του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα
Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ.
Λέκτορας Χρηματοοικονομικών City College, University of York Europe Campus
Η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία τροφοδοτεί την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και των προϊόντων. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε ότι η αύξηση στη τιμή του φυσικού αερίου ξεπέρασε το 150% και στο πετρέλαιο θέρμανσης το 56%. Η τιμή της βενζίνης ξεπέρασε τα δυο ευρώ ανά λίτρο και μεγάλα κοινωνικά στρώματα αρχίζουν να πιέζονται περισσότερο από την μεγαλύτερη ενεργειακή κρίση που έχει βιώσει η Ευρώπη τα τελευταία 50 χρόνια. Δεδομένου ότι κανείς δεν γνωρίζει πότε θα τελειώσει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ακρίβεια και ο πόλεμος δημιουργούν έναν εφιαλτικό συνδυασμό που ροκανίζει ολοένα και περισσότερο τα εισοδήματα των νοικοκυριών και «υποσκάπτει» τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της οικονομίας.
Η Δύση αντέδρασε αποφασιστικά, τηρώντας ενιαία στάση στον οικονομικό αποκλεισμό της Ρωσίας. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν ήδη έχουν αρχίσει να νιώθουν τις συνέπειες από τον οικονομικό πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ακόμη και η σημαντική πτώση της ανεργίας στην ευρωζώνη φαίνεται πως δεν είναι ικανή να αντισταθμίσει τις υψηλές τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Στην Ελλάδα, η ακρίβεια αρχίζει σταδιακά να εδραιώνεται. Οι αυξήσεις προκαλούν ανησυχία και κατ’επέκταση συρρίκνωση της κατανάλωσης με τους επαγγελματίες εύλογα να αναρωτιούνται πόσο θα διαρκέσει αυτή η κατάσταση. Ένα στοιχείο που θα πρέπει να μας προβληματίσει είναι η πιθανή αύξηση της ανεργίας τους επόμενους μήνες. Η ιδιαίτερα χαμηλή κίνηση στην αγορά θα ωθήσει πολλούς επαγγελματίες στον περιορισμό του υφιστάμενου προσωπικού τους μέσω απόλυσης ή άδειας άνευ αποδοχών. Είναι σημαντικό να μην επιτρέψουμε να μπούμε ξανά σε ένα σπιράλ κρίσης στην πραγματική οικονομία. Στο πιο ακραίο σενάριο δεν αποκλείεται η πιθανότητα να δούμε κύμα λουκέτων. Ως εκ τούτου είναι περισσότερο από αναγκαίο να συζητηθεί αρχικά ένα πλαίσιο ρύθμισης των οφειλών με τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας. Μπορεί να είναι μια πολύ εξειδικευμένη πρόταση αλλά είναι χαρακτηριστικά τα στιγμιότυπα που κυκλοφορούν στα social media με λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν αυξηθεί έως και τέσσερις φορές. Και νομίζω ότι στις έκτακτες συνθήκες που βιώνουμε δεν υπάρχει περιθώριο για να υποστηρίξει ο καθένας οικονομικές θεωρίες και φιλοσοφίες περί παρεμβατισμού του κράτους στην οικονομία. Η οικονομική ενίσχυση που δόθηκε μέσα από τις επιστρεπτέες προκαταβολές φαίνεται πως εξανεμίστηκε και τα μαγαζιά παλεύουν για να παραμείνουν ανοικτά. Η κατάσταση στην πραγματική οικονομία είναι περισσότερο ζοφερή από ότι νομίζουμε. Αν δεν δοθεί μια οικονομική ανάσα τώρα -έστω και με τη μορφή χρονικής διευκόλυνσης στις υποχρεώσεις- θα ξαναζήσουμε εικόνες της πρόσφατης οικονομικής κρίσης.
Είναι φανερό ότι η ελληνική οικονομία κλυδωνίζεται από εξωγενείς παράγοντες. Φαίνεται ότι προσπάθειες του ελληνικού λαού για σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας δεν έχουν εξανεμιστεί. Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο -χρονικά και οικονομικά- σημείο που η στήριξη στην πραγματική οικονομία θα διασφαλίσει και την επιβίωση της. Ειδικά μέτρα στήριξης βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα είναι απαραίτητο να παρθούν άμεσα προτού «χαθεί το παιχνίδι». Η ελληνική κυβέρνηση στήριξε το παραγωγικό τμήμα της οικονομίας κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης αποτρέποντας το κλείσιμο των καταστημάτων. Θα πρέπει και τώρα, με τη δημοσιονομική «ενσυναίσθηση» που την διακρίνει, να βοηθήσει τις επιχειρήσεις και να περιορίσει την αβεβαιότητα που έχει κατακλύσει την οικονομία.
Δημοσιεύτηκε στην «Μακεδονία της Κυριακής» στις 13.03.2022
