Μ. Κόλλια: Χρειαζόμαστε έναν φορέα που θα έχει την ευθύνη της πρόληψης
Date:
ΟΜΙΛΙΑ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΚΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΛΛΙΑ-ΤΣΑΡΟΥΧΑ
Ομιλία της Υφυπουργού κας Μαρίας Κόλλια-Τσαρουχά στη σύσκεψη «Συγκρότηση και Λειτουργία φορέα διαχείρισης Θερμαϊκού Κόλπου
Η οπτική του υπουργείου όσο αφορά στο θέμα διαχείρισης του Θερμαϊκού Κόλπου είναι η διασφάλιση της λειτουργίας του ως βασικού αναπτυξιακού εργαλείου μιας εκτεταμένης περιοχής, προστατεύοντας τον συγχρόνως από τους αναδυόμενους κινδύνους της φύσης και της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η προστασία και η αξιοποίηση της ζώνης του Θερμαϊκού Κόλπου, το οποίο είναι ένα ευαίσθητο υδάτινο οικοσύστημα, είναι σημαντικός μοχλός ανάπτυξης σε τομείς που αφορούν στη τουριστική και γεωργική δραστηριότητα, την ναυτιλία, την εκμετάλλευση του αλιευτικού πλούτου, το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο. Αφορά δε, σε μία ευρεία περιοχή, από την Πιερία έως και τη Χαλκιδική, στην οποία κατοικούν 1.500.00 Έλληνες και παράγεται περισσότερο από 20 δις € του ΑΕΠ, ήτοι το 10% του συνόλου της χώρας.
Ο Θερμαϊκός σήμερα είναι κεντρικός πυλώνας της εξωτερικής πολιτικής της χώρας ως σημαντικός υποδοχέας της παγκόσμιας εμπορικής δραστηριότητας. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης χρησιμοποιείται για την παραλαβή και διανομή εμπορευμάτων οδικώς προς την Κεντρική Ευρώπη και δυνητικά σιδηροδρομικώς προς το Μπουργκάζ, και εν πλω μέσω της διάνοιξης του Αξιού προς τον Δούναβη.
Όλες οι παραπάνω αναπτυξιακές δραστηριότητες εξαρτώνται άμεσα από την υγεία του υδάτινου συστήματος του Κόλπου και επηρεάζουν με τη σειρά τους, ως εν δυνάμει μολυντές, την ποιότητα αυτού.
Όλα αυτά συνιστούν την αξία του Θερμαϊκού κόλπου, αυτή καλούμαστε να διασφαλίσουμε και μαζευτήκαμε εδώ για να διερευνήσουμε αν η πρόταση του Υπουργείου Περιβάλλοντος για τη μετονομασία του υφιστάμενου Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα και η μερική διεύρυνση της χωρικής του ευθύνης και μόνο θα μπορούσε να ικανοποιήσει την παραπάνω επιδίωξη.
Οι καταστατικές αρμοδιότητες του υφιστάμενου φορέα, όπως αυτές καθορίζονται στο προτεινόμενο νομοσχέδιο, δεν έχουν θεωρώ την απαιτούμενη σχέση με την πρόληψη, τη διάγνωση, την αντιμετώπιση των αναδυόμενων κινδύνων για τον Κόλπο και με τον έλεγχο των εμπλεκομένων.
Όσο αφορά στη χωρική αρμοδιότητα του μετονομαζόμενου φορέα, αυτονόητο είναι ότι η υγεία του Θερμαϊκού επηρεάζεται από τα νερά που προέρχονται εκ της χερσαίας οδού από ποτάμια και τάφρους της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας με λεκάνες απορροής και εκτός συνόρων αλλά και μεταφερόμενους ρύπους εκ της θαλάσσιας οδού σε μία περιοχή που εκτείνεται από τη Μαγνησία έως και τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου και την Ανατολική Μακεδονία.
Ως εκ τούτου, ούτε η προτεινόμενη περιοχή ευθύνης, η οποία αποτελεί πολύ μικρό τμήμα της ζώνης επιρροής, ούτε και ο καθορισμός των αρμοδιοτήτων της προτεινόμενης δομής καλύπτουν την σημαντική αναγκαιότητα της διαχείρισης και προστασίας του Θερμαϊκού κόλπου και της διασφάλισης της αναπτυξιακής λειτουργίας του. Τα παραδείγματα της ρύπανσης του Σαρωνικού από την πετρελαιοκηλίδα, των πλημμυρών στη Μάνδρα της Αττικής αλλά και της δικής μας πυρκαγιάς στη Jet Oil δείχνουν ότι δεν χρειαζόμαστε ένα φορέα ή δεν αρκεί, που γνωμοδοτεί ή συντονίζει αλλά ένα φορέα, που να έχει την τεχνογνωσία και αρμοδιότητα να προλαμβάνει, διαγιγνώσκει και αντιμετωπίζει άμεσα τους κινδύνους.
Σε αντίθεση με αυτά, το έργο του μετονομαζόμενου φορέα όπως περιγράφεται στο παρόν νομοσχέδιο στο Άρθρο 4 είναι «η εφαρμογή, παρακολούθηση, αξιολόγηση και επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης κατ΄ εφαρμογήν των Οδηγιών 2009/147/ΕΚ και 92/43/ΕΟΚ για τα Άγρια Πτηνά και τους Οικοτόπους αντίστοιχα, για την αειφορική διαχείριση και προστασία του φυσικού κεφαλαίου του δικτύου NATURA 2000».
Σε αντιδιαστολή, η παγκόσμια πρακτική για την προστασία αντίστοιχων υδάτινων οικοσυστημάτων χρησιμοποιεί ολοκληρωμένα συστήματα πρόληψης και προστασίας. Τέτοια συστήματα εφαρμόζονται εδώ και χρόνια σε αντίστοιχους κόλπους, λιμάνια, όπως η Σιγκαπούρη, το Ρίο ντε Τζανέιρο το Πόρτο και αλλού και περιλαμβάνουν μοντέλα προσομοίωσης της κίνησης των ρευμάτων, των κυμάτων, φερτών υλικών και της διάχυσης και ανάπτυξης των ρύπων, μετρητές ρύπων και μετεωρολογικών συνθηκών και ειδικά συστήματα απορρύπανσης.
Προφανές είναι, ότι ο προτεινόμενος φορέας με τη συγκεκριμένο προσδοκώμενο έργο, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δεν αναπτύσσει την αναγκαία και απαιτούμενη δομή προκειμένου να χρησιμοποιήσει τις σύγχρονες διατάξεις αντιμετώπισης των κινδύνων, άμεσα στο σημείο της ρύπανσης ή/και να επιβάλει την άμεση διακοπή των εργασιών του ρυπαντή που προκαλεί το πρόβλημα.
Η εμπειρία μέχρι σήμερα δείχνει, ότι διαφορετικοί φορείς εμπλεκόμενοι με το Θερμαϊκό κόλπο όπως ο προτεινόμενος προς μετονομασία, o Δήμος Θεσσαλονίκης, ο Δήμος Δέλτα, το Α.Π.Θ., οι Περιφέρειες κ.α. διαθέτουν μετρητικά συστήματα τα οποία δεν επικοινωνούν μεταξύ τους και συλλέγουν αποσπασματικά πληροφορία η οποία δεν τυγχάνει επεξεργασίας προς αξιοποίηση. Έτσι, καταναλώνονται πόροι μόνο για την καταγραφή αποσπασματικών δεδομένων του προβλήματος χωρίς να υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησής τους.
Επίσης, πλήθος μελετών έχουν εκπονηθεί για την προστασία του Θερμαϊκού Κόλπου. Τα προτεινόμενα μέτρα δεν έχουν εφαρμοσθεί διότι η δομή των εμπλεκομένων φορέων και το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δεν καθιστά κανέναν αρμόδιο για την επιβολή τους και υπεύθυνο για την υιοθέτησή τους.
Σήμερα υλοποιούνται διάφορα έργα και δράσεις στην παράκτια ζώνη του Θερμαϊκού κόλπου που αφορούν π.χ. την επέκταση του αεροδιαδρόμου, τη διάβρωση των ακτών, την προστασία των υδάτων, την επέκταση του λιμανιού κ.α. που επηρεάζουν άμεσα την υγεία του υδάτινου συστήματος χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν όλες οι διαστάσεις που αυτά επηρεάζουν.
Για την διασφάλιση της ανάπτυξης και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος στο Θερμαϊκό κόλπο χρειαζόμαστε μια δομή που θα έχει την ευθύνη της πρόληψης, της διάγνωσης, της αντιμετώπισης των κινδύνων για την υγεία του Θερμαϊκού Κόλπου. Επίσης, θα έχει χερσαία χωρική αρμοδιότητα στην Κεντρική και τη Δυτική Μακεδονία και θαλάσσια αρμοδιότητα για τη ρύπανση, από τις ακτές της Κεντρικής Μακεδονίας μέχρι τα όρια του Βορείου Αιγαίου και τη Μαγνησία.
Μια τέτοια δομή μπορεί να υποστηριχθεί στα πλαίσια λειτουργίας του κύριου εκτελεστικού οργάνου της κυβερνητικής πολιτικής στη Βόρεια Ελλάδα, του Υπουργείου Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας Θράκης), το οποίο ούτως ή άλλως έχει την ευθύνη της πολιτικής προστασίας και διαθέτει τη σχετική διεύθυνση.
Άλλωστε, έστω και ο επιφανειακός καθαρισμός των υδάτων του Κόλπου της Θεσσαλονίκης, που φυσικά δεν επιλύει το πρόβλημα έχει «αφεθεί» και πραγματοποιείται από το Υπουργείο Εσωτερικών (Μακεδονίας-Θράκης) τα τελευταία χρόνια με εξασφάλιση χορηγιών από ιδιώτες.
