Κοζάνη: Δημιουργεί κοσμήματα με χρυσοκλωστή και ενώνει την Αρχαιότητα με τις Λαζαρίνες, την Αθήνα με το Παρίσι

Η Ελένη Σιούστη υπηρετεί μια τέχνη μοναδική. Μια τέχνη που είχε μέσα της καιρό και εκφράστηκε ένα πρωινό του 2014 όταν ξύπνησε στο σπίτι της στην Κοζάνη και είπε «…έτσι στα ξαφνικά, θέλω να κάνω ένα κόσμημα…».

Tο κουτί με τις κλωστές της μάνας της και τα σπαράγματα από ένα παλιό παιδικό φόρεμα αγορασμένο από την Κωνσταντινούπολη που έφερε στοιχεία λαϊκής παράδοσης από άλλη ασιατική χώρα καθώς και ένα κουβάρι σπάγγου ήταν τα υλικά με τα οποία ξεκίνησε. Τα χέρια της λύθηκαν και τύλιγαν, έραβαν κι ένωναν ένα σχέδιο που οδηγούσε η ίδια η κλωστή.

Δεν ανακάλυψε, όπως λέει, το τύλιγμα της κλωστής (υπάρχει άλλωστε στην ελληνική παράδοση όπως και άλλων χωρών) αλλά επειδή η ίδια δεν είχε ασχοληθεί ποτέ μ’ αυτό διαπίστωσε ότι υπήρχε μέσα της κάτι που δεν το γνώριζε. Ποτέ δεν είχε φανταστεί προηγουμένως ότι «θα έκανα κόσμημα. Ούτε ότι θα έλεγα συχνά σήμερα πως υπάρχουν μέσα μας δυνάμεις που δεν τις γνωρίζουμε… και ήταν τόσα πολλά αυτά που έφερνε αυτή η ενασχόληση, τόσες ιδέες που στην αρχή δούλευα 15 ώρες τη μέρα».

Εβδομάδες μετά το πρώτο της έργο-κόσμημα, ένα περιδέραιο, ήταν έτοιμο. Από τότε η Ελένη δεν σταμάτησε. Από την απλή κλωστή πέρασε στη χρυσή κλωστή. Με τον καιρό η τεχνική βελτιωνόταν και νέες μικρές ανακαλύψεις προέκυπταν. 

Μέχρι τώρα έχει δημιουργήσει ζώνες, περικάρπια, περόνες και περιδέραια, έργα που προκαλούν τον θαυμασμό αλλά και την περιέργεια για την τεχνοτροπία τους, αλλά εκείνα που εντυπωσιάζουν περισσότερο κι αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα μιας μοναδικής εικαστικής δημιουργίας είναι τα διαδήματα, που παραπέμπουν σε αρχαιοελληνικά βασιλικά κοσμήματα κεφαλής αλλά και στα επιτηδευμένα διαδήματα κεφαλής γυναικών που συνοδεύουν τις παραδοσιακές ελληνικές φορεσιές.

«Το κάθε κόσμημα απαιτεί πολλές ώρες δουλειάς. Για τα μεγάλα κομμάτια και τα κοσμήματα κεφαλής απαιτούνται 50-100 ώρες» λέει η ίδια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Μονάκριβη τέχνη χειροποίητης εικαστικής δημιουργίας

«Είναι εξαιρετικά εντυπωσιακό το γεγονός, ότι επιλέγοντας ως εργαλείο έκφρασής της και επίπονης χειρωναξίας ένα φαινομενικά μονοδιάστατο και επαναλαμβανόμενο υλικό, τη χρυσοκλωστή, την οποία βεβαίως διαχειρίζεται και τυλίγει – πλάθει η ίδια, είναι σε θέση να διατυπώνει τόσες ποικίλες ιστορικές, λαογραφικές και ενδυματολογικές αναφορές, να συνομιλεί με τόσα πολλά διαφορετικά ελληνικά γεωγραφικά υποσύμπαντα», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επιμελήτρια- ιστορικός τέχνης Ίριδα Κρητικού για τα κοσμήματα της Ελένης Σιούστη. «Ανασκάπτοντας- προσθέτει- αισθητικά ίχνη και συμβολικές ερμηνείες από την Κρήτη ως την Ανατολική Θράκη και την Σμύρνη ή την Κωνσταντινούπολη και από το Ιόνιο ως τα Δωδεκάνησα, το υλικό αυτό στα χέρια της Ελένης γίνεται επινοητική και ευκίνητη μαγική πρώτη ύλη, χρωματίζοντας από την αρχή ανέκδοτες ιστορίες ανθρώπων και τόπων».

Χαρακτηρίζει τις δημιουργίες της Ελένης ως «την μονάκριβη τέχνη της χειροποίητης εφαρμοσμένης σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας που εξέρχεται από την ελληνική παράδοση μα προχωρά με δυναμική αυτοτέλεια, τρεπόμενη σε συναρπαστική διαχρονία που μπορεί να φορεθεί παντού στον κόσμο και να λάμψει ως το πιο πολύτιμο και μοναδικό κόσμημα. Προσωπικά τα φορώ,εντός και εκτός ελληνικών συνόρων ,αποσπώντας σταθερά το θαυμασμό και δημιουργώντας πάντοτε τις καλύτερες εντυπώσεις» σχολίασε.

