Κρυπτογραφημένα μηνύματα των Μακεδονομάχων αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές του Μακεδονικού Αγώνα

Eπιστολές και χαρτάκια διαφορετικών διαστάσεων με κρίσιμες πληροφορίες, γραμμένα τις περισσότερες φορές με μολύβι μελανωμένο στο στόμα των Μακεδονομάχων για να είναι πιο σταθερή η γραφή.

Μεταφέρονταν μέσα στις φόδρες των ρούχων συνήθως από γυναίκες ή παιδιά που δεν τραβούσαν την προσοχή των εχθρών. Τα σημειώματα που περιείχαν τα σημειώματα ήταν κρυπτογραφημένα, γραμμένα με κώδικες και τα αντάλλασσαν μεταξύ τους οι οπλαρχηγοί προκειμένου να ενημερώνουν για τον οπλισμό ή για κάποιο μυστικό σημείο συνάντησης.

Από αυτές τις επιστολές, που χρησιμοποιήθηκαν στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα για να μεταφέρουν χρήσιμες πληροφορίες, τόσο από τον Παύλο Μελά όσο και από άλλους αξιωματικούς, έχουν καταφέρει να διασωθούν είκοσι τέσσερις, οι οποίες πλέον βρίσκονται σε περίοπτη θέση για τους λάτρεις της ιστορίας στο Πολεμικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης.

Αποτελούν προσωπική συλλογή της οικογένειας του Παναγιώτη Φίτζιου, δρ Ιστορίας, απόφοιτου της Σχολής Εθνικής Άμυνας του ΓΕΕΘΑ. Τα κειμήλια πέρασαν στα χέρια του από γενιά σε γενιά με ευλάβεια, καθώς ο παππούς του ήταν Μακεδονομάχος και μάλσιτα ηταν μεταξύ των έξι προσώπων που συμμετείχαν στην ταφή της κεφαλής του Παύλου Μελά.

Η συλλογή κατάφερε να διασωθεί στο πέρασμα των χρόνων και πλέον παραδόθηκε στα χέρια του συλλέκτη, συνταγματάρχη ε.α. – φαρμακοποιού και «ψυχή» του Πολεμικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Βασίλη Νικόλτσιου, ώστε να φύγουν από το «σκοτάδι» της αποθήκευσης και να γίνουν κτήμα όλου του κόσμου.

«Είναι πρόχειρα χαρτάκια, διαστάσεων από 8×8 εκατοστών έως 20×20 εκ. Ο Παύλος Μελάς είχε μαζί του κομμάτι χαρτί και μολύβι πάντα. Δεν υπήρχε η δυνατότητα να κουβαλάει μελάνι και κονδυλοφόρο, όλα αυτά γράφονταν με μολύβι. Πολλές φορές με μελανωμένο μολύβι, του έβαζαν σάλιο και ήταν πιο σταθερή και καλή η γραφή», δήλωσε στο ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ – ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9Fm» ο κ.Νικόλτσιος.

Όλα αυτά τα χρόνια η οικογένεια Φίτζιου φρόντιζε διαρκώς για την ασφάλεια των σημειωμάτων, δείχνοντας επιμέλεια στη φύλαξη και την ιστορία τους. Τα κρατούσε σε διαφορετικές κρύπτες, σε διαφορετικά μέρη και πολλές φορές τους άλλαζαν χώρο υπό τον φόβο της κλοπής ή της καταστροφής από πυρκαγιά ή πλημμύρα.

«Ο παππούς του κ.Φίτζιου ήταν Μακεδονομάχος και είχε κρατήσει με ιδιαίτερη προσοχή μια συλλογή 24 επιστολών και μηνυμάτων γραμμένων σε χαρτί που αντάλλασσαν μεταξύ τους οι Μακεδονομάχοι για να ενημερώνουν ο ένας τον άλλον πότε θα έρθει ο οπλισμός, πότε πρέπει να είναι σε κάποιο σημείο για συνάντηση ή συνεννόηση. Τα περισσότερα από αυτά τα μηνύματα που υπάρχουν στα χαρτιά εκείνης της εποχής είναι κρυπτογραφημένα», προσθέτει ο κ.Νικόλτσιος.

Το επόμενο διάστημα θα γίνει προσπάθεια αποκρυπτογράφησης

Προς το παρόν είναι άγνωστο αν κάποιο-α από τα κωδικοποιημένα σημειώματα προέρχεται από τον Παύλο Μελά. Οι κώδικες τους οποίους χρησιμοποιούσαν οι οπλαρχηγοί την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα για τη μεταξύ τους επικοινωνία ήταν τρεις. Τον έναν από αυτούς τον έχει η εγγονή του Παύλου Μελά, Ναταλία Ιωαννίδη, γεγονός που κάνει αισιόδοξο τον κ.Νικόλτσιο πως ένα μέρος των επιστολών θα καταφέρουν να αποκρυπτογραφηθούν ώστε να πέσει «φως» σε άγνωστες πτυχές της ιστορίας. Για ορισμένα που φέρουν σφραγίδες είναι εύκολο να προσδιοριστεί ο οπλαρχηγός που το έγραψε. Η αποκρυπτογράφηση αναμένεται πάντως να αποκαλύψει το σημαντικό περιεχόμενό τους, την εντολή ή την κρίσιμη πληροφορία που διαβίβαζε ο αρχηγός του σώματος ή κι αν κάποιο απ αυτά αποτελεί απάντηση σε σημείωμα του Παύλου Μελά.

«Ο Μελάς κινήθηκε στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και κατά πάσα πιθανότητα ο κώδικας θα είναι αυτός που θα μας δώσει τις πληροφορίες για το τι ζητούσε ο ένας από τον άλλον ή για ποια θέματα ενημέρωνε ο ένας από τον άλλον κατά τη διάρκεια του Αγώνα», αναφέρει ο συλλέκτης. «Είναι μια ιστορία που μπορεί να ξετυλιχθεί πολύ καλά μέσα από αυτά τα σημειώματα», συμπληρώνει ο κ.Νικόλτσιος.