Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές αυτόχθονες φυλές αγροτικών ζώων, κάποιες από τις οποίες είναι σπάνιες και ελάχιστα γνωστές στο ευρύ κοινό. Πρόκειται για βοοειδή, πρόβατα, αίγες, χοίρους, ίππους, με μοναδικά χαρακτηριστικά που απειλούνται από την εκβιομηχάνιση της ζωικής παραγωγής και κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Αυτές οι φυλές αποτελούν «ζωντανά μνημεία» για τη χώρα μας, καθώς είναι ένας ιστορικός, πολιτισμικός, βιολογικός «θησαυρός». Χαρακτηρίζονται από ανθεκτικότητα σε αντίξοο περιβάλλον, δυνατότητα αξιοποίησης των φτωχών, άγονων εκτάσεων, αντοχή στις ασθένειες και παρασιτώσεις, ικανότητα επιβίωσης με περιορισμένη ποσότητα τροφής και νερού, καθώς και ευκολία στη διαχείρισης τους.
Λόγω της μακρόχρονης προσαρμογής στην περιοχή τους, τα ζώα αυτά αναπτύσσουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ιδιότητες, όπως η καλή υγεία, η ποιοτική αναπαραγωγή.
Μπορούν λοιπόν να αξιοποιηθούν στην παραγωγή μοναδικών τοπικών προϊόντων, υψηλής διατροφικής αξίας, που εκτιμώνται από τους καταναλωτές στην ελληνική και παγκόσμια αγορά, στον οικοτουρισμό, τον αγροτοτουρισμό κλπ.
Για το λόγο αυτό οι αυτόχθονες ελληνικές φυλές έχουν μεγάλη οικονομική σημασία όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο.
Η εκτροφή των σπάνιων ελληνικών φυλών αγροτικών ζώων επιδοτείται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς οικονομικούς πόρους.
Η διάσωσή τους, η διατήρηση του γενετικού υλικού και η διασφάλιση των ζωικών γενετικών πόρων, είναι υψίστης σημασίας για τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και την εθνική οικονομία, δεδομένου ότι οι φυλές αυτές αποτελούν τη βάση παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων, σε περιοχές απαλλαγμένες μολύνσεων, με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον.
Η χρήση σύγχρονων εργαλείων και πρωτοβουλιών αποτελεί προτεραιότητα από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και ιδίως από τους φορείς ελέγχου, ώστε να αντιμετωπιστούν φαινόμενα ελληνοποιήσεων, νοθείας, λανθασμένων ταυτοποιήσεων ζώων και ορθής διαχείρισης οικονομικών πόρων από πλευράς ενισχύσεων μέσω των δράσεων της διατήρησης των γενετικών πόρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.
Μειονέκτημα των αυτόχθονων φυλών, που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, είναι οι χαμηλές τους αποδόσεις οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα απώλεια εισοδήματος για τους εκτροφείς τους. Έτσι, οι κτηνοτρόφοι συχνά προβαίνουν στην αντικατάσταση των φυλών αυτών με άλλες πιο αποδοτικές φυλές ή σε ανεξέλεγκτες διασταυρώσεις με σκοπό την αύξηση των αποδόσεων.
Οι παρεμβάσεις του ΥΠΑΑΤ
Για τη διατήρησή τους το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μέσω του Στρατηγικού Σχεδίου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027 έχει προχωρήσει στην Παρέμβαση Π3-70-1.5 «Διατήρηση απειλούμενων αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων», με τον προϋπολογισμό να εκτιμάται ότι θα φτάσει περίπου τα 88 εκατ. ευρώ.
Η Υπουργική Απόφαση της Παρέμβασης, μέσω της οποίας καθορίζεται το πλαίσιο, έχει προωθεί προς υπογραφή με την επισήμανση του κατεπείγοντος.
Οι δεσμεύσεις των δικαιούχων έχουν ξεκινήσει από τις 21 Μαΐου σύμφωνα με την Προδημοσίευση της Παρέμβασης και πρόθεση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, είναι να ολοκληρωθεί όσο το δυνατόν συντομότερα η έκδοση της Πρόσκλησης.
Οι ενισχύσεις
Μέσω της Παρέμβασης, κάθε έτος οι εκτροφείς των σπάνιων φυλών ενισχύονται για την αναπλήρωση απώλειας εισοδήματος που επιφέρει η διατήρηση των αυτόχθονων φυλών.
Το μέγιστο ύψος ενίσχυσης περιλαμβάνει το κόστος για την εκτροφή αρσενικών ζώων αναπαραγωγής με αναλογία ένα αρσενικό ζώο για κάθε δεκαπέντε θηλυκά ζώα αναπαραγωγής που ανέρχεται σε 23 ευρώ ανά Μονάδα Ζωικού Κεφαλαίου.
Το μέγιστο ύψος ενίσχυσης καταβάλλεται εφόσον τηρείται η αναλογία 1 αρσενικό: 15 θηλυκά αναπαραγωγά ζώα. Σε διαφορετική περίπτωση, το ύψος ενίσχυσης μειώνεται κατά 23 ευρώ ανά Μονάδα Ζωικού Κεφαλαίου.
Πιο αναλυτικά για τα θηλυκά βοειδή που είναι μεγαλύτερα των δυο ετών, με τη διατήρηση της αναλογίας ενός αρσενικού ανά δεκαπέντε θηλυκά, η ενίσχυση καθ’ ετος φτάνει τα 394 ευρώ ενώ χωρίς την διατήρηση της αναλογίας, στα 371 ευρώ.
Τα αιγοπρόβατα ενισχύονται με 449 ευρώ, εφόσον διατηρείται η παραπάνω αναλογία ενώ σε αντίθετη περίπτωση ο εκτροφέας θα λάβει 426 ευρώ.
Σε ό,τι αφορά στις χοιρομητέρες, η ενίσχυση ανά Μονάδα Ζωικού Κεφαλαίου ανέρχεται σε 616 ευρώ με τη διατήρηση της αναλογίας 1 αρσενικό ανά 15 θηλυκά και πέφτει στα 593 ευρώ, εφόσον δεν διατηρείται η παραπάνω αναλογία.
Τέλος, τα αρσενικά και θηλυκά ιπποειδή τα οποία είναι μεγαλύτερα των έξι μηνών, ενισχύονται με 629 ευρώ ενώ μειώνονται κατά 23 ευρώ και συγκεκριμένα στα 606 ευρώ εφόσον δεν διατηρείται η αναλογία ενός αρσενικού ανά δεκαπέντε θηλυκά.
