Ο Ιστορικός Ναός Αγίου Γεωργίου των Μαρτυρικών Κερδυλλίων!

Βρίσκεται στό βορειοανατολικό μέρος τοῦ χωριοῦ, στήν κορυφή τοῦ βορινοῦ λόφου, ὁ ὁποῖος καί προφυλάσσει τό χωριό ἀπό τούς δυνατούς βόρειους ἀνέμους.
Στά νεώτερα χρόνια ἐπισκέπτες ξένοι, ἀρχαιολόγοι, ἰσχυρίζονται-προφορικά- πώς πάνω στό λόφο ὑπῆρχε ἀρχαῖος ναός. Ἀπό εὑρήματα δέ στήν περιοχή αὐτή ὑποθέτουν πώς ἐδῶ-ἀργότερα- ἦταν τό νεκροταφεῖο τοῦ ἀρχαίου Κερδυλλίου.

Στά βυζαντινά χρυσόβουλα δέν ἀναφέρεται. Στούς Ἀπογραφεῖς μας δέν ἀναφέρεται ρητά ὡς ναός, ἀλλά ὡς τοποθεσία «Ἅγιος Γεώργιος», ὅπου ὑπάρχουν χωράφια γιά φορολόγηση καί πιθανώτατα ἐξωκκλήσι. Τό 1318 καί 1321 δέν ὑπῆρχε χωριό Κάτω Κερδύλλια. Τοῦτο, ὅπως εἴπαμε ἀλλοῦ, πρέπει νά ὀργανώθηκε κατά τό μεσοδιάστημα 1320-1350, ἀφοῦ τό βρίσκουμε σέ χρυσόβουλο τοῦ Στεφάνου Δουσάν, ἀφιερωτικό κι αὐτό τοῦ τόπου μας στή Μονή Ἐσφιγμένου: «Μετόχιον ἐν Κρουσόβω κ.λ.π. Ἅγιοι Ἀνάργυροι». Εἶναι εὐνόητο ὅτι πρῶτος ναός τῶν νέων κατοίκων,ἐδῶ, ἦταν οἱ Ἅγιοι Ἀνάργυροι τοῦ μετοχίου.

Ὅπως καί ὅτι οἱ κάτοικοι τοῦ νέου χωριοῦ (Κ.Κ.) χρησιμοποίησαν μετά κάποιο διάστημα ὡς ἐνοριακό τους ναό τόν Ἅγιο Γεώργιο, μεγεθύνοντας ὁπωσδήποτε τό προϋπάρχον ἐξωκκλήσι. Στοιχεῖα-εὑρήματα γιά τήν ὑπόθεση αὐτή δέν ὑπάρχουν· εἶναι θαμένα -πιστεύω- στά θεμέλια τοῦ σημερινοῦ ναοῦ, ὁ ὁποῖος, ὅπως εἶναι γνωστό, κτίσθηκε τό 1837.

Πρόκειται γιά ἕνα οἰκοδόμημα ἐξαιρετικῆς τέχνης καί ἰδιαίτερα προσεγμένο. Ἐπιμελημένη ἀργολιθοδομή. Οἱ τοῖχοι του «παίζουν» μέ κόκκινους πλίνθους, παντοῦ, ἰδιαίτερα στίς τρεῖς κόγχες τοῦ ἱεροῦ (τρίκογχος ναός). Οἱ συνδετικοί ἁρμοί ἰσχυροί.

Οἱ Κατωκερδυλλιῶτες τῆς ἐποχῆς φαίνεται ὅτι δέν ἐφείσθησαν χρημάτων-δέ λυπήθηκαν λεφτά- καί ἔκτισαν κάτι τό διαφορετικό ἀπό τούς ἄλλους ναούς τῶν χωριῶν.Ὁ ναός εἶναι τρίκλιτη βασιλική μέ τίς γνωστές ἐγκοπές ἀνατολικά καί δυτικά. Οἱ πόρτες μέ μαρμάρινες παραστάδες, τρία παράθυρα βόρεια καί νότια, ἀκριβῶς κάτω ἀπό τό γεῖσο, σέ μικρές ἐσοχές, τοξοτά μέ ἐναλλασσόμενα μάρμαρα καί κεραμίδια. Τό παιχνίδι αὐτό φαίνεται καλύτερα στό ἀνατολικό μέρος-Ἱερό. Ὁ ναός δέν ἔχει πρόναο.
Οἱ δύο εἴσοδοι-δυτικά καί νότια- μέ ἐσοχή πάνω καί εἰκόνα τοῦ ἁγίου. Στή νότια πλευρά φαίνεται ὅτι ὑπῆρχε ἐξωνάρθηκας. Σήμερα δέν ὑπάρχει τίποτα, μόνο ἡ εἴσοδος. Δίπλα ἕνα ἐξαιρετικό κωδωνοστάσιο πού χρήζει ἄμεσης στήριξης καί ἀξιοποίησης.

Μπαίνω μέσα ἀπό τή νότια εἴσοδο. Μεγάλος καί εὐρύχωρος. Περίπου 11Χ9 μέτρα. Τό δάπεδο μέ ἀρχαῖες πλάκες ξηλώθηκε πρός δόξαν τῶν πλακιδίων, κι αὐτῶν ἐλληνικῶν. Τό βλέμμα μου πέφτει
ἀριστερά πού ὑπάρχουν κάτι πρόχειρα τραπέζια καί στό δάπεδο φαίνεται κομμένος κίονας πού στήριζε τό γυναικωνίτη. Ναί, τό ἴδιο ὑπάρχει κι ἀπό τήν ἄλλη πλευρά.Ὄντως ὑπῆρχε, μά μή στηριχθείς καταλλήλως, ἔπεσε.

   Οἱ τοῖχοι ἀσβεστωμένοι, κρύβουν- τίς ὁπωσδήποτε ὑπάρχουσες κάποτε- τοιχογραφίες. Τά ἴδια παντοῦ. Πιάνεται ἡ ψυχή σου. Πουθενά ἔστω δεῖγμα. Πρό ἐτῶν κάτι φαίνονταν σέ μιά κόγχη τοῦ Διακονικοῦ: ἡ Ἄκρα Ταπείνωσις175. Ὁ ναός ἐσωτερικά εἶναι περιποιημένος. Τό τέμπλο γεμάτο νέες εἰκόνες-ἀφιερώσεις, με βαθύ γαλάζιο χρῶμα, ἔργα τοῦ Γιάννη Παπαδοπούλου.

Στήν περιποιημένη αὐτή κατάσταση τοῦ ναοῦ πάρα πολύ συνέβαλε καί ὁ ἐκ Θεσσαλονίκης ἱερεύς Δημήτριος Πασάδης πού μαζί μέ τήν Κερδυλλιώτισσα Ἀθανασία Παταβοῦ καί πολλές Θεσσαλονικιώτισσες κυρίες ἔτρεξαν καί βοήθησαν πολύ. Θέλησαν μάλιστα νά τόν μετατρέψουν σέ προσκήνυμα ἐπ᾽ ὀνόματι τῶν νεοφανῶν Ἁγίων Ραφαήλ, Νικολάου καί Εἰρήνης, προσπάθεια πού δέν εὐοδώθηκε.
Ὁ αὔλειος χῶρος εἶναι περιφραγμένος καί στό βορινό του μέρος ἤδη εἶναι ἕτοιμο τό «ἀρχονταρίκι», ἔργο σχεδόν ἀποκλειστικό τῶν χειρῶν τοῦ Χρυσοστόμου Γεωργιάδη.

‘H λαμπρότερη μέρα γιά τό ναό ἦταν ἡ γιορτή τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.

Μέρες καί μέρες τήν ἑτοίμαζαν οἱ κάτοικοι. Δέν ἦταν σάν τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων.

Ἐδῶ γιόρταζαν πραγματικά τόν Ἅγιό τους. Ὅλο τό ἀπόγευμα καί τό βράδυ τῆς παραμονῆς (22 Ἀπριλίου) ὅλοι ἦταν ἐδῶ.

Ἐτοίμαζαν τό κουρμπάνι. Σφαχτά πασχαλιάτικα ἔβραζαν στά καζάνια, τά τραπέζια μέ τίς λίγες καρέκλες εἶχαν στρωθεῖ. Οἱ ἀγκριντιές καί τά πεζούλια εἶχαν καλυφθεῖ μέ κιλίμια. Μετά τή Λειτουργία οἱ ἄντρες καί ἀρκετοί ξένοι πού ἀνέβηκαν γιά τό πανηγύρι καί τούς συγγενεῖς καί φίλους, κάθισαν.

Οἱ κανάτες γεμάτες κρασί· λίγο βαρύ τώρα στίς 23 Ἀπριλίου, μά ἐδῶ ψηλά τό θαλασσινό ἀεράκι ἔκαμνε τό κέφι καί τραβοῦσε τό κρασί. Ἐξ ἄλλου ὁ μήνας αὐτός ἔχει ἀκόμη τό γράμμα ρ. Τό μαγειρεμένο κρέας ἄλλωστε θέλει κρασί.

Ὁ Παπαγιώργης εὐλόγησε, ἐψάλλη τό ἀπολυτίκιο τοῦ Ἁγίου «Ὡς τῶν αἰχμαλώτων ἐλευθερωτής» καί οἱ πάντες τρῶν μιλώντας καί ἀστειευόμενοι σοβαρά. Ὁ Ἅγιός τους, τό παληκάρι μέ τό ἄλογό του, σήμερα ἦταν ἰδιαίτερα χαμογελαστός! Σέ λίγο μάλιστα πού τσίριξε ὁ ζουρνᾶς καί βρόντηξε τό νταούλι, μόνο πού δέν κατέβηκε ἀπό τό ἄλογο. Σηκώθηκαν ὅμως ὅλοι μέ πρώτους τούς ἡλικιωμένους καί χόρεψαν τό «σιγανό». Τό πανηγύρι αὐτό εἶχε καθαρά θρησκευτικό χρῶμα. Καί σήμερα ἀκόμη διατηρεῖ τό χαρακτῆρα αὐτό.

(Γεώργιος Κ. Κυρμελής “Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΚΕΡΔΥΛΛΙΩΝ”)

strymonikostoday.gr