Μονοκλωνικά αντισώματα: Μπορεί να παράξει η Ελλάδα το «φάρμακο Τραμπ»

Ανοιχτό, υπό προϋποθέσεις, είναι το ενδεχόμενο να παραχθούν στην Ελλάδα θεραπευτικά μονοκλωνικά αντισώματα ενάντια στον Sars-CoV-2, σύμφωνα με τα όσα δηλώνει στο ΑΠΕ- ΜΠΕ, ο ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας στην «Εμβληματική Δράση» Χρήστος Κίττας.

Και επισημαίνει ότι η παραγωγή τέτοιων αντισωμάτων έχει επιτευχθεί σε ελάχιστες χώρες στον κόσμο.

«Τα αντισώματα που παρήχθησαν και θα χρησιμοποιηθούν για το rapid test, έχουν σταλεί στην Regeneron, η οποία τα έχει αναλύσει και μας έχει στείλει mail, το οποίο πιστοποιεί ότι είναι πολύ ισχυρά.

Για να γίνουν φάρμακο χρειάζεται να τα πάρει μία πολύ μεγάλη βιομηχανία και να προχωρήσει στη διαδικασία “εξανθρωποποίησης” (humanization) όπως λέγεται. Δυνητικά θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο αν βρεθεί μία ειδική φαρμακοβιομηχανία» αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρώην πρύτανης του ΕΚΠΑ.

Για το ελληνικό rapid test που υπολογίζει ότι θα είναι έτοιμο να διανεμηθεί στην αγορά εντός δύο-τριών μηνών, λέει ότι μία ή δύο ελληνικές εταιρείες, πιθανώς σε σύμπραξη, που θα αναλάβουν την παραγωγή του, έχουν ήδη δείξει ενδιαφέρον και θα γνωστοποιηθούν τις επόμενες μέρες.

Όσον αφορά τον εμβολιασμό, ο κ. Κίττας εκτιμά ότι σε πρώτη φάση δεν πρέπει να γίνεται σε φαρμακεία, αλλά σε ιατρικές δομές.

Απαντά επίσης σε επιχειρήματα αρνητών του εμβολίου, αναφέρεται στους υγειονομικούς που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, καθώς επίσης εκφράζει την αισιοδοξία του ότι η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού, θα είναι ικανοποιητική, γιατί όπως λέει ο κόσμος τελικά θα σπεύσει να εμβολιαστεί, όταν δει ότι ο διπλανός του δεν έπαθε κάτι από το εμβόλιο.

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο Ομότιμος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και Εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας στην «Εμβληματική Δράση» Χρήστος Κίττας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ και τη δημοσιογράφο Τάνια Η. Μαντουβάλου.

Eρ: «Το ελληνικό rapid τεστ από πλευράς ερευνητικής έχει περατωθεί, τώρα είμαστε στα διαδικαστικά να βρούμε την εταιρεία που θα αναλάβει την παραγωγή, η οποία πρέπει να είναι ελληνική. Οι διαδικασίες θα κινηθούν γρήγορα και θα το έχουμε περίπου σε ένα μήνα» ανακοινώσατε την πρώτη Δεκεμβρίου. Σε ποια φάση βρισκόσαστε τώρα;

Απ: Οι εταιρείες οι Ελληνικές, μπορεί να είναι μία, μπορεί δύο σε σύμπραξη, έχουν ήδη εντοπισθεί. Δεν έχουμε ακόμη τελειώσει τις συζητήσεις. Η ελληνική γραφειοκρατία είναι ένα γνωστό εμπόδιο και για αυτό και στην πρώτη μου ανακοίνωση ήμουν μάλλον αισιόδοξος, όπως είμαστε πάντα οι ερευνητές που μας συνεπαίρνει η δημιουργία και ξεχνάμε τα διαδικαστικά. «Φτιάξαμε το καλό ελληνικό κρασί και τώρα θέλουμε την εμφιάλωση», αν μπορούσα να χρησιμοποιήσω αυτή την παρομοίωση. Σε λίγες μέρες πιστεύω ότι θα επέλθει συμφωνία με μία ή δύο ελληνικές εταιρείες. Βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Από κει και πέρα εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποία θα μπορέσουν να ανταποκριθούν οι εταιρείες αυτές, η οποία δεν νομίζω ότι θα είναι σημαντικά αργή. Και μετά θα περάσουμε σε ένα στάδιο δοκιμασίας. Εμείς το έχουμε ήδη δοκιμάσει το προϊόν σε ένα σημαντικό αριθμό ασθενών από τον Ευαγγελισμό και το Αττικόν σε συνεργασία με τον κ. Τσιόδρα και την κ. Κοτανίδου. Ωστόσο χρειάζεται ένας ευρύτερος έλεγχος, ο οποίος δεν θα είναι μακρόχρονος, αφού δυστυχώς είναι πολλοί οι θετικοί στον ιό, είτε νοσούντες, είτε ασυμπωματικοί που υπάρχουν στη χώρα μας και έτσι δεν θα υπάρχουν αριθμητικά προβλήματα. Υπολογίζω ότι σε δύο τρεις μήνες θα έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος και το τεστ θα μπορέσει να διανεμηθεί.

Ερ: Τα rapid test για τον SARS-CoV-2 ήρθαν για να μείνουν; θα χρησιμοποιούνται και μετά το εμβόλιο;

Απ: Τα rapid test ή οι ταχείες δοκιμασίες για το αντιγόνο του ιού, για να το πούμε ελληνικά, δεν θα εκλείψουν με το εμβόλιο. Θα είναι ένα απαραίτητο εργαλείο, μία εξέταση που θα την χρησιμοποιούμε συνεχώς, αφού ο ιός ακόμη και μετά τα εμβόλια και τα φάρμακα θα πάρει κάποιο χρόνο, όπως μας τονίζουν οι ειδικοί, για να εξαφανιστεί. Θα είναι ένα όπλο στη φαρέτρα μας, που θα το χρησιμοποιούμε για να παρακολουθούμε τα αποτελέσματα της προσπάθειας περιορισμού της πανδημίας.

Ερ: «Το τεστ θα πρέπει να γίνεται με τη βοήθεια ενός υγειονομικού, ενώ σε δεύτερο σκέλος μπορεί να παραχθεί προϊόν που θα μπορούμε να το κάνουμε και μόνοι μας», έχετε επίσης δηλώσει. Και θα ήθελα να μου πείτε περισσότερα πράγματα για αυτό το «κάντο μόνος σου τεστ».

Απ: Είναι τεράστιας σημασίας η παρουσία εκπαιδευμένου υγειονομικού προσωπικού για να αποφύγουμε να έχουμε αποτελέσματα ψευδώς θετικά ή ψευδώς αρνητικά. Θα μπορούσε, και είναι θέμα της βιομηχανίας να φτιαχτεί, ένα τεστ που μπορεί να γίνεται ατομικά. Αλλά σε αυτή τη φάση όμως κάτι τέτοιο είναι αντιεπιστημονικό. Ίσως αργότερα όταν τα πράγματα καταλαγιάσουν και βρεθούμε σε μία ισορροπία.

Ερ: Η τεχνική των αντισωμάτων που χρησιμοποιείται για το rapid τεστ, είναι η ίδια με τα αντισώματα της Regeneron, με τα οποία ξεκινά κλινική μελέτη σε λίγες μέρες στην Ελλάδα και πρόκειται για φαρμακευτική θεραπεία έναντι του ιού;

Απ: Όχι η τεχνική δεν είναι ίδια ακριβώς. Είναι συναφής. Τα αντισώματα που παρήχθησαν και θα χρησιμοποιηθούν για το rapid test, έχουν σταλεί στην Regeneron, η οποία τα έχει ήδη αναλύσει και μας έχει στείλει mail, με το οποίο πιστοποιεί ότι είναι πολύ ισχυρά.

Ερ: Άρα υπάρχει το ενδεχόμενο να αποκτήσουμε μετά το ελληνικό rapid test και ελληνική θεραπεία μονοκλωνικών αντισωμάτων;

Απ: Αυτή τη στιγμή εμείς κοιτάζουμε να ολοκληρώσουμε τις διαδικασίες για το ελληνικό rapid test. Αυτά τα αντισώματα για να γίνουν φάρμακο χρειάζεται να τα πάρει μία πολύ μεγάλη βιομηχανία και να προχωρήσει στην διαδικασία «εξανθρωποποίησης» (humanization). Δυνητικά αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, αν βρεθεί μια ειδική φαρμακοβιομηχανία. Δηλαδή να επιτευχθεί μία συνεργασία της ερευνητικής ομάδας υπό τον καθηγητή κ. Γοργούλη με κάποια μεγάλη εγχώρια ή διεθνή φαρμακοβιομηχανία, η οποία θα έχει την τεχνογνωσία στο humanization.