Αποτυπώνοντας μάλιστα τις αντιδράσεις επισκεπτών στις εκθέσεις, ανέφερε ότι «τα κοσμήματα της Ελένης γίνονται ενθουσιωδώς αποδεκτά όταν φοριούνται είτε πρόκειται για περιδέραιο είτε για ένα περικάρπιο. «Διά της λιτής μα στιβαρής τους ύπαρξης εξακολουθούν να λάμπουν, να μοιάζουν βαρύτιμα, παρά το ελαφρύ δέμας τους» κι αυτό, όπως είπε, φάνηκε από την πρώτη τους συνεργασία τα «Ξόμπλια». Τότε παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος και φιλοξενήθηκαν κατά την πρώτη τους εκδοχή το 2018, σε ιδανική εκθεσιακή συνύπαρξη με την ενδυματολογική συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, «συγκεντρώνοντας τον ανθό των Ελλήνων δημιουργών που αντλούν έμπνευση από τη διαχρονία του παραδοσιακού ελληνικού ενδύματος, των πολύτιμων υλικών του και των μονάκριβων οργανικά συνοδευτικών κοσμημάτων του».

Κόσμημα κεφαλής για τις Λαζαρίνες της Κοζάνης

Η  Ελένη Σιούστη έχει πάρει μέρος από το 2014 μέχρι σήμερα σε τουλάχιστον 10 εκθέσεις, σε εκθεσιακούς χώρους σε Κοζάνη, Μόναχο, Πτολεμαίδα, Αθήνα. Τα «Ξόμπλια» ταξίδεψαν στην Ύδρα, την Κυπαρρισία και το Παρίσι με την στήριξη-συνεργασία του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου . «Αρχικά για την έκθεση η Ελένη είχε δημιουργήσει ένα αξέχαστο κόσμημα κεφαλής με αφορμή την περίτεχνη αθηναϊκή ενδυμασία της κόρης της οικογενείας Μπενιζέλου που φυλάσσεται στο Μουσείο», λέει η κα Κρητικού «ενώ στους επόμενους προορισμούς της προσέθεσε κι ένα επιστήθιο κόσμημα της, κυρίως εξαιτίας της αποδοχής του πρώτου». 

Μια σειρά κοσμημάτων κεφαλής για γυναίκες είναι κάτι που σχεδιάζει να δημιουργήσει στο άμεσο μέλλον η Ελένη. «Οι γυναίκες, λέει, στόλιζαν πάντα το κεφάλι τους όχι απαραίτητα μόνο σ ένα γάμο. Το στόλισμα ήταν δεμένο με τις φορεσιές …Είναι κάτι που έχει χαθεί. Μ ενδιαφέρει να επαναφέρω αυτό το κόσμημα όχι στο βαθμό που γινόταν παλιότερα- είναι δύσκολο στην εποχή μας να γίνει αυτό- αλλά από άποψη αισθητικής. Στόχος μου είναι να δουλέψω την χρυσοκλωστή μαζί με χρώματα για να δημιουργήσω κάτι που να παραπέμπει στις εντυπωσιακές Λαζαρίνες της Αιανής Κοζάνης, (και δικό της τόπο καταγωγής), τις γυναίκες με τις πανέμορφες παραδοσιακές φορεσιές που τηρούν κάθε χρόνο το έθιμο του Λαζάρου.

Παρά την μεγάλη διαδρομή από την Κοζάνη, την Αθήνα, την Κυπαρρισία, έως το Παρίσι η Ελένη Σιούστη δεν μιλάει για δουλειά αλλά για μια «ωραία ανάσα», ένα χόμπυ, μια ενασχόληση και ψυχοθεραπεία μαζί . «…Σπανίως σχεδιάζω, δεν έχω εξάλλου αυτή την ικανότητα αλλά με καθοδηγεί η κλωστή. Μου αρέσει αυτή η επιστροφή στη δημιουργία με τα χέρια και η έμπνευση από την λαϊκή μας παράδοση και τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό» 

Άλλα δυο αριστουργήματα

«Στην τελευταία έκθεση «22 ΒΗΜΑΤΑ» -μια συνομιλία σύγχρονων εικαστικών σχεδιαστών με ιστορικές φορεσιές και τα εξαρτήματά τους (Συλλογή Χριστίνας Τζαμάλα) που παρουσιάστηκε στο ιστορικό Βρυσάκι στην Αθήνα, η Ελένη δημιούργησε και πάλι δυο αριστουργήματα, με αφορμή ένα ιστορικό ένδυμα από την Καππαδοκία και ένα κόσμημα κεφαλής από τη Θράκη. Για μία ακόμη φορά, τα έργα της αυτά έγιναν δεκτά με απεριόριστο θαυμασμό» λέει η Ιριδα Κρητικού.

«Για έναν επιμελητή», κατέληξε η ίδια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «δεν υπάρχει τίποτε ωραιότερο από το να ξεπερνά εκ του αποτελέσματος ο καλλιτέχνης που εμπιστεύεται και τις πιο τρελές προσδοκίες του. Πιστέψτε με, η Ελένη το κάνει…»

Σημ:  Τις φωτογραφίες παραχώρησε για δημοσίευση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ελένη Σιούστη (Facebook: Eleni Siousti, Ιnstagram elenisiousti)