Κυριάκος Μητσοτάκης: Μηδενική ανοχή στη σεξουαλική βία κατά των παιδιών

Ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην εκδήλωση της Βουλής για την Ευρωπαϊκή ημέρα για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική εκμετάλλευση και τη σεξουαλική κακοποίηση

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι βουλευτές, 

Αφορμή της σημερινής εκδήλωσης είναι ασφαλώς η Ευρωπαϊκή Ημέρα για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση. Ήθελα και εγώ να βρεθώ σήμερα μαζί σας σε αυτήν τη σημαντική συνεδρίαση για να προσθέσω και τη δική μου φωνή στην προσπάθεια διαμόρφωσης μιας εθνικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση αυτού του εξαιρετικά επώδυνου κοινωνικού ζητήματος.

Αιτία της σημερινής συνεδρίασης είναι οι πραγματικές, απειλητικές στατιστικές που διατρέχουν, δυστυχώς, όλες τις άλλες μέρες του χρόνου. Στόχος μας θα πρέπει να είναι η κατάρτιση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης που θα ενσωματώνει και θα ενοποιεί όλες τις πολιτικές μας για το τεράστιο αυτό θέμα.

Όπως είπε και ο κ. Αντιπρόεδρος, σήμερα ένα στα πέντε παιδιά στην Ευρώπη γίνεται θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης. Και αυτό δυστυχώς ισχύει πρωτίστως για τα πιο ευάλωτα παιδιά: ανήλικα με αναπηρία, ασυνόδευτα προσφυγόπουλα ή παιδιά τα οποία για διαφόρους λόγους ζουν στο κοινωνικό περιθώριο.

Σοκάρει ιδιαίτερα το γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης προέρχεται από ενήλικες που βρίσκονται, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, στο στενό περιβάλλον των παιδιών που κακοποιούνται.

Το στερεότυπο του αγνώστου που προσφέρει καραμέλες στα παιδιά για να τα κακοποιήσει δεν ανταποκρίνεται  στην πραγματικότητα και στα στατιστικά στοιχεία. Και είναι πράγματι ανατριχιαστικό το γεγονός ότι τελικά ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών των περιστατικών, μόλις στο 2% εκτιμάται, φτάνει με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο στις Αρχές.

Διότι η σεξουαλική βία κατά των ανηλίκων είναι, δυστυχώς, κατ’ εξοχήν ένα βουβό έγκλημα. Και ειδικά όταν η σεξουαλική κακοποίηση πιστοποιείται -όπως ξέρουμε- κυρίως με ιατροδικαστικές εκθέσεις, πολλές από αυτές αποβαίνουν αρνητικές για διάφορους λόγους, όπως η μεσολάβηση ενός σημαντικού διαστήματος μεταξύ της εξέτασης και του περιστατικού το οποίο καταγγέλλεται ή βέβαια και για άλλους λόγους, καθώς η κακοποίηση δεν συνεπάγεται αποκλειστικά βιασμό.

Βέβαια, μην έχουμε καμία αμφιβολία ότι και στην ελληνική κοινωνία υπάρχουν ακόμα αδράνειες και στερεότυπα. Οι πρώτες οδηγούν στην ατιμωρησία, ενώ τα δεύτερα οδηγούν στο ένοχο σκοτάδι. Και σε αυτές τις αγκυλώσεις, τις οποίες μεγενθύνουν συχνά η σύγχυση των υπηρεσιών, αλλά και η πολυνομία απαντά το εθνικό σχέδιο για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση. Είναι πιστεύω ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσης, ευθυγραμμισμένο με τη σύμβαση του Lanzarote, του Συμβουλίου της Ευρώπης και με την ευρωπαϊκή στρατηγική που έχει καταρτίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Πρόκειται, πιστεύω, για μία πραγματικά εθνική προσπάθεια, που πρέπει να έχει ως θεμέλιο λίθο τη μηδενική ανοχή, επαναλαμβάνω, τη μηδενική ανοχή στη σεξουαλική βία κατά των παιδιών. Γιατί η προστασία των ανηλίκων δεν αποτελεί μόνο αυτονόητη υποχρέωση της Πολιτείας να θωρακίσει τους μελλοντικούς ενήλικες από εξαιρετικά επώδυνα τραύματα τα οποία θα φέρουν σε ολόκληρη τη ζωή τους, ούτε απλώς μία πολιτική που αναβαθμίζει και διαπαιδαγωγεί τελικά την κοινωνική συμπεριφορά σε μία χώρα. Αποτελεί μία ουσιαστική, τολμηρή, δημοκρατική παρέμβαση η οποία πλουτίζει τη σύγχρονη Δημοκρατία στο πεδίο των δικαιωμάτων, καταργεί τις ανισότητες, τονώνει τη συνοχή της κοινωνίας και απελευθερώνει τις δυνάμεις της. Είναι με άλλα λόγια μία εθνική προτεραιότητα με την οποία πρέπει, και είμαι σίγουρος ότι αυτό θα συμβεί, να συνταχθούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις του Κοινοβουλίου.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η συζήτηση σήμερα, όπως και η διαβούλευση η οποία θα ακολουθήσει, θα αναδείξει πιστεύω με πολύ σαφή τρόπο όλες τις σύνθετες πτυχές αυτής της σημαντικής πρόκλησης. Γι’ αυτό επιτρέψτε μου μόνο τρεις παρατηρήσεις:

Πρώτον, ότι το Σχέδιο Δράσης για το οποίο θα μιλήσουμε σήμερα είναι ολιστικό. Δεύτερον, ότι προϋποθέτει κεντρική οργάνωση, αλλά και μια ευρεία κοινωνική αποδοχή. Και τρίτον, ότι αποτελεί μια ευρύτερη στροφή σε κρίσιμα προβλήματα της εποχής.

Θα σημειώσω, λοιπόν, ότι οι 11 άξονες του σχεδίου αναδιαρθρώνουν συνολικά τις ισχύουσες δομές και λειτουργίες. Θα σταθώ ιδιαίτερα στο εθνικό πρωτόκολλο διαχείρισης κρουσμάτων, το οποίο θα ορίζει σαφώς τους ρόλους όλων των εμπλεκόμενων φορέων, από τις δικαστικές και τις διωκτικές αρχές μέχρι τους κοινωνικούς λειτουργούς. Και καταγράφοντας κάθε περιστατικό θα το κοινοποιεί σε όλες τις υπηρεσίες ώστε αυτές να μπορούν να συντονίζονται ανάλογα.

Με τη σειρά του, το εθνικό αρχείο καταγραφής και επιτήρησης των κακοποιημένων παιδιών θα διευκολύνει τον εντοπισμό και την παρακολούθηση των ενεργειών ανά περιστατικό. Και επιπλέον -και σε αυτό θέλω να δώσω πολύ μεγάλη σημασία- θα αποτρέπει την παρουσία ατόμων με βεβαρημένο παρελθόν κοντά σε ανήλικους, καθώς στο εξής όλοι όσοι ασχολούνται με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο με παιδιά θα πρέπει να διαθέτουν λευκό ποινικό μητρώο για αδικήματα σεξουαλικής βίας. Είναι πραγματικά δυσεξήγητο πώς σήμερα ακόμα δεν γνωρίζουμε, ως Πολιτεία, πράγματι ποιοι είναι αυτοί οι οποίοι ασχολούνται με τα παιδιά, παραδείγματος χάρη στο χώρο της άθλησης, και αν στο παρελθόν έχουν καθ΄ οιονδήποτε τρόπο υποπέσει σε συμπεριφορές που να τους καθιστούν εν δυνάμει ύποπτους να επαναλάβουν περιστατικά και να γίνουν ουσιαστικά οι ίδιοι θύτες σε περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

Και στην ίδια κατεύθυνση καθιερώνεται και η υποχρέωση όλων των φορέων, δημόσιων και ιδιωτικών, που σχετίζονται με τα παιδιά να ορίζουν έναν υπεύθυνο παιδικής προστασίας. Έναν υπεύθυνο με ανάλογη κατάρτιση ώστε να διαβιβάζει αμέσως σχετικές καταγγελίες στις αρχές και να μπορεί και ο ίδιος να αναλαμβάνει δράσεις πρόληψης.  Ενώ είναι πολύ σημαντικό και οι διάσπαρτες διατάξεις οι οποίες υπάρχουν, στα πλαίσια της συνολικής προσπάθειας κωδικοποίησης που έχει αναλάβει αυτή η Κυβέρνηση, και να κωδικοποιηθούν και να αυστηροποιηθούν.

Θέλω να θυμίσω ότι το νομικό μας πλαίσιο, μόλις πρόσφατα, έχει ήδη ενισχυθεί και με τις πρόσφατες αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα τα αδικήματα αυτά, για τα οποία μιλάμε, έγιναν κακουργήματα. Η παραγραφή τους ξεκινά, σημαντικό αυτό, από την ενηλικίωση του θύματος, ώστε να διευρύνεται ο χρόνος που μπορούν αυτά να καταγγελθούν. Η δίωξη τώρα είναι αυτεπάγγελτη και οι σχετικές ποινές αυξήθηκαν. Ο βιασμός ανηλίκου οδηγεί σε ισόβια κάθειρξη.

Όμως, καμία τέτοια προσπάθεια που τελικά αφορά την ίδια την κοινωνία δεν μπορεί να πετύχει αν δεν την διαπεράσει. Και γι’ αυτό και μια μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης είναι απαραίτητη. Και θα επιδιώξει να μας ενεργοποιήσει όλους. Τους ενήλικες που πρέπει να είναι πιο ενημερωμένοι, έτσι ώστε να εντοπίζουν αυτές τις κακοποιητικές συμπεριφορές γύρω τους αλλά να έχουν και το θάρρος να σπάσουν το τείχος της σιωπής, ειδικά σε πιο μικρές, κλειστές κοινωνίες, και να καταγγέλλουν εγκαίρως και σωστά τα περιστατικά αυτά. 

Αλλά βέβαια και τα ίδια τα παιδιά, τα οποία πρέπει να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να έχουν και αυτά τη γνώση και το θάρρος να μπορούν να μιλούν στους μεγαλύτερους τους. Πιστεύω ότι έχει πολύ μεγάλη σημασία ότι πια, από φέτος, σε δυο τάξεις του Δημοτικού, στην 3η Δημοτικού και στην 6η Δημοτικού και σε μια τάξη του Γυμνασίου, στη 2α Γυμνασίου, διδάσκεται πια στο πλαίσιο των εργαστηρίων δεξιοτήτων το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής.

Κυρίες και κύριοι, την πορεία αυτού του πενταετούς εθνικού σχεδίου θα επιβλέπει η Εθνική Συντονιστική Επιτροπή με στελέχη συναρμοδίων Υπουργείων αλλά και φορέων με προσφορά στον συγκεκριμένο τομέα. Και θέλω εδώ να χαιρετίσω τη σημαντική δουλειά η οποία έχει γίνει στην κατεύθυνση αυτή από το Υπουργείο Εργασίας, ειδικά από την αρμόδια Υφυπουργό, που με πολύ μεγάλη ευαισθησία συμμετείχε και θα έχει σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση αυτού του Σχεδίου.

Κεντρικά όμως, το σχέδιο αυτό, επειδή αφορά πολλά Υπουργεία, θα υπάγεται στον Υπουργό Επικρατείας και επικεφαλής του θα είναι μία βουλευτής η οποία έχει πολυετή εμπειρία, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, σε δράσεις με επίκεντρο το παιδί, η Έλενα Ράπτη. Θέλω να την ευχαριστήσω για τη σπουδαία δουλειά που διαχρονικά έχει κάνει στον τομέα αυτό.

Και κλείνω επισημαίνοντας ότι η πρωτοβουλία μας αυτή δεν είναι μεμονωμένη. Αντίθετα, εγγράφεται σε ένα τόξο των κοινωνικών μας μέτρων υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της υπεράσπισής τους. Δίπλα σε εκείνα, εναντίον της έμφυλης και της ενδοοικογενειακής βίας και κατά του bullying, για την προστασία των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων και φυσικά παράλληλα με το πολύ σημαντικό εθνικό σχέδιο για τα άτομα με αναπηρία.

Οι πολιτικές αυτές θα συνεχιστούν αταλάντευτα, γιατί, όπως έχουμε πει πολλές φορές, δεν υπάρχει οικονομική προκοπή χωρίς κοινωνική συνοχή, δεν υπάρχει ευμάρεια στο κράτος χωρίς ευημερία στον πολίτη, δεν υπάρχει συλλογική επιτυχία χωρίς προσωπική ευαισθησία. Η Δημοκρατία μας ζητά να επιλέξουμε τη δυνατή της φωνή έναντι της ένοχης σιωπής και αυτό κάνουμε, πολύ περισσότερο όταν η φωνή που μας καλεί είναι παιδική.

Σας ευχαριστώ.

 ΦΩΤΟ Γ.Τ. Πρωθυπουργού/ Δημήτρης Παπαμήτσος