Πώς βγήκε η φράση «Χαιρέτα μου τον πλάτανο»

Για να κάνει λόγο κάποιος σκωπτικά ή ειρωνικά για μία απραγματοποίητη υπόσχεση έχει καθιερωθεί η χρήση της φράσης «Χαιρέτα μου τον πλάτανο».

Σύμφωνα με διάφορες διαδικτυακές πηγές, καθώς όλα τα χωριά είχαν πλάτανο στην κεντρική πλατεία, όταν δυο συγχωριανοί συναντιόνταν σε ξένο μέρος.

Κατά τον αποχαιρετισμό τους έλεγαν «χαιρέτα μου τον πλάτανο» εννοώντας στην ουσία να δώσει χαιρετίσματα σε όλους στο χωριό.

Επειδή όμως συνήθως ήταν κάτι που δεν τηρούσε κανείς από τους δύο, η φράση ταυτίστηκε με τις δεσμεύσεις που κανείς δεν τηρούσε.

Ωστόσο, άλλες πηγές αναφέρουν πως είναι διαφορετική η προέλευση της φράσης, την οποία χρησιμοποιούσαν κατά την Επανάσταση του 1821 οι αρματολοί.

Λέγεται πως όταν στις 25 Μαρτίου 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κήρυξε την εθνική επανάσταση, κρέμασε το λάβαρο σε έναν μεγάλο πλάτανο που βρισκόταν στην αυλή της Μονής και από περνούσαν όλοι για να κοινωνήσουν.

Όταν κάποιος από τους αγωνιστές της Επανάστασης πήγαινε να πάρει εντολές ή να δώσει μηνύματα στον Παλαιών Πατρών Γερμανό, οι σύντροφοί του έλεγαν: «Χαιρέτα μας τον πλάτανο», σύμφωνα με το βιβλίο του συγγραφέα και δημοσιογράφου Τάκη Νατσούλη «Λέξεις και Φράσεις Παροιμιώδεις» (Εκδόσεις Σμυρνιωτάκης).

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή για την προέλευση και τον τρόπο χρήσης της φράσης, ο Μεχμέτ Φακρή, στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, έχτισε το 1721 κοντά στο Ωρολόγιο του Κυρρήστου, κάτω από την Ακρόπολη, στους «Αέρηδες» στην Πλάκα, το ιεροδιδασκαλείο, τον Μεντρεσέ, το οποίο, ωστόσο, κατά την αποχώρηση των Τούρκων στην αρχή του 18ου αιώνα, μετατράπηκε σε φυλακή.

Είχε αυτήν τη λειτουργία από την εποχή του Όθωνα έως την εποχή βασιλείας του Γεωργίου Α΄.

Στην αυλή των φυλακών, μπροστά από την πύλη, υπήρχε ένας μεγάλος πλάτανος στον οποίο απαγχονίζονταν οι καταδικασμένοι σε θάνατο, κυρίως οι ποινικοί αλλά και πολιτικοί κρατούμενοι. Όταν κάποιοι αποφυλακίζονταν, φεύγοντας κοίταζαν πίσω στα κελιά και έλεγαν «χαιρέτα μου τον πλάτανο», φράση που στην ουσία εξέφραζε την ευχή να αποφυλακιστούν και εκείνοι.

Ο μεντρεσές κατεδαφίστηκε το 1898 για χάρη των αρχαιολογικών ανασκαφών. Σήμερα διασώζεται μόνο η κύρια είσοδός του ακριβώς απέναντι (βόρεια) του αρχαίου μνημείου.

Ένας από τους διάσημους κρατουμένους στον Μεντρεσέ ήταν και ο ποιητής Αχιλλέας Παράσχος. Στα νεανικά του χρόνια αναμείχθηκε στον κύκλο της Χρυσής Νεολαίας, στους σπουδαστές και στους διανοούμενους οι οποίοι είχαν στόχο την απομάκρυνση του Όθωνα, και που εξαιτίας αυτής της φυλακίσθηκε στις φυλακές του Μεντρεσέ και εξαιτίας αυτού εμπνεύστηκε το ποίημά του «Εις τον πλάτανον του Μεντρεσέ» το οποίο και έγινε πανελληνίως γνωστό.

Αφέθηκε γρήγορα ελεύθερος γιατί στην φυλακή αρρώστησε βαριά αλλά δεν σταμάτησε την δράσης του εναντίον του Όθωνα.

Τη νύχτα που καταλύθηκε ή εξουσία ο Παράσχος ήταν ένας από τους πολίτες που πήγαν στον στρατώνα του πυροβολικού για να ενωθούν με τον ξεσηκωμένο στρατό.

Ωστόσο, όταν το 1867 πέθανε ο Όθων μετανιωμένος για τη στάση του έγραψε το Ελεγείον εις τον Όθωνα δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την απογοήτευσή του από την πολιτική εκείνων που είχαν εκδιώξει τον Όθωνα,αλλά δεν τήρησαν τις επαγγελίες τους.

πηγή aftodioikisi.gr