Ο Πατριάρχης έκανε μήνυση στο πανεπιστήμιο Πρίνστον για ιερά χειρόγραφα που είχαν κλαπεί από τις Σέρρες

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος μήνυσε το Πανεπιστήμιο Πρίνστον ζητώντας την επιστροφή ιερών χειρογράφων χιλίων και πλέον ετών, τα οποία βρίσκονται επί δεκαετίες στη συλλογή της Βιβλιοθήκης του, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «New York Times».

Στο δημοσίευμα αναγράφεται, ανάμεσα στα άλλα, πως το Πανεπιστήμιο Princeton έλαβε τα χειρόγραφα ως δώρο το έτος 1942 από κάποιο μέλος της Εφορείας, απόφοιτό του, ο οποίος τα είχε αγοράσει σε πλειστηριασμό στη Γερμανία σχεδόν 20 χρόνια νωρίτερα. Ωστόσο, στη μήνυση που κατέθεσε o Οικουμενικός Πατριάρχης υποστηρίζει ότι τα χειρόγραφα εκλάπησαν και απαιτεί την επιστροφή τους, επικαλούμενος πως πάρθηκαν στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου από ένα Μοναστήρι στην Κορμίστα Σερρών.

Οι ενάγοντες συμπεριλαμβανομένου και του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου σε ομοσπονδιακή μήνυση που κατέθεσαν, λένε ότι Βούλγαροι στρατιώτες έκαναν έφοδο στο Μοναστήρι της Θεοτόκου της Εικοσιφοινίσσης το 1917, απείλησαν τους μοναχούς και έφυγαν με ένα φορτίο από χειρόγραφα. Ιστορικά είναι γνωστό ότι στην περιοχή οι Βούλγαροι κομιτατζήδες έκαναν επιδρομή στην Εικοσιφοίνισσα την Μεγάλη Εβδομάδα του 1917,

κακοποίησαν τους μοναχούς και έκλεψαν «διάφορα χειρόγραφα εκ μεμβράνης και παπύρου εκ του σκευοφυλακείου, Ιερά άμφια Βυζαντινής τέχνης, χρυσά και αργυρά αντικείμενα αμύθητου πλούτου και χρυσόβουλα, σιγίλια και τίτλους (φερμάνια) ιδιοκτησίας και λοιπά αντικείμενα αρχαίας τέχνης».

Τα ιερά χειρόγραφα βρέθηκαν στην βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου του Πρίνστον. Αυτα διεκδικεί το οικουμενικό Πατριαρχείο για λογαριασμό του Μοναστηριού. Ο π. Αλέξανδρος Καρλούτσος, βοηθός του Οικουμενικού Πατριάρχη με έδρα τη Νέα Υόρκη, τόνισε πως «η απώλεια των χειρογράφων και οι προσπάθειες ανεύρεσής τους ήταν πολύ επώδυνη διαδικασία».

Ανάμεσα στα αποδεικτικά στοιχεία που επικαλείται η μήνυση είναι κι ένας τόμος με τίτλο «Ελληνικά Χειρόγραφα στο Πρίνστον, Έκτου μέχρι και Ένατου Αιώνα: Ένας Περιγραφικός Κατάλογος», ο οποίος δημοσιεύθηκε το 2010 και περιγράφει μερικά από τα χειρόγραφα της συλλογής του σχολείου που είχαν απομακρυνθεί από το Μοναστήρι το 1917 από τις Βουλγαρικές Αρχές.

Ο δικηγόρος Γεώργιος Τσουγκαράκης, από τη Δικηγορική Εταιρεία Hughes Hubbard & Reed στη Νέα Υόρκη, ο οποίος αντιπροσωπεύει τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, το Μοναστήρι και τους τοπικούς αξιωματούχους της Εκκλησίας, είπε ότι «αυτό το βιβλίο το οποίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις του Πρίνστον, για τη Συλλογή του, γραμμένο από υπαλλήλους του Πρίνστον, κατά τη γνώμη μας είναι η πιο συγκεκριμένη παραδοχή που θα μπορούσαμε να έχουμε».

Το πανεπιστήμιο έκανε μια δήλωση, όπου ανέφερε ότι έχει πλήρη εμπιστοσύνη στην έρευνα που έχει πραγματοποιήσει και στην οποία καταδεικνύεται ότι τα χειρόγραφα δεν είχαν αρπαχτεί. Ο εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου Μάικλ Χότσκις έγραψε σε e-mail πως «βάσει πληροφοριών που έχουμε στη διάθεσή μας, δεν βρήκαμε αποδείξεις για να συμπεράνουμε ότι τα χειρόγραφα που είναι στην κατοχή μας είναι λάφυρα από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ή έχουν απομακρυνθεί με άλλο αντικανονικό τρόπο από την κατοχή του Πατριαρχείου».

Τα χειρόγραφα της Βυζαντινής εποχής τα οποία ζητούνται από τους ενάγοντες είναι «Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου γραμμένο το 995 μ.Χ. από τον γραφέα Νικηφόρο Νοταρά, «Η Ουράνιος Κλίμακα» του Αγίου Ιωάννη της Κλίμακος, γραμμένο το 1081 στην Κωνσταντινούπολη από τον γραφέα Ιωσήφ, καθώς επίσης και σελίδες του ενάτου αιώνα οι οποίες ίσως να ήταν μέρος «του Υπομνήματος στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», οι οποίες ίσως να έχουν εμφιλοχωρήσει κάποια στιγμή στην «Ουράνιο Κλίμακα».

Το Μοναστήρι ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα και είναι ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια στην Ελληνική περιοχή της Μακεδονίας. Πριν από τη λεηλασία των Βουλγάρων «ήταν ο χώρος των πιο κορυφαίων συλλογών εκδόσεων βιβλίων, ιερών λειψάνων και πολύτιμων Βυζαντινών χειρογράφων» όπως αναγράφεται χαρακτηριστικά στην μήνυση.

Ιστορικά είναι ακόμα γνωστό ότι μετά την λήξη του Α Παγκοσμίου πολέμου και την ήττα της Γερμανίας, η Βουλγαρία υποχρεώθηκε με την συνθήκη του Νειγύ να επιστρέψει όλα ανεξαιρέτως τα κλοπιμαία της Εικοσιφοίνισσας, όπως και τα κλοπιμαία από τις Ιερές Μονές Τιμίου Προδρόμου Σερρών, της Καλάμους και της Αρχαγγελιωτίσσης Ξάνθης, που ανέρχονταν σε 430. Οι Βούλγαροι όμως απέδωσαν μόνο τα 259 απ’ αυτά και κατακράτησαν τα υπόλοιπα, που «κατά σύμπτωση» ήταν και τα πολυτιμότερα. Μεταξύ αυτών και το Ευαγγέλιο του Κατακουζηνού. Σήμερα τα κλοπιμαία παρουσιάζονται στο λεγόμενο «Κέντρο Σλαβοβυζαντινών Μελετών Σόφιας – Ivan Douitsef» ως βουλγαρική πολιτιστική κληρονομιά.

Πηγή: Εθνικός Κήρυξ, The Archaeology News Network