MEΓΑΛΕΣ ΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΑΠ ΛΕΕΙ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΡΙΣΤΤΟΤΕΛΗΣ ΝΑΝΙΟΠΟΥΛΟΣ

O Διαδραστικός αγωγός ΤΑΡ, η ανεπάρκεια των μελετών της Ελληνικής πλευράς και η περιβαλλοντική υποβάθμιση του Νομού Σερρών..
Εγκαινιάζεται ο αγωγός ΤΑΡ ως ένα έργο μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας και πράγματι, από τα όσα λέγονται και γράφονται έτσι είναι.
Διαβάζουμε επίσης ότι θα είναι ένα δύσκολο έργο, θα ανεβαίνει βουνοκορφές θα έχει μεγάλες κλίσεις, θα περνά από δύσβατα εδάφη, αυτά όμως αφορούν κατά κύριο λόγο την πλευρά της Αλβανίας και όχι την Ελληνική πλευρά. Το γειτονικό κράτος φαίνεται ότι φρόντισε ώστε η χάραξη να έχει μειωμένες επιπτώσεις σε πεδινά εδάφη και οικισμούς.
Εδώ το έργο χαράχθηκε μάλλον «στο πόδι» με ότι βόλευε καλύτερα, από κατασκευαστική οικονομική άποψη, την κοινοπραξία του ΤΑΡ. Τοπικές κοινωνίες επιμελητήρια (κύρια της Ανατολικής Ελλάδας και όχι δυστυχώς της Κεντρικής Μακεδονίας) αντέδρασαν, έκαναν αντιπροτάσεις, όμως στην ουσία δεν εισακούσθηκαν. Πρώτα η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου και στη συνέχεια η κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου δεν έδωσαν καμία προσοχή στις επιπτώσεις που θα έχει η συγκεκριμένη χάραξη και η θέση που έχει επιλεγεί για τον συμπιεστή στο Νομό Σερρών. Οι επιστημονικές ομάδες και φορείς που ενεπλάκησαν από την Ελληνική πλευρά στο σχεδιασμό του έργου, δυστυχώς, δεν φαίνεται να έχουν σταθεί στο ύψος τους.
Στα επόμενα σχολιάζονται συνοπτικά τα ζητήματα που δημιουργεί η συγκεκριμένη όδευση, καθώς επίσης και η χωροθέτηση του συμπιεστή, του αγωγού ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline) για την Περιφερειακή Ενότητα Σερρών.
1. Ο αγωγός στην προτεινόμενη χάραξή του διασχίζει, στο μεγαλύτερο μέρος του, χωράφια υψηλής παραγωγικότητας, στα οποία προκαλούνται προβλήματα και βλάβες όπως:
• Μεγάλη και διαχρονική μείωση αγροτικής παραγωγής, πάνω και πλησίον του αγωγού (20 μέτρα από κάθε πλευρά)
• Περιορισμός στις καλλιέργειες γύρω από τον αγωγό (π.χ. πολυετείς καλλιέργειες) σε συνολικό εύρος 8 μέτρων.
• Περιορισμούς σε μελλοντικούς αναδασμούς, επεκτάσεις οικισμών, δημιουργία δρόμων και καναλιών
• Απαγόρευση δόμησης αγροτικών εγκαταστάσεων όπως θερμοκήπια, γεωργικές αποθήκες, σταβλικές εγκαταστάσεις, σε συγκεκριμένη ζώνη, σε όλο το μήκος του αγωγού
2. Το ότι ο αγωγός διαμέτρου 1,2 μ, θα λειτουργεί με πίεση πάνω από 90 bar και επίσης θα έχει μικρό βάθος εγκατάστασης, προβλέπεται ελάχιστο βάθος ενός (1) μέτρου:
• Δημιουργεί κινδύνους πιθανών ατυχημάτων (με παραδείγματα σε Βέλγιο, Ρωσία και Καναδά). ,
• Θα προκαλέσει ψύξη στη γη με αρνητικές επιπτώσεις για τις εγγύς καλλιέργειες.
3. Υπολογίζεται ότι η συνολική ζώνη εργασίας του αγωγού, με την υφιστάμενη χάραξη, θα απαιτήσει 20.000 στρέμματα αγροτικής γης. Στην περιοχή της Δράμας, Καβάλας και των Σερρών ο αγωγός έχει μήκος περίπου 142 χλμ από τα οποία σε γεωργική γη είναι 124 χλμ και σε δασικές και λιβαδικές εκτάσεις 18 χλμ. Στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών, κατά προσέγγιση 2840 στρέμματα δεν θα μπορούν να καλλιεργηθούν με πολυετείς καλλιέργειες και 1352 στρέμματα δεν θα μπορούν να καλλιεργηθούν καθόλου.
4. Ο αγωγός θα διασχίσει επτά περιοχές του Ευρωπαϊκού δικτύου NATURA 2000 και θα περάσει από οκτώ εθνικούς χώρους, που έχουν χαρακτηρισθεί καταφύγια άγριας ζωής . Η συνολική απώλεια οικοτόπων εθνικής και ευρωπαϊκής σημασίας ανέρχεται σε περίπου 3760 στρέμματα.
5. Προβλέπεται η δημιουργία συμπιεστή φυσικού αερίου ισχύος 100 – 125 MW, σε περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών, αγροτικής γης υψηλής παραγωγικότητας, πυκνοκατοικημένης από οικισμούς και εγκαταστάσεις καθώς και πολύ κοντά στην πόλη των Σερρών (5 km).
6. Ο συμπιεστής προβλέπεται να καταλάβει 360 στρέμματα γης στον κάμπο των Σερρών, 180 στρέμματα εγκαταστάσεων, 4 καμινάδες 30 μέτρων και 1 καμινάδα εξαέρωσης 70 μέτρων διαμέτρου 3,8 μέτρων που θα διοχετεύει στην ατμόσφαιρα 950.000 m3/ ώρα αέρια με περιεκτικότητα 50 mg ΝΟx / m3.
7. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, αναμένεται να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις από την εγκατάσταση του σταθμού συμπίεσης στην περιοχή:
• Κίνδυνοι από πιθανό ατύχημα-έκρηξη του Συμπιεστή

Εικόνα 1. Ισοδύναμη σχεδίαση ακτίνας καταστροφής 4 km, στην περιοχή των Σερρών, σε αντιστοιχία με το ατύχημα κοντά στην μεγαλούπολη της Ούφα στη Ρωσία.
• Εκπομπές οξειδίου του Αζώτου (ΝΟx) και άλλων ρύπων.
• Συνεχής – 24 ώρες το 24ωρο – θόρυβος 65 db(A) που αντιστοιχούν σε βιομηχανική περιοχή, καθώς επίσης και κραδασμοί, ενώ η περιοχή είναι αγροτική, όπου λείπει ο θόρυβος υποβάθρου (background noise) και το λογικό ανώτατο όριο πρέπει να είναι μικρότερο από το όριο των αστικών περιοχών που ανέρχεται στα 50 db(A).
• Οικολογικές επιπτώσεις σε χλωρίδα και πανίδα
• Άλλοι κίνδυνοι (διαφυγής αερίου, χημικής ρύπανσης του εδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα) .
Τα προηγούμενα σχολιάζονται, συνοπτικά, στα επόμενα.
8. Στο σταθμό συμπίεσης, ισχύος 100-125 MW, σύμφωνα με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων (ΜΠΚΕ) της εταιρείας, η ατμοσφαιρική επιβάρυνση «θα είναι μεγάλη, αλλά εντός των νομίμων ορίων υγείας για τον πληθυσμό της περιοχής». Οι ισχυρισμοί της εταιρείας βασίζονται σε μελέτη του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, η οποία δεν παρουσιάζεται στα παραρτήματα της μελέτης ΜΠΚΕ. Εκπρόσωπος του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, δήλωσε δημοσίως, ότι το μοντέλο διασποράς ρύπων της μελέτης του Δημόκριτου, καθώς και οι λοιπές εκτιμήσεις της μελέτης τους, αφορούν το 90% των τύπων καιρού της περιοχής του σταθμού, χωρίς να λάβουν υπόψη καθόλου το έντονο φαινόμενο σε χρόνο και έκταση της θερμοκρασιακής αναστροφής του λεκανοπεδίου των Σερρών.

Εικόνα 2. Το φαινόμενο της θερμοκρασιακής αναστροφής στο λεκανοπέδιο των Σερρών κοντά στο χωριό Νέος Σκοπός.

Η πόλη των Σερρών και οι γύρω περιοχές, κάθε φθινόπωρο και χειμώνα, όπως και φέτος υποφέρουν από αέρια ρύπανση, λόγω πάρα πολύ αισθητής αιθαλομίχλης από χρήση καυσίμων για την θέρμανση οικιών και βιοτεχνιών, χωρίς επιπλέον να έχει μελετηθεί η πραγματική επίδραση του ήδη υπάρχοντος σταθμού ηλεκτροπαραγωγής/τηλεθέρμανσης, δυναμικότητας περίπου 10MW.
9. Σύμφωνα με την ΜΠΚΕ της εταιρείας οι αέριοι ρύποι είναι τα οξείδια του αζώτου (ΝΟΧ) και το μονοξείδιο του άνθρακα (CO). Μετά την έξοδό τους, όμως από τις καμινάδες, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και της ηλιακής ακτινοβολίας, ξεκινούν μια σειρά από διαδοχικές, αλυσιδωτές χημικές αντιδράσεις.
Από μελέτες, σε αντίστοιχες μονάδες καύσης φυσικού αερίου στον Καναδά αλλά και σύμφωνα με το Environmental Health Project of Southwestern Pennsylvania μαθαίνουμε ότι οι αέριοι ρύποι που προκύπτουν είναι
• Λεπτά αιωρούμενα σωματίδια ( ΑΣ2,5)
• Διοξείδιο του αζώτου (NO2)
• Τροποσφαιρικό όζον (Ο3)
• Μονοξείδιο του άνθρακα (CO)
• Πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs)
10. Οι επιπτώσεις των αερίων αυτών ρύπων στην υγεία του ανθρώπου είναι σοβαρές και επιβλαβείς, ακόμη και σε συγκεντρώσεις πολύ κάτω των επιτρεπόμενων ορίων.
11. Είναι άγνωστη η αθροιστική δράση όλων μαζί των ρύπων στην ανθρώπινη υγεία και η παρουσία τους στην ατμόσφαιρα αποτελεί μια συνδυασμένη επίθεση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Εναλλακτικές της χάραξης και επίσης της θέσης του συμπιεστή στο Νομό Σερρών έχουν ήδη προταθεί από φορείς και από τους υπογράφοντες το άρθρο. Την ύστατη στιγμή τώρα που το έργο απλά εγκαινιάζεται ας ξανασκεφτεί το έργο σοβαρά η πολιτική ηγεσία του τόπου και ας μην καταδικάσει την Βόρεια Ελλάδα και ειδικότερα το Νομό Σερρών με ένα έργο που οι επιπτώσεις του θα τον υποβαθμίσουν, ίσως ανεπανόρθωτα.

Αριστοτέλης Νανιόπουλος, καθηγητής Α.Π.Θ. στα Συστήματα Μεταφοράς
2310 995765, [email protected]

Γεώργιος Καζάνας, Μηχανολόγος Μηχανικός, ΜSc, Α.Π.Θ.
6946 857511, [email protected]