Οι πυρκαγιές του 2024 στον Αμαζόνιο, οι πιο καταστροφικές των τελευταίων δύο δεκαετιών, απελευθέρωσαν περίπου 791 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, αριθμός σχεδόν ισοδύναμος με τις ετήσιες εκπομπές της Γερμανίας.
Σύμφωνα με τη μελέτη ερευνητών του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Biogeosciences», 3,3 εκατομμύρια εκτάρια δάσους στον Αμαζόνιο επηρεάστηκαν από πυρκαγιές μόνο κατά το περασμένο έτος. Αυτή η αύξηση φαίνεται να οφείλεται σε έναν συνδυασμό ακραίας ξηρασίας που επιδεινώνεται από την κλιματική αλλαγή, κατακερματισμού του δάσους και κακής διαχείρισης γης (π.χ. ανεξέλεγκτες φωτιές ή εμπρησμοί από καταπατητές), οδηγώντας σε σημαντική υποβάθμιση του δάσους. Στην ανάλυση που καλύπτει την περίοδο 2022-2024, η υποβάθμιση λόγω πυρκαγιών ξεπέρασε για πρώτη φορά την αποψίλωση ως κύρια αιτία εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον Αμαζόνιο. Υπολογίζεται ότι η αύξηση των εκπομπών είναι επταπλάσια σε σχέση με τον μέσο όρο των δύο προηγούμενων ετών.
Η γεωγραφική εξάπλωση των πυρκαγιών ήταν εξίσου ανησυχητική. Στη Βραζιλία, το 2024 σημειώθηκε το υψηλότερο επίπεδο εκπομπών που έχει καταγραφεί ποτέ. Στη Βολιβία, οι πυρκαγιές επηρέασαν πάνω από το 9% της εναπομείνασας άθικτης δασικής κάλυψης της χώρας, πλήγμα μεγάλης σημασίας για μια περιοχή που ιστορικά λειτουργεί ως βασικό καταφύγιο βιοποικιλότητας.
Η έρευνα βασίζεται σε μια εξελιγμένη μεθοδολογία που αξιοποιεί δορυφορικά δεδομένα και υπερβαίνει πολλούς περιορισμούς προηγούμενων παγκόσμιων συνόλων δεδομένων πυρκαγιών. Συνδυάστηκαν δεδομένα από το σύστημα παρακολούθησης των Τροπικών Υγρών Δασών με το Παγκόσμιο Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές και φιλτραρίστηκαν ψευδή σήματα που προκαλούνται από γεωργικές καύσεις ή νεφοκάλυψη. Για τη διασφάλιση της επιστημονικής ακρίβειας και διαφάνειας, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη μέθοδο προσομοιώσεων Μόντε Κάρλο για να εκτιμήσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και τις αβεβαιότητές τους, βάσει μεταβλητών όπως η πυκνότητα υπέργειας βιομάζας, η πληρότητα της καύσης και το ποσοστό δασικής κάλυψης που επηρεάστηκε από τις πυρκαγιές.
Οι ερευνητές επισημαίνουν σε σχετική ανακοίνωση ότι η έρευνα αναδεικνύει μια ύπουλη απειλή για τον Αμαζόνιο: την υποβάθμιση του δάσους από πυρκαγιές, η οποία διαβρώνει την οικολογική του ακεραιότητα χωρίς απαραίτητα να το αποψιλώνει. Τα υποβαθμισμένα δάση μπορεί να φαίνονται άθικτα από ψηλά, αλλά έχουν χάσει μεγάλο μέρος της βιομάζας και της οικολογικής τους λειτουργίας. Σε αντίθεση με τις περιοχές αποψίλωσης, αυτά τα υποβαθμισμένα δάση συχνά δεν καταγράφονται επαρκώς στα εθνικά και διεθνή συστήματα.
Η μελέτη ζητά άμεση και συντονισμένη δράση για τη μείωση των πυρκαγιών, την ενίσχυση των πολιτικών προστασίας των δασών και τη στήριξη των τοπικών και αυτόχθονων προσπαθειών διαχείρισης. Τονίζει επίσης την ανάγκη για ενισχυμένους διεθνείς μηχανισμούς χρηματοδότησης για το κλίμα, οι οποίοι να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν όχι μόνο την αποψίλωση, αλλά και την υποβάθμιση των δασών.
πηγή ΑΠΕ ΜΠΕ
Επισυνάπτεται χάρτης όλης της περιοχής του Αμαζονίου που δείχνει την υποβάθμιση των δασών το 2024, κυρίως λόγω πυρκαγιών, αλλά και τις τάσεις σε επίπεδο χωρών για την αποψίλωση, την υποβάθμιση των δασών και τις δασικές πυρκαγιές από το 2022 ως το 2024. Credit: Bourgoin et al., 2025
