζονται σε όλα τα έγκριτα μέσα ενημέρωσης, εδώ και χρόνια. Ακόμη όμως και σήμερα, αυτές οι ενημερωτικές πηγές, παραμένουν χαμηλής  επισκεψιμότητας και ανάδρασης από τους Έλληνες πολίτες. Είναι κεκαλυμμένη αδιαφορία του κοινού, που το απασχολούν σημαντικότερα καθημερινά ζητήματα; Είναι ο ξύλινος λόγος των επιστημόνων που δεν αγγίζει το κοινό ή μήπως κρύβονται καιροσκοπικοί λόγοι, πίσω από τον περιορισμό της πρόσβασης στην πολύπλευρη γνώση θεμάτων, που επηρεάζουν τη σταθερότητα χωρών, με σημαίνουσα γεωπολιτική σημασία; Οι πραγματικοί λόγοι μπορούν να είναι περισσότερο ξεκάθαροι, απ’ όσο θέλουμε να πιστεύουμε.

Για την εξέλιξη του διαλόγου περί ενεργειακής κρίσης, το κόστος της στις τοπικές κοινωνίες αλλά και τη βιώσιμη επίλυσή της, είναι ουσιώδες να θέσουμε τα απαραίτητα δεδομένα των θεμάτων. Για το λόγο αυτό, το ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ, αποφάσισε να δημοσιεύσει μια σειρά σχετικών άρθρων, που στόχο έχουν την ενημέρωση αλλά και την προαγωγή του υγιούς διαλόγου, σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και Α.Π.Ε..

Στην πρώτη μας συνέντευξη,  ο Κωνσταντίνος Σουρκούνης, διευθύνων καθηγητής του Ινστιτούτου Power Mecatronics και Energy Systems του Πολυτεχνείου του Bochum, της Γερμανίας, σημειώνει: «Η Ελλάδα προσφέρει υψηλό και περιφερειακά κατανεμημένο αιολικό δυναμικό. Πέραν αυτού, επιτρέπει η μορφολογία του εδάφους της την κατασκευή συστημάτων αντλιοταμίευσης, για μακροπρόθεσμη αποθήκευση ενέργειας, η οποία είναι μία οικονομικά συμφέρουσα δυνατότητα αποθήκευσης ΑΠΕ και ιδιαίτερα της αιολικής και της ηλιακής ακτινοβολίας».

Γιατί υπάρχει μεγάλη ακρίβεια στην ενέργεια κ. Καθηγητά;

Η απόφαση της Γερμανίας, για απεξάρτηση και εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας, πάρθηκε δίχως να ληφθούν υπόψη οι επικρατούσες συνθήκες, στις υποδομές ενεργειακής τροφοδοσίας.

Η ευρεία χρήση πηγών ενέργειας, με στοχαστικές διακυμάνσεις, όπως η αιολική ενέργεια, απαιτεί οι υποδομές για την ενεργειακή τροφοδοσία να είναι σε θέση να πραγματοποιούν χρονική συσχέτιση, μεταξύ της στοχαστικά κυμαινόμενης ενεργειακής προσφοράς με την ενεργειακή ζήτηση.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, μέσω της ενσωμάτωσης βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων συστημάτων αποθήκευσης και δυναμικών συστημάτων backup υδρογόνου ή φυσικού αερίου.

Για το λόγο αυτό, καλύπτονται τα ενεργειακά κενά των ηλεκτρικών δικτύων μέσω δυναμικών θερμικών εργοστασίων φυσικού αερίου.

Αυτή είναι η αιτία που ανέβηκαν οι τιμές φυσικού αερίου.

Η Ευρώπη πάντως δείχνει αιχμάλωτη από ξένες χώρες στην ενέργεια…

Η ενεργειακή πολιτική και οι αντίστοιχες αποφάσεις που επέβαλε η Γερμανία, καθώς και η πίεση που ασκήθηκε από την ΕΕ στις υπόλοιπες χώρες, οδήγησε σε μεγάλη ζήτηση για φυσικό αέριο. Καμία από τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες δεν είχε την απαραίτητη υποδομή, για τη χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, με τέτοιο τρόπο, ώστε να καλυφθούν σχεδόν εξ ολοκλήρου οι ενεργειακές ανάγκες μέσω αυτών.

Η λύση τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα ποια μπορεί να είναι;

Πρώτον: Βραχυπρόθεσμα, πιστεύω, ότι το μεγαλύτερο μέρος της λύσης είναι η εξοικονόμηση ενέργειας μέσω έξυπνων δικτύων, έξυπνων σπιτιών και πόλεων και λιγότερο σε βεβιασμένες δράσεις, χωρίς την ύπαρξη μιας συνολικής και ολιστικής στρατηγικής, η οποία θα οδηγούσε μακροπρόθεσμα στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Δεύτερον: Στη βιομηχανία θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, μέσω ενσωμάτωσης μεγάλων συστημάτων αποθήκευσης στα βιομηχανικά δίκτυα. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, μέσω νέων νομοθετικών πλαισίων και επιπλέον οικονομικών κινήτρων.

Τρίτον: Μακροπρόθεσμα, η λύση βρίσκεται στην κατάστρωση ενός συνολικού νομοθετικού πλαισίου, έτσι ώστε να υπάρχουν οι τεχνικές δυνατότητες και αφετέρου να υπάρχουν οικονομικά κίνητρα, στη συνολική ενεργειακή ζήτηση, ακόμα και για κάθε νοικοκυριό. Με την ενσωμάτωση μεμονωμένων συστημάτων αποθήκευσης, σε κάθε διαμέρισμα ή σπίτι, μεγάλων συστημάτων αποθήκευσης στη βιομηχανία και δυναμικών συστημάτων αποθήκευσης, σε νευραλγικούς κόμβους των ηλεκτρικών δικτύων (τα οποία θα παρέχουν την απαραίτητη σταθεροποίηση των δικτύων), επιτυγχάνονται οι απαραίτητες τεχνικές προϋποθέσεις.

Προφανώς, θα μπορούσε, με την ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών, να μεγιστοποιηθεί η χωρητικότητα ισχύος των συστημάτων για τη χρήση ΑΠΕ, έτσι ώστε να μπορούν να παρέχουν την ζητούμενη ενεργειακή αυτονομία.

Άρα η μορφή ενέργειας του μέλλοντος;

Πρώτον: Αιολική ενέργεια.

Δεύτερος: Υδροηλεκτρικά (στις Αλπικές χώρες και στη Σκανδιναβία).

Τρίτον: Ηλιακή ακτινοβολία – Εκμετάλλευση μέσω φωτοβολταϊκών και ηλιοθερμικών εργοστασίων.

Τέταρτον: Βιομάζα για την παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας.

Πέμπτον: Ως ενέργεια εκτάκτου ανάγκης, θα μπορούσε να είναι το φυσικό αέριο και το υδρογόνο.

Και στο πλαίσιο αυτό τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα;

Υπό την προϋπόθεση, ότι θα δημιουργηθούν όλα τα απαραίτητα νομοθετικά πλαίσια έτσι ώστε να υλοποιηθούν οι απαραίτητες υποδομές, με τη συμμετοχή των μεμονωμένων πολιτών, των παροχών ηλεκτρικής ενέργειας, της βιομηχανίας και του δημόσιου τομέα, θα μπορούσε η Ελλάδα να πετύχει, πιο γρήγορα, τη μετάβαση από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα προσφέρει υψηλό και περιφερειακά κατανεμημένο αιολικό δυναμικό. Πέραν αυτού, επιτρέπει η μορφολογία του εδάφους της την κατασκευή συστημάτων αντλιοταμίευσης για μακροπρόθεσμη αποθήκευση ενέργειας, η οποία είναι μία οικονομικά συμφέρουσα δυνατότητα αποθήκευσης ΑΠΕ και ιδιαίτερα της αιολικής και της ηλιακής ακτινοβολίας.

(Ο Κωσταντίνος Σουρκούνης είναι ο διευθύνων καθηγητής του Ινστιτούτου PowerMecatronics και EnergySystems του Πολυτεχνείου του Bochum, της Γερμανίας και ειδικεύεται σε θέματα ΑΠΕ, αποθήκευσης, ηλεκτροκίνησης και υδρογόνου. Είναι μέλος του Fraunhofer-Ινστιτούτου για αιολική ενέργεια (IWES). Έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, και έχει εκπονήσει εξειδικευμένα ερευνητικά προγράμματα για την Audi, τη GEWind, την Alstom, την SMA, την RWE, την Ε.ΟΝ.)