Ερ: Και προδήλως αν τα αντισώματα παραχθούν εδώ θα είναι και φθηνότερα; Καθότι γνωρίζουμε ότι είναι πανάκριβα και μέχρι στιγμής αν δεν κάνω λάθος κοστολογούνται 1.200 ευρώ η δόση.

Απ: Ευχής έργον είναι να υπάρξει η τεχνογνωσία και η δυνατότητα από μια αμιγώς ελληνική εταιρεία, η οποία προφανώς θα συστρατευθεί για το γενικότερο καλό, και θα προσφέρει στον ελληνικό τουλάχιστον πληθυσμό φθηνότερα αντισώματα. Αξίζει να αναφέρουμε πάντως ότι η παραγωγή τέτοιων αντισωμάτων έχει επιτευχθεί σε ελάχιστες χώρες στον κόσμο.

Ερ: Όσον αφορά τώρα στον εμβολιασμό έναντι του νέου κορονοϊού ποια είναι η εκτίμηση σας για την εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού; Ο Έλληνας θα εμπιστευθεί τα εμβόλια πρώτης γενιάς;

Απ: Θα έλεγα ότι πρέπει να τα εμπιστευθεί. Νομίζω ότι στην αρχή κάποιοι θα είναι διστακτικοί. Θα εμβολιαστεί βέβαια αρκετός κόσμος που δεν φοβάται, ένα 30-40% σίγουρα. Και προοδευτικά θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι, όταν δουν ότι δεν έπαθε κανείς τίποτα, θα συμμετάσχουν και αυτοί στον γενικό εμβολιασμό. Νομίζω ότι στο τέλος θα έχουμε ένα καλό ποσοστό εμβολιασθέντων.

Ερ: Πώς κατατάσσετε τους αρνητές;

Απ: Οι κατηγορίες των ανθρώπων που αντιστέκονται είναι δύο: Οι ιδεολόγοι αντιεμβολιαστές που έχουν μία διαφορετική φιλοσοφία γενικά σε θέματα εμβολιασμού. Και βεβαίως είναι και αυτοί που παρασύρονται από τις διάφορες επιεικώς θα έλεγα κακοήθειες, που δυστυχώς και δικοί μας συνάδελφοι ενίοτε τις διακινούν στο διαδίκτυο.

Ερ: Με αυτούς τους συναδέλφους σας που μόλις αναφέρατε τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει; Ο εμβολιασμός δεν θα είναι υποχρεωτικός. Είναι δικαίωμα τους να μην εμβολιαστούν, ωστόσο έχουν ευθύνη απέναντι στον ασθενή που πάει στο νοσοκομείο ή σε μία δημόσια δομή και απέναντι στην κοινωνία.

Απ: Δεν μπορείς να διαχειριστείς κάτι τέτοιο με τη βία. Εκτιμώ ότι ο αριθμός των γιατρών που δεν θα εμβολιαστούν, τελικά θα είναι μικρότερος από αυτόν που διαδίδεται. Όπως σήμερα και χωρίς εμβόλιο με όλα τα μέτρα προστασίας που λαμβάνονται πηγαίνει κάποιος στο νοσοκομείο και εμπιστεύεται ότι ο γιατρός ακολουθεί ένα συγκεκριμένο και ασφαλές πρωτόκολλο, νομίζω έτσι θα συνεχίσει να γίνεται. Δεν μπορείς να τους βγάλεις από το σύστημα αφού υπάρχουν ελλείψεις. Φαντάζομαι ότι και οι ίδιοι θα δείξουν υπευθυνότητα και θα λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα,

Ερ: Ποια επιχειρήματα θα χρησιμοποιούσατε για να πείσετε έναν αρνητή να κάνει το εμβόλιο;

Απ: Στη θεωρία του ότι το εμβόλιο δεν είναι ασφαλές επειδή δημιουργήθηκε πολύ γρήγορα θα απαντούσα: Τον ιό του Aids κάναμε 4 – 5 χρόνια για να τον αποκρυπτογραφήσουμε. Τον κορονοϊό κάναμε ένα μήνα για να τον αποκρυπτογραφήσουμε. Στο φόβο τους για μελλοντικές παρενέργειες απαντώ: Ότι έτσι κι αλλιώς και το εμβόλιο της γρίπης που κάνουμε και το οποίο κάθε χρόνο αλλάζει, το εμπιστευόμαστε χωρίς να αναρωτιόμαστε τι θα γίνει μετά από δέκα, δεκαπέντε χρόνια. Το ίδιο ισχύει και τώρα. Άλλωστε παρενέργειες υπάρχουν σε όλα τα φάρμακα. Ακόμα και στην ασπιρίνη. Για παράδειγμα επίσης σε ένα αλλεργικό άτομο, πολλά αντιβιοτικά δημιουργούν αλλεργικές αντιδράσεις και όμως παίρνουμε τα αντιβιοτικά.

Ερ: Μήπως εξ αυτού του λόγου θα ήταν σκόπιμο ο εμβολιασμός σε πρώτη φάση να γίνεται αποκλειστικά σε ιατρική δομή;

Απ: Για μία πανδημία σαν αυτή προκύπτει η ανάγκη να ληφθεί η μέριμνα από την Πολιτεία, ώστε ο εμβολιασμός να γίνεται σε τόπους που θα είναι ιατρικά εξοπλισμένοι να αντιμετωπίσουν τα ελάχιστα αναμενόμενα συμβάματα, όπως γίνεται με κάθε φάρμακο.

Ερ: Άρα όχι σε φαρμακεία;

Απ: Σε πρώτη φάση όχι.

Ερ: Πότε εκτιμάτε ότι θα γνωρίζουμε αν θα κάνουμε το ίδιο εμβόλιο κάθε χρόνο ή όχι;

Απ: Αυτό θα το δούμε μετά τη φετινή χρονιά και μετά την ανάλυση που θα γίνει, όπως συμβαίνει κάθε χρόνο με άλλους ιούς όπως της γρίπης για την οποία κάθε καλοκαίρι γίνεται έλεγχος κι έτσι παρασκευάζονται τα καινούργια ετήσια εμβόλια.

Ερ: Οι διαδικασίες fast track για τη δημιουργία εμβολίων πιστεύετε ότι ανοίγουν δρόμους;

Απ: Η τεχνολογία και η τεχνογνωσία αλλάζει μέρα με τη μέρα. Είναι εκπληκτικές οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν σήμερα. Φυσικά και η πανδημία άνοιξε νέους δρόμους. Και θα το δούμε και σε άλλα εμβόλια που θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον. Θα δημιουργούνται μέσα σε ένα χρόνο και ίσως και πολύ πιο γρήγορα.

Ερ: Στο Εργαστήριο Ιστολογίας – Εμβρυολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ που συστάθηκε η Εμβληματική Δράση υπό τον Δρ. Βασίλη Γοργούλη, καθηγητή και διευθυντή, γνωρίζω ότι έχετε αφήσει «γερό αποτύπωμα», καθότι είστε ο προηγούμενος διευθυντής. Μετά το μεγάλο επίτευγμα του ελληνικού rapid test, ποια θεωρείτε ότι θα είναι η επόμενη επιτυχία, ίσως και στην postcovid εποχή;

Απ: Το εργαστήριο της Ιστολογικής Εμβρυολογίας είναι ένα Διεθνούς Εμβέλειας Ερευνητικό Κέντρο και τα αποτελέσματα που αναμένω όχι μόνο στη μάχη κατά του κορονοϊού, αλλά και σε άλλα πεδία όπως η γήρανση, αλλά και η αντιμετώπιση του καρκίνου, είναι πολλά. Ειδικά δε για τον SARS-CoV-2 θα υπάρξουν πιστεύω σύντομα αποτελέσματα, δημοσιεύσιμα σε μεγάλα διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

*Ο κ. Κίττας είναι πρώην Πρύτανης ΕΚΠΑ και έχει διατελέσει ως υπηρεσιακός υπουργός Υγείας

ΑΠΕ-ΜΠΕ