Κρίσιμους παράγοντες για τη λειτουργία και τη βιωσιμότητα επιχειρήσεων και οργανισμών αποτελούν η ψυχική υγεία και η ευεξία των εργαζομένων. Όπως εξηγεί μιλώντας στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Ευτυχία Κασελάκη, Εταίρος, Organization, Change and People Consulting, EY Ελλάδος οι επιχειρήσεις οφείλουν να δημιουργήσουν ένα υγιές και ευέλικτο εργασιακό περιβάλλον. Παράλληλα, όμως, θα πρέπει να σκύψουν πάνω από τα προβλήματα wellbeing των εργαζομένων με προγράμματα υποστήριξης της ψυχικής υγείας, ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση στελεχών, έγκαιρη αναγνώριση ενδείξεων πίεσης, και καλλιέργεια μιας κουλτούρας σεβασμού και συμπερίληψης.
«Το 2021, έναν χρόνο μετά την εκδήλωση της πανδημίας, πραγματοποιήσαμε από κοινού με την Hellas EAP και το Εργαστήριο Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, την πρώτη μεγάλη έρευνα για την ψυχική υγεία και το wellbeing των εργαζομένων στην Ελλάδα. Τα ευρήματα έφεραν στο προσκήνιο κρίσιμες παραμέτρους, καθώς διαπιστώσαμε, μεταξύ άλλων, έντονα συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους, μοναξιάς και θυμού» αναφέρει η κυρία Κασελάκη και συνεχίζει: «Αποδώσαμε τότε τα ευρήματα αυτά, σε μεγάλο βαθμό, στις ανησυχίες και τις ανατροπές στην καθημερινότητα που είχε προκαλέσει η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν. Η ερμηνεία αυτή, ωστόσο, διαψεύστηκε από την επαναληπτική έρευνα που πραγματοποιήσαμε δύο χρόνια αργότερα, αλλά και την τρίτη έρευνα, σε πολύ μεγαλύτερο δείγμα 4.457 εργαζομένων, που παρουσιάσαμε στις αρχές Οκτωβρίου 2025. Τα συμπτώματα όχι μόνο δεν υποχωρούν, αλλά, αντίθετα, ενισχύονται, υποδηλώνοντας ότι η κρίση στην ψυχική υγεία των εργαζομένων στην Ελλάδα έχει βαθύτερα αίτια και μονιμότερο χαρακτήρα».
Η κούραση και η μειωμένη αντοχή κυριαρχούν και, περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους δηλώνουν ότι βιώνουν ένα επαγγελματικό burnout και μόλις ένας στους τρεις αισθάνεται ότι μπορεί να ανακάμψει το ίδιο γρήγορα με παλαιότερα. Μάλιστα, παρατηρείται και ένα παράδοξο. Παρά την αίσθηση εξουθένωσης, οκτώ στους δέκα δηλώνουν ότι αισθάνονται ικανοί/ές να παίρνουν αποφάσεις. Ωστόσο, μένει να εξεταστεί κατά πόσο αυτές οι αποφάσεις είναι σωστές ή ενδέχεται να είναι λανθασμένες, απόρροια του burnout. Συγχρόνως, σε ανησυχητικά επίπεδα κινούνται οι δείκτες που αφορούν φαινόμενα σωματοποίησης, δηλαδή της έκφρασης των ψυχολογικών ή συναισθηματικών προβλημάτων ως σωματικά συμπτώματα. Χαρακτηριστικά, ένας στους δύο (47%) εμφάνισαν αδυναμία και ζαλάδα, από έναν στους τρεις (35%) το 2021.
Σταθερή διαπίστωση και στην τρίτη έρευνα, του 2025, είναι ότι οι γυναίκες και οι νεότεροι εργαζόμενοι, αλλά και όσοι απασχολούνται σε μη διοικητικές θέσεις και σε μικρότερες επιχειρήσεις, επιβαρύνονται δυσανάλογα στις περισσότερες μεταβλητές.
«Βλέπουμε, επίσης, βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχική υγεία και ευεξία στην καθημερινότητα των εργαζομένων, όπως η διαχείριση των οικονομικών τους και οι ανησυχίες για το μέλλον, να επιδεινώνονται. Σε αυτούς, έρχεται να προστεθεί η έντονη ανησυχία για την επίδραση που έχουν ή θα έχουν στην εργασία τους οι ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η αυτοματοποίηση» υπογραμμίζει η κυρία Κασελάκη.
Περισσότερη ευαισθητοποίηση και βαθύτερα προβλήματα
Αναπόφευκτα, όλα τα παραπάνω επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα ζωής των εργαζομένων, αλλά και την απόδοση και την παραγωγικότητά τους: 61%, από 45% το 2021, δηλώνουν ότι αισθάνονται κουρασμένοι/ες όταν ξεκινάει η ημέρα τους, τέσσερις στους δέκα αισθάνονται συχνά ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους, ενώ μόλις 30% αισθάνονται κινητοποιημένοι/ες και χαρούμενοι/ες στην εργασία τους.
Δεν είναι παράδοξο, ωστόσο – αντίθετα, είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό – ότι το 79% όσων συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι νοιάζονται πλέον περισσότερο για την ψυχική υγεία, τόσο τη δική τους, όσο και των άλλων. Συγχρόνως, 69% δήλωσαν διατεθειμένοι να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας όταν αντιμετωπίζουν αυξημένο άγχος. Την ίδια ώρα, 45%, από 38% το 2023, θεωρούν ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουν γίνει ενέργειες που έχουν συμβάλει στη μείωση του στίγματος σε σχέση με την ψυχική υγεία, εύρημα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό.
H έρευνα στέλνει, σύμφωνα με την κυρία Κασελάκη, ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα: για να μπορούν οι εργαζόμενοι να νιώθουν ασφαλείς και δημιουργικοί, να είναι σε θέση να εναρμονίσουν την προσωπική και επαγγελματική τους ζωή, και να μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην ομάδα και να επενδύσουν στην επαγγελματική τους ανάπτυξη, οι οργανισμοί θα πρέπει να θέσουν στην κορυφής της ατζέντας τους τα θέματα της ψυχικής υγείας και της ενίσχυσης της ευεξίας (wellbeing).
Ωστόσο, από την έρευνα προκύπτει ότι το εργασιακό περιβάλλον δε φαίνεται να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των εργαζομένων σε σχέση με τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν. Μόλις 21% πιστεύουν ότι ο οργανισμός στον οποίο εργάζονται φροντίζει για την ψυχική υγεία και ευεξία των εργαζόμενων, ενώ μόλις 29% αισθάνονται άνετα να μιλούν στους προϊσταμένους τους για κάποιο θέμα ψυχικής υγείας που μπορεί να αντιμετωπίζουν, όπως στρες ή άγχος. Την ίδια ώρα, μόνο το 35% δηλώνουν ότι ο οργανισμός τους προσφέρει στους εργαζόμενους προγράμματα και δράσεις υποστήριξης της ψυχικής υγείας και ευεξίας.
Πώς μπορεί να αναστραφεί αυτή η συνθήκη, όμως; Όπως εξηγεί η κυρία Κασελάκη οι απαντήσεις των συμμετεχόντων, «δείχνουν τον δρόμο» για το πού θα πρέπει να επικεντρωθούν οι ενέργειες των επιχειρήσεων: ψυχική υγεία και ευεξία, ανάπτυξη ηγεσίας και κουλτούρας εμπιστοσύνης, εργασιακό περιβάλλον όπου οι άμεσοι προϊστάμενοι λειτουργούν υποστηρικτικά και ανθρωποκεντρικά, εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες και καλλιέργεια θετικής στάσης στην επαύξηση της ικανότητας και παραγωγικότητας των εργαζομένων, αρμονία προσωπικής-επαγγελματικής ζωής, και, τέλος, ολοκληρωμένο πλαίσιο υποστήριξης ηγεσίας και ευημερίας προσωπικού. Αναλυτικότερα, σε ερώτηση σχετικά με τις δράσεις που θα πρέπει να αναλάβουν οι οργανισμοί τους για τα ζητήματα ψυχικής υγείας και ευεξίας, οι απαντήσεις των συμμετεχόντων μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τέσσερις κύριες κατηγορίες: (1) ψυχική υγεία και ευεξία, (2) ανάπτυξη ηγεσίας και κουλτούρας, (3) εργασιακό περιβάλλον και αρμονία προσωπικής-επαγγελματικής ζωής, και (4) ολοκληρωμένο πλαίσιο υποστήριξης ηγεσίας και ευημερίας προσωπικού. Συγκεκριμένα – όσον αφορά τις δράσεις που συγκέντρωσαν τις περισσότερες απαντήσεις – 48% ανέφεραν την καταλληλότερη επιλογή προϊσταμένων, 47% ζητούν εκπαιδεύσεις των στελεχών στη φροντίδα της ψυχικής ευεξίας των εργαζόμενων και εκπαιδεύσεις σε θέματα διαχείρισης στρες και αυτοφροντίδας, 46% καλλιέργεια κουλτούρας σεβασμού του χρόνου μέσα από νέους τρόπους εργασίας (θεσμοθέτηση κανόνων διεξαγωγής συναντήσεων ή συνεργασίας, ανθρωποκεντρικές διαδικασίες με την υποστήριξη της τεχνολογίας, περιορισμός της γραφειοκρατίας) και 42% την παρουσία ψυχολόγου στον χώρο εργασίας.
Παράλληλα, η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η μεγάλη πλειονότητα των εργαζομένων αντιμετωπίζουν θετικά την απομακρυσμένη εργασία. Σχεδόν εννέα στους δέκα (88%, όπως και το 2023) θεωρούν σημαντικό να τους δίνει η δουλειά τους τη δυνατότητα να εργάζονται από απόσταση, ενώ 60% δηλώνουν πιο αποτελεσματικοί ενώ εργάζονται από απόσταση. Συγχρόνως, το ποσοστό όσων αισθάνονται αυξημένο στρες όταν εργάζονται εξ αποστάσεως, έχει μειωθεί στο 8%, από 10% το 2023 και 23% την περίοδο της πανδημίας, το 2021. Ωστόσο, διαπιστώνεται μία ανησυχία για τον αντίκτυπο της τηλεργασίας στην επαγγελματική τους εξέλιξη, καθώς μόνο 45% αισθάνονται σιγουριά ότι μπορούν να εξελιχθούν στην καριέρα τους ενώ εργάζονται απομακρυσμένα.
πηγή ΑΠΕ ΜΠΕ
