<Η πολύπλοκη μετεκλογική Γερμανία>Του Τάσου Χατζηβασιλείου

Του Τάσου Χατζηβασιλείου

Τα βασικά συμπεράσματα των γερμανικών εκλογών είχαν διαφανεί εδώ και μερικές εβδομάδες. Τα αποτελέσματα της κάλπης απλώς τα επιβεβαίωσαν.

Πρώτον, η Άγκελα Μέρκελ και οι Χριστιανοδημοκράτες – που κατόρθωσαν να διατηρήσουν αξιοσημείωτους ρυθμούς ανάπτυξης της κραταιάς γερμανικής οικονομίας – παραμένουν κυρίαρχοι στο πολιτικό σκηνικό. Αν και θα χρειαστεί καιρός μέχρι το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, τα αριθμητικά δεδομένα δείχνουν ότι, σε κάθε περίπτωση, το CDU θα συνεχίσει να είναι ο κορμός της αυριανής πλειοψηφίας στη γερμανική βουλή, παρά τις μεγάλες απώλειες στα εκλογικά ποσοστά.

Δεύτερον, οι Σοσιαλδημοκράτες του Μάρτιν Σουλτς απέτυχαν να προσφέρουν μια πειστική εναλλακτική λύση για τη διακυβέρνηση της χώρας. Παρά την αρχική δυναμική της υποψηφιότητας του πρώην προέδρου της ευρωβουλής, η χθεσινή εκλογική πανωλεθρία στερεί για 4η συνεχόμενη φορά από το SPD τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή της Γερμανίας. Άλλωστε, τους Γερμανούς σοσιαλδημοκράτες “χτύπησε” η ίδια ασθένεια που πλήττει και άλλα σοσιαλιστικά κόμματα στην Ευρώπη: αντί να διαμορφώσει δική του πολιτική ατζέντα και να αρθρώσει δική του ρητορική, το SPD απλώς αντιδρούσε στις κεντροδεξιές προεκλογικές εξαγγελίες της κ. Μέρκελ, αδυνατώντας να δώσει στους ψηφοφόρους του ένα διακριτό πολιτικό στίγμα. Στην ουσία, οι Γερμανοί Σοσιαλιστές βρίσκονται αντιμέτωποι με υπαρξιακό αδιέξοδο και – μέχρι στιγμής – δεν θα συμμετάσχουν στην αυριανή κυβέρνηση, υπό το φόβο της πολιτικής εξαφάνισης.

Τρίτον, για πρώτη φορά στη μεταπολεμική Γερμανία, ένα ακροδεξιό ξενοφοβικό κόμμα εισέρχεται στη βουλή με εντυπωσιακά ποσοστά, καταλαμβάνοντας την 3η θέση. Η “Εναλλακτική για τη Γερμανία” (AfD) φαίνεται να είναι ο μοναδικός πολιτικός οργανισμός που τοποθετείται ξεκάθαρα και χωρίς περιστροφές απέναντι στην πολιτική ηγεμονία της κ. Μέρκελ και των Χριστιανοδημοκρατών. Εκτός από το λαϊκισμό που αναζητά μονίμως πολιτική έκφραση σε κάθε χώρα της Ευρώπης, το AfD στέγασε όχι μόνον τους αντι-ευρωπαϊστές, αλλά και όλους εκείνους που αισθάνονται πολιτικά ακάλυπτοι και τοποθετούνται απορριπτικά στη γερμανική πολιτική ελίτ. Επιπλέον, η ρητορική έντασης που ανέπτυξε ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν έστειλε πολλούς Γερμανούς ψηφοφόρους στους κόλπους της ακροδεξιάς. Βέβαια, οι ευρωπαϊκές παλινωδίες στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης λειτούργησαν ως πρόσφορο έδαφος για την αύξηση της πολιτικής επιρροής του κόμματος. Μένει να αποδειχθεί στο μέλλον, αν αυτές οι αντιδραστικές δυνάμεις κατορθώσουν να εξελιχθούν σε μόνιμο πόλο του γερμανικού πολιτικού σκηνικού.

Τέταρτον, οι Φιλελεύθεροι του FDP επανέκαμψαν και διεκδικούν με αξιώσεις τη συμμετοχή στη νέα κυβέρνηση της κ. Μέρκελ. Πρόκειται για ένα κόμμα που υποστήριζε επί μακρόν την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, αν και τελευταίως περιορίστηκε κατά πολύ η επιθετική ρητορική του.

Και τώρα τι θα συμβεί; Με δεδομένη τη θέση της Γερμανίας στην κορυφή της ευρωπαϊκής οικονομίας, αναμένεται από τη νέα κυβερνητική πλειοψηφία στο Βερολίνο να παρουσιάσει τις θέσεις της για την καλύτερη λειτουργία της Ευρώπης. Αυτή η προσμονή είναι εντονότερη από το Μάιο του 2017, όταν ο Εμμανουέλ Μακρόν πέτυχε μεγάλη νίκη απέναντι στον εθνολαϊκισμό της Μαρίν Λεπέν, στη Γαλλία. Η εκλογή Μακρόν έδωσε νέα διάσταση στη συζήτηση για το μέλλον της Ε.Ε. και στην πράξη δημιούργησε τις συνθήκες για την αναβίωση του γαλλογερμανικού άξονα. Έτσι, η αυριανή γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει να τοποθετηθεί επί ζητημάτων όπως είναι η εμβάθυνση της Ευρωζώνης και η δημιουργία μόνιμου Υπουργού Οικονομικών των χωρών του ευρώ, η μετεξέλιξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο και η αύξηση της θεσμικής συνοχής της Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, η σύμπραξη Γαλλίας και Γερμανίας θα κρίνει το μέλλον της Ένωσης.

Η στροφή της κ. Μέρκελ προς τη λογική της “περισσότερης Ευρώπης” είναι σχεδόν βεβαία. Το κατά πόσο θα είναι αποφασιστική αυτή η στροφή θα εξαρτηθεί από τους αυριανούς κυβερνητικούς εταίρους της Καγκελαρίου και τη στάση τους απέναντι στην Ευρώπη. Βέβαια, στη δύσκολη εξίσωση προστίθενται και οι Βαυαροί του αδελφού κόμματος CSU που διαρκώς “γκρινιάζουν” για την ευρωπαϊκή πολιτική της κ. Μέρκελ.

Το νέο πολιτικό σκηνικό στη Γερμανία είναι πλέον πολύπλοκο. Η ισχυρή παρουσία του AfD προκαλεί, δικαίως, μεγάλη ανησυχία εντός και εκτός Γερμανίας. Αυτό σημαίνει ότι η διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης θα διαρκέσει μήνες. Επομένως, θα συνεχίσουμε ν’ αναρωτιόμαστε για αρκετό καιρό “τι μέλλει γενέσθαι μετά τις γερμανικές εκλογές”…

* Ο κ. Τάσος Χατζηβασιλείου είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος – Αν. Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων της Ν.Δ